Առիւծն Ու Ալին

ՎԱՉԷ ԲՐՈՒՏԵԱՆ

Այս յօդուածին խորագիրը ամենայն հանգստութեամբ կրնար նաեւ ըլլալ` «Սուտ են, մի՛ Հաւատաք»:

Ուրեմն սկսինք: Մօտաւորապէս 10 օր առաջ, Զիմպապուէյի մէջ Փալմըր անունով ամերիկացի մը սպաննած էր առիւծ մը (որ անուն ալ ունի եղեր…): Արեւմտեան մամուլին մէջ հաւարը փրթա՜ւ, այն տրամաբանութեամբ, որ  ինչպէ՞ս կարելի է խեղճ անասուն մը հաճոյքի համար սպաննել, այս ի՜նչ անմարդկային վերաբերում է կենդանական աշխարհին նկատմամբ եւ այլն, եւ այլն, (վիճակագրութեան թիւերը ցոյց կու տան, որ ամէն տարի 1000 առիւծ կը սպաննուի Ափրիկէի մէջ… արտօնագրուած որսորդներու կողմէ, այսինքն` հաճոյքի համար):

Այս աղմուկը (լրատուութեամբ, հարցազրոյցներով եւ առաջնորդող յօդուածներով) բնականաբար աննպատակ չէր: Արեւմտեան մամուլին մէջ ոչինչ աննպատակ է կամ պատահական: Ամէն ինչ ունի իր ներքին տրամաբանութիւնը եւ պատճառաբանութիւնը: Այս պարագային` ցոյց տալ, թէ արեւմտեան աշխարհը, արեւմտեան հանրային կարծիքը ինչքա՜ն զգայուն է կեանք կոչուած բնութեան հրաշքին նկատմամբ, նաեւ` ստեղծելու եւ ամրապնդելու այն տեսակէտը, որ եթէ անասուններուն նկատմամբ այսքան հոգածութիւն կը դրսեւորուի, ուրեմն մարդկային կեանքին նկատմամբ տասնապատիկ հոգածու մտածողութիւն ու վերաբերում կայ (հիմա՛ կարդացէք այս յօդուածին համար չգործածուած խորագիրը):

Մըսթըր (կամ տաքթըր) Փալմըրի կողմէ սպաննուած առիւծին նկատմամբ այս միտումնաւոր կերպով ստեղծուած աղմուկին մէջ, այդ քանի մը օրերուն ընթացքին, բնականաբար ոչ ոքի ուշադրութեան յանձնուեցաւ, որ այդ կարճ ժամանակամիջոցին 6000 (վեց հազար) զիմպապուէյցիներ գործազուրկ դարձան, անխափան շարունակուեցաւ քարիւղի կամ հանքային ճարտարարուեստի մեծ ընկերութիւններուն կողմէ ափրիկեան ցամաքամասին անխնայ կողոպուտը` տեղական պետական ղեկավար շրջանակներու մեղսակցութեամբ (այսինքն` զանոնք կաշառելու ճամբով), միաժամանակ թունաւորելով ու աղտոտելով շրջակայ կենսոլորտը` օդը, ջուրը եւ հողը (բնականաբար նաեւ` կենդանական աշխարհը):

Նոյն այդ մամուլին մէջ միայն նուազագոյն ուշադրութիւնը դարձուեցաւ Արեւմտեան ափին մէջ իսրայէլացի քաղաքայիններուն կողմէ պաղեստինցի ընտանիքի մը բնակարանի հրկիզումին, որ բացայայտօրէն ոճրային արարք մըն էր: Այս ոճիրին զոհ գնաց 18 ամսական երեխայ մը` Ալի Տաուապշէ անունով, իր բնակարանին մէջ ողջ-ողջ այրելով: Անոր ծնողները 80-90 տոկոս այրուածքներով փոխադրուեցան հիւանդանոց: Ոչ մէկ խմբագրական կամ ընդվզումի մղող հանրային կարծիք ձեւաւորելու փորձ: Չոր ու ցամաք լրատուութիւն, առանց մոռնալու սակայն Իսրայէլի վարչապետին կոկորդիլոսի արցունքները, որոնց վրայ դրուեցան հիմնական շեշտադրումները: Տակաւին չենք յիշեր Լիպիան, Իրաքը, Աֆղանիստանը եւ Սուրիան, բոլորն ալ խորտակուած` մարդկային կեանքի նկատմամբ «զգայուն» շրջանակներուն կողմէ, ձեր բոլորին շատ ծանօթ:

Պաղեստինցի Ալի Տաուապշէ չարժանացաւ այն կարեկցանքին, որուն արժանացած էր անուն կրող «զիմպապուէյցի» առիւծը: Գիտէք, չէ՞, որ անունը համակրանք ու դրական զգացում կը յառաջացնէ:

Տարի մը առաջ, գրեթէ այս օրերուն, երբ Իսրայէլ Կազայի դէմ օդէն, ծովէն ու ցամաքէն շաբաթներ տեւած ռմբակոծում կատարեց, զոհերուն մօտաւորապէս մէկ երրորդը երեխաներ էին. աւելի քան 500 երեխաներ, որոնք ռումբերու բեկորներէն բզքտուեցան կամ իրենց բնակարաններու փլատակներուն տակ ճզմուեցան: Այս բոլորը սակայն, իսրայէլեան կառավարութեան եւ ամերիկեան պետական բաժանմունքին կողմէ որակուեցան «ինքնապաշտպանութիւն»: Այս աւելի քան 500 երեխաներէն ոչ մէկուն անունը լսեցինք արեւմտեան մամուլէն, մինչդեռ հիմա հարիւր միլիոնաւոր մարդիկ գիտեն այդ առիւծին անունը (որ այս յօդուածագիրը կը մերժէ տալ):

Նոյն ձեռագիրը եւ ներքին տրամաբանութիւնը բազմիցս արտայայտուեցաւ նաեւ Հայաստան-ազրպէյճան սահմանագիծին վրայ, անցնող ամիսներուն, երբ ազրպէյճանական բանակի արձակազէններ դաւադրաբար հայ զինուորներ կը սպաննէին, Արեւմուտքը, երբեմն Մինսքի խմբակին բերնով, զսպուածութեան կոչ կ՛ուղղէր… «կողմերուն»: Զսպուածութեան կոչը կ՛ուղղուի… անզուսպներուն, չէ՞: Ուրեմն ազրպէյճանցի արձակազէններու գնդակներուն զոհ գացած հայ զինուորը (այս պարագային` զոհը) նաեւ «անզուսպ» է, ըստ Արեւմտեան (ե՛ւ միւս կողմի) դիւանագիտութեան:

Այնպէս որ, երբեք պէտք չէ հալած իւղի նման կլլել միջազգային մամուլի (ներառեալ` ոչ արեւմտեան) մեծ լրատու աղբիւրներուն հաղորդումները: Աչքի առջեւ ունեցէք առիւծն ու Ալին եւ «կողմերուն» ուղղուած զսպուածութեան կոչերը: