Կիրակի, 23 օգոստոս 2015-ի երեկոյեան ժամը 8:30-ին, Այնճարի Քաղաքապետարանի շրջափակին մէջ տեղի ունեցաւ դոկտ. Սալեհ Զահրէտտինի «Մուսա լեռէն մինչեւ Հաուշ Մուսա – Այնճար» (արաբերէնով) հատորի շնորհահանդէսը` հովանաւորութեամբ Այնճարի քաղաքապետութեան:
Ձեռնարկը կազմակերպուած էր Մուսա լերան հերոսամարտի 100-ամեակի եւ Այնճարի հիմնադրութեան 75-ամեակի տօնակատարութիւններուն ծիրին մէջ` Մուսա լերան հերոսամարտի նահատակ Սարգիս Շաննագեանի (Կրօն) յիշատակին:
Հանդիսութեան ներկայ էին գիւղի հոգեւոր հայրերը, Այնճարի քաղաքապետ Կարօ Փամպուքեանը, ՀՅԴ «Կարմիր լեռ» կոմիտէն, գիրքի հեղինակ դոկտ. Սալեհ Զահրէտտինը, Պեքաայի տարբեր գիւղերու քաղաքապետներ եւ քաղաքապետական խորհուրդի անդամներ, Այնճարի մէջ գործող միութիւններու ներկայացուցիչներ եւ մեծ թիւով հայրենակիցներ:
Արաբերէնով ձեռնարկին բացման խօսքը արտասանեց Նաթալի Տէր Ստեփանեան-Քենտիրճեան: Ան ներկայացուց Մուսա Լերան հերոսամարտի նահատակ Սարգիս Շաննագեանի (Կրօն) կենսագրականը, որմէ ետք ան գնահատեց հատորի հեղինակը եւ անոր տարած բծախնդիր աշխատանքը այս գիրքին պատրաստութեան համար նշելով, «անիկա կը նկատուի առաջին գիրքը, որ արաբերէնով կը ներկայացնէ Մուսա լերան ժողովուրդի պատմութիւնը»:
Բացման խօսքէն վերջ Մուսա լերան հերոսամարտի 100-ամեակի եւ Այնճարի հիմնադրութեան 75-ամեակի կեդրոնական մարմինի նախագահ Եսայի Հաւաթեան հայերէնով ողջունեց ներկաները` յայտնելով, որ «դոկտ. Սալեհ Զահրէտտին հայ ժողովուրդի մեծ բարեկամներէն է եւ այս հատորը հայութեան նուիրուած անոր հրատարակութիւններու 18- րդն է»: Ան ամփոփ կերպով ներկայացուց այս գիրքի պատրաստութեան հանգրուանները յայտնելով, որ «ՀՅԴ «Կարմիր լեռ» կոմիտէի դաստիարակչական-քարոզչական յանձնախումբի առաջարկին դոկտ. Սալեհը դրական պատասխան տուած էր, որմէ ետք կոմիտէն քաջալերած էր այս աշխատանքը, իսկ Այնճարի քաղաքապետութիւնը հովանաւորած եւ հրատարակած էր այս պատմագիտական հատորը»: Ան շնորհակալութիւն յայտնեց դոկտ. Սալեհին այս կարեւոր աշխատանքը ամբողջացնելու համար:
Ապա տուտուկի վրայ հայկական ազգագրական նուագներ կատարեց Վիգէն Քէշիշեան, որմէ ետք ՀՅԴ «Կարմիր լեռ» կոմիտէի անդամ դոկտ. Կարօ Փիլաւճեան արաբերէնով ներկայացուց հատորը: Ան շնորհակալութիւն յայտնեց հեղինակին իր կատարած աշխատանքին համար, որ գրական, մշակութային, քաղաքական, պատմական, բարձր արժէքներ կը ներկայացնէ:
Դոկտ. Փիլաւճեան ըսաւ, թէ «գիրքը նուիրուած է Մուսա լերան 40-օրեայ հերոսամարտը մղած ու Այնճար գիւղը հիմնած ժողովուրդին եւ անոր տուած բոլոր նահատակներուն: Գիրքը իր տասը բաժանմունքներով կը ներկայացնէ Մուսա լերան ժողովուրդի պատմութիւնը հերոսամարտի նախորդող տարիներուն, հերոսամարտի ընթացքին եւ ապա Այնճարի սկզբնական տարիներուն»: Ան ըսաւ, թէ հեղինակը պատմական մանրամասն տուեալներով ներկայացուցած է այդ օրերուն տիրող քաղաքական պայմանները որոնց յաջորդեց Մուսա լերան հերոսամարտը: Ան ներկայացուցած է նաեւ հերոսամարտին ընթացքին մուսալեռցիներուն դիմադրութեան եւ ռազմավարութեան բոլոր մանրամասնութիւնները:
Դոկտ. Փիլաւճեան իր խօսքի աւարտին ըսաւ, թէ հեղինակը գիրքին վերջին բաժինով ներկայացուցած է Մուսա լերան ժողովուրդի Այնճար հաստատուիլը եւ Այնճարի հիմնադրութեան սկզբնական տարիներուն տիրող իրավիճակը, որուն ընթացքի մուսալեռցիներ տուին աւելի քան 1000 նահատակներ:
Ան իր խօսքը աւարտեց նշելով, որ «այս գիրքը երազ մըն էր, որ իրականացաւ: Անոր միջոցով կարելի պիտի ըլլայ ապագայ սերունդներուն փոխանցել, թէ կամքի եւ յեղափոխութեան միջոցով մուսալեռցիներ մղեցին յաղթական հերոսամարտ եւ հիմը դրին դրախտ Այնճարին»:
Այնուհետեւ Այնճարի քաղաքապետ Կարօ Փամպուքեան Այնճարի ժողովուրդին անունով բարձր գնահատեց հեղինակին գործը եւ շնորհակալութիւն յայտնեց անոր նուիրումին եւ աշխատանքին համար: Ապա ան ներկայացուց Մուսա լերան հերոսամարտի ու Այնճարի հիմնադրութեան պատմականը, եւ շրջանի ժողովուրդին հիւրասէր վերաբերմունքը Այնճարի հիմնադրութեան դժուար տարիներուն:
Քաղաքապետին խօսքէն ետք աւանդութեան համաձայն, գիւղի հոգեւոր հայրերը օրհնեցին գիրքը եւ գինիով օծելէ ետք զայն յանձնեցին հեղինակին:
Հատորին հեղինակ դոկտ. Սալեհ Զահրէտտին իր սրտի խօսքով անդրադարձաւ Մուսա լերան ժողովուրդի հպարտացուցիչ անցեալին եւ ամփոփ գիծերու մէջ ներկայացուց այս ժողովուրդին կրած տառապանքը երկու համաշխարհային պատերազմներու ընթացքին: Ան բարձր գնահատեց մուսալեռցիներու հերոսական դիմադրութիւնը 1915-ին` յայտնելով, որ «անոնք մահը փճացուցին եւ ապրելու իրենց ոգիով օրինակ ծառայեցին ամբողջ մարդկութեան»: Ան յայտնեց, որ այս ժողովուրդը իր դիմադրութեան բարձր ոգիով, իր աշխատասիրութեամբ եւ մանաւանդ իր անկոտրում կամքով կրցաւ իր լեռը եւ պատմութիւնը փոխադրել Մուսա լեռէն Այնճար եւ ստեղծեց Պեքաայի դաշտի դրախտ Այնճարը:
Իր խօսքի աւարտին ան գրաւոր կերպով այս հատորի իր բոլոր իրաւունքները փոխանցեց ՀՅԴ «Կարմիր լեռ» կոմիտէին եւ Այնճարի քաղաքապետութեան` յայտնելով. «Թող այս գիրքը նուէր ըլլայ այս պայքարող ժողովուրդին, որ գիտէ ճահիճներէն եւ մոխիրներէն փիւնիկի նման վերապրիլ»:
Ձեռնարկի աւարտին տեղի ունեցաւ գիրքի մակագրութիւն եւ հիւրասիրութիւն:
Հատորը անվճար տրամադրուեցաւ բոլոր ներկաներուն` Այնճարի քաղաքապետութեան կողմէ: Յայտնենք նաեւ, որ գիրքին կողքը տրամադրուած է գեղանկարիչ Գօգօ Սգայեանի կողմէ:
