Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
No Result
View All Result
Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ
No Result
View All Result

Երկու Դայեակներու Պատմութիւն

Յունիս 19, 2015
| Անդրադարձ
0
Share on FacebookShare on Twitter

ԽԱՉԻԿ ՄՈՒՐԱՏԵԱՆ

Ստորեւ թարգմանաբար կը ներկայացնենք պատմաբան եւ ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Խաչիկ Մուրատեանի խօսքը` արտասանուած Այնթապի մէջ առաջին անգամ ըլլալով տեղի ունեցած Հայոց ցեղասպանութեան ոգեկոչման ձեռնարկին (21 մարտ 2015): Մուրատեան իր խօսքը արտասանեց թրքերէնով:

***

Ձախէն աջ՝ Ովսաննա Շնորպոքեան, Լիտիա Գափլանճեան (Ովսաննային դուստրը), Նուրիձա եւ Սիճորա
Ձախէն աջ՝ Ովսաննա Շնորհոքեան, Լիտիա Գափլանճեան (Ովսաննային դուստրը), Նուրիձա եւ Սիֆորա

Սկսիմ պատմութեամբ մը:

Սիֆորա, հայուհի մը, իբրեւ դայեակ ծառայեց Այնթապի մէջ 1800-ականներու վերջերէն մինչեւ 1922: Այս ամբողջ ժամանակաշրջանին ան տետրի մը մէջ բծախնդրօրէն կ՛արձանագրէր ծնած իւրաքանչիւր մանուկի տուեալները: Երբ լքեց քաղաքը, ան 4274 ծննդաբերութեան վերահսկած էր:

Չորս հազար երկու հարիւր եօթանասունչորս:

Սիֆորայի քոյրը` Նուրիձան, նոյնպէս դայեակ դարձաւ 1905-ին: Ան, իր կարգին, կը պահէր տետր մը` մանուկներուն մասին մանրամասնութիւններով:

Սկզբնական շրջանին անոնց գլխաւոր յաճախորդները հայ ընտանիքներն էին: Սիֆորայի օժանդակութեամբ, օրինակ, ծննդաբերեցին Ռաֆայէլին կինը` Զարուհին, (յունուար 1892, ապա` մարտ 1893), քիւչիւք Ներսէսին աղջիկը` նիզիպցի Ովսաննան (հոկտեմբեր 1895), թամբագործ Աւագին կինը (մարտ 1879), փիլաւճի Ներսէսին կինը (ապրիլ 1897), տէլի Կիւլլիւն (փետրուար 1898), ատաղձագործ Մինասին կինը` Խանըմ (յունիս 1899), ոսկերիչ Յարութիւնին կինը (հոկտեմբեր 1899) եւ հարիւրաւոր ուրիշներ:

1915-էն ետք հայերուն անունները գրեթէ կը բացակային տետրակներէն:

Պատճառը դուք ալ գիտէք:

11402365_10155623276590386_1000731067163512235_oԱյդ թուականէն ետք անոնց յաճախորդներն են գլխաւորաբար իսլամներ եւ հրեաներ. ժանտարմաներու հրամանատար Քեմալ պէյին կինը (1916), Սելանիկէն գաղթական Մահմուտ էֆենտիին կինը (1916), հրեայ Ճապրային կինը` Սառան (մարտ 1918) եւ ուրիշներ:

Յանկարծ, 1922-ին Սիֆորան հետեւեալը կը գրէ իր տետրակին մէջ. «Անթէպտէ իշիմիզ պիթթի» (Այնթապի մէջ մեր գործը վերջացաւ): Նուրիձան իր տետրակին մէջ կը նշէ, որ 29 նոյեմբերին մեկնեցան կայարան եւ խումբ մը հայ որբերու հետ փախուստ տուին Հալէպ:

Հալէպի մէջ երկու դայեակները շարունակեցին իրենց աշխատանքը: Օսմանեան կայսրութեան տարբեր անկիւններէն ճողոպրելով Սուրիա հաստատուած վերապրողներու անուններով լեցուեցան տետրակներուն էջերը:

Սիֆորայի տետրակի վերջին էջին վրայ կը կարդանք, որ ան մահացաւ 28 մայիս 1940-ին: Քոյրը շարունակեց դայեակութեամբ զբաղիլ 15 տարի եւս:

Այնթապցինե՛ր,

Խորհրդանշական է, որ առաջին անգամ Այնթապի մէջ է, որ երկու քոյրերուն տետրակներէն էջեր հրապարակային կերպով ցուցադրութեան կ՛արժանանան: Այսօր երկու քոյրերը Այնթապ կը վերադառնան իրենց տետրակներով:

Եւ հիմա այս բեմէն ձեզի նայելով` կը մտածեմ պահ մը, թէ արդեօք ձեզմէ քանի՜-քանիները Սիֆորայի եւ Նուրիձայի ծննդաբերած մանուկներուն զաւակներն ու թոռներն են:

Հաւանական է, որ Սիֆորան կամ Նուրիձան ձեր մեծ հայրերն ու մեծ մայրերը գրկող առաջին անձերն էին:

Այս քաղաքին տասնամեակներ ծառայած այդ երկու կիները լքեցին, ցաւ ի սիրտ, եւ երեք բառ իրենց շրթներուն` «Անթէպտէ իշիմիզ պիթթի»:

Պատճառը դուք ալ գիտէք:

Սիֆորայի եւ Նուրիձայի նման հազարաւոր հայեր հեռացան այս քաղաքէն եւ երբեք չկրցան վերադառնալ, բայց անոնք իրենց հետ տարին Այնթապէն մաս մը ու Այնթապով ապրեցան:

Այն քիչերը, ովքեր առիթ ունեցան իրենց պապենական քաղաքը այցելելու, խառն զգացումներով համակուած էին: Անոնցմէ մէկն էր Ճորճ Հայկ: Ան Այնթապը ձգած էր 1919 դեկտեմբերին` «Միացեալ Նահանգներու մէջ գիւղատնտեսութիւն ուսանելու եւ վերադառնալով` մեր արտերու պիստակին, ձիթենիներուն, թզենիներուն եւ այգիներուն հունձքը աւելի հարստացնելու», բայց ան չկրցաւ վերադառնալ:

Պատճառը դուք ալ գիտէք:

40 տարի ետք միայն, արդէն` ամերիկեան բանակի հանգստեան կոչուած սպայ, Ճորճ Հայկ այցելութիւն մը տուաւ Այնթապ: Ահա թէ ի՛նչ գրեց այդ մասին.

«Կանգնած էի մեր տան դիմաց: Ի՜նչ խայտանք, ի՜նչ զգացումներ, ի՜նչ երջանկութիւն է տուն վերադառնալ տարիներ ետք: Սակայն լիովին գիտակցած չէի դեռ, թէ այլեւս կը գտնուիմ ուրիշի մը տան դիմաց: Երբ դուռը թակեցի, տակաւին ունէի այն տպաւորութիւնը, որ շեմին պիտի յայտնուէր եղբայրներէս կամ քոյրերէս մէկը: Մե՞ղք է երազել: Բայց երբ շուրջ 12 տարեկան աղջիկ մը բացաւ դուռը, գիտակցեցայ, թէ ես դրսեցի եմ հիմա»:

Այսօր անոնք, որոնք հայեր ջարդեցին 1895-ին, 1909-ին եւ 1915-ին, արդէն շատոնց չկան: Վերապրողներն ալ մեզի հետ չեն այլեւս: Սիֆորան, Նուրիձան եւ Հայկը մահացած են, բայց անոնք իրենց յիշատակները փոխանցեցին Այնթապէս հեռու հասակ նետած սերունդներուն` իրենց յուշագրութիւններուն եւ տետրակներուն ընդմէջէն:

Սիֆորայի եւ Նուրիձայի շառաւիղները կենդանի են: Անոնք են, որ ինծի յանձնեցին այս երկու տետրակները:

Կենդանի են նաեւ թոռներն ու ծոռերը այն այնթապցիներուն, որոնք լոյս աշխարհ եկան երկու դայեակներուն շնորհիւ:

Անոնցմէ ոմանք հոս` այս սրահին մէջ են հաւանաբար:

Հայոց ցեղասպանութենէն 100 տարի ետք պահը շատոնց հասած է, որ անոնց յիշատակները ըլլան նաեւ ձե՛ր յիշատակները:

Պահը հասած է, որ Սիֆորային, Նուրիձային եւ Հայկին շառաւիղներուն ըսէք, թէ ճշմարտութեան եւ արդարութեան յանձնառու էք այլեւս:

Եւ, վերջապէս, պահը հասած է, որ փոխենք այն երեք բառերը, որոնք կ՛արձագանգեն մեր ականջներուն մէջ այսօր, եւ ըսենք. «Այնթէպտէ իշիմիզ պաշլըեոր» (Այնթապի մէջ մեր գործը կը վերսկսի՛):

 

 

Նախորդը

Երեւանում Բացուեց «Անի Պեզիքեան» Երիտասարդական Կենտրոնը. Ալեքքօ Եւ Անի Պեզիքեանները` Հայ Քոյրերի, Հայ Աղջիկների, Հայ Կարիքաւորների, Հայ Մարդու Կողքին

Յաջորդը

Ազգային Բարերար Ալեքքօ Պէզիքեան Պարգեւատրուեցաւ Սփիւռքի Նախարարութեան Ոսկի Մետալով

RelatedPosts

Սթափելու Ժամանակը
Անդրադարձ

Աւարտական Վտանգաւոր Ջղաձգումներ

Յուլիս 9, 2025
Կազմակերպութեամբ ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական Կոմիտէի.  Ընդունելութիւն` Քաղաքապետական Եւ Թաղապետական Ընտրութիւններուն Ապահովուած Արդիւնքներուն Առիթով
Անդրադարձ

Մեր Համայնքի Քաղաքական Գործօնի Հանգամանքը Առաջին Հերթին Հիմնուած Է Մեր Հաւաքական Քուէի Ուժին Վրայ*

Յուլիս 9, 2025
Կազմակերպութեամբ ՀՅԴ Լիբանանի Կեդրոնական Կոմիտէի.  Ընդունելութիւն` Քաղաքապետական Եւ Թաղապետական Ընտրութիւններուն Ապահովուած Արդիւնքներուն Առիթով
Անդրադարձ

Պաշտօնները Կու Գան ու Կ՛երթան, Մեր Ժողովուրդին Բարօրութիւնը, Բարգաւաճումը Եւ Հզօրացումը Էականն Են ու Մնայուն*

Յուլիս 9, 2025
  • Home
  • About Us
  • Donate
  • Links
  • Contact Us
Powered by Alienative.net

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?