ԿԱՐՕ ԱՐՄԷՆԵԱՆ
Թուրքիոյ խորհրդարանական ընտրութիւններու վերջնական արդիւնքները տակաւին չեն յայտարարուած. այնուամենայնիւ, քաղաքական թատերաբեմի ուրուագիծը յստակ կը թուի ըլլալ այս կէտին վրայ: Էրտողան չէ յաջողած Ազգային Մեծ ժողովէն դուրս պահել Սալահէտտին Տեմիրթաշի նոր կուսակցութիւնը` ԺԴԿ-ն:
Քուէներու երկու երրորդի հաշուառումը ցոյց կու տայ, որ Տեմիրթաշ արդէն ճեղքած է 10 առ հարիւրի պայմանական շեմը եւ կը պատրաստուի տեղ գրաւել նոր խորհրդարանէն ներս: Իսկ Էրտողանի կուսակցութիւնը` ԱԲԿ, որ 2002-էն ի վեր կը տիրապետէր երկրի քաղաքական դաշտին, դեռ չէ հասած իսկ 45 առ հարիւրի մակարդակին: Մեծ պարտութիւն մը, արդարեւ, նախագահ Էրտողանի համար եւ մեծ հարուա՛ծ մը` իր հեղինակութեան:
Այս բոլորէն կը հետեւի, որ կը գտնուինք Թուրքիոյ քաղաքական դաշտի վերադասաւորման նախօրեակին: Ճիշդ է, որ Էրտողանի կուսակցութիւնը վարչապետ Տաւութօղլուի գլխաւորութեամբ պիտի շարունակէ ըլլալ մեծամասնական ուժը Ազգային Մեծ ժողովէն ներս եւ սակայն իր զեղչուած ուժականութեամբ ան պիտի ստիպուի փնտռել գործակցութիւնը իր հակառակորդներուն: Անոնցմէ առաջինը Քիլիճտարօղլուի քեմալիստներն են (ՀԺԿ), որոնք հաւանաբար պիտի գրաւեն (ինչպէս նախապէս) երկրորդ տեղը խորհրդարանին մէջ: Այս վերջինին կը յաջորդեն Պահչելիի ծայրայեղ աջակողմեան ազգայնականները (ԱՇԿ), որոնք, ըստ դիտողներու, վերջերս մերձեցման որոշ տրամադրութիւն կը ցուցաբերեն Էրտողանի կուսակցութեան նկատմամբ: Էրտողան եւ Տաւութօղլու պիտի ուզե՞ն դաշնակցիլ այս երկու ուժերէն մէկնումէկուն հետ: Եւ յատկապէս որո՞ւ, եւ` ի՞նչ առաջնահերթութեան համար, ի՞նչ գնով…
Էրտողանի կուսակցութեան առաջնահերթ խնդիրն է այսօր խորհրդարանէն կորզել իրենց կողմէ առաջարկուած սահմանադրական փոփոխութիւններու փաթեթը, որուն շնորհիւ ԱԲԿ ինքզինք կը հաստատէ որպէս լայն լիազօրութիւններով գործող միահեծան նախագահական ուժ: ԱԲԿ կրնա՞յ այս բանը իրագործել համաձայնութեան եզրեր գտնելով իր վերոյիշեալ հակառակորդներուն հետ եւ բանալի դիրքեր զիջելով անոնց: Թուրքիոյ ներքին քաղաքական դաշտը պիտի բիւրեղանա՞յ, թէ՞ աւելի եւս պիտի պղտորի նմանօրինակ մէկ դաշինքով: Քրտական խնդիրը կ՛երթայ դէպի նոր բեւեռացումներո՞ւ, թէ՞ դէպի նոր համակեցութիւն: Եւ վերջապէս, ի՞նչ բանի կը յանգի Էրտողանի «օսմանականութեան» տարածաշրջանային քաղաքականութիւնը այս բոլորէն ետք… եւ ինչպիսի՞ յենարաններու կրնայ ապաւինիլ Էրտողան Արեւմուտքի եւ Ռուսիոյ մէջ:
Պէտք չէ անշուշտ բացառել հաւանականութիւնը Տեմիրթաշի հետ ուղիղ հաշուի նստելու էրտողանեան նախաձեռնութեան մը: Էրտողան կրնայ նախ փորձել խաղաքարտերը խառնել` հարցականի տակ առնելով ԺԴԿ-ի քուէն` դիմելով Սահմանադրական դատարան: Այդ բանին գինը շատ բարձր է եւ յաջողութիւնը` լրջօրէն խնդրական: Էրտողան կրնայ նաեւ փորձել իր նոր խաղին մէջ ներքաշել ԺԴԿ-ն… Այս մէկը բոլորովին նոր եւ ականուած փորձադաշտ մըն է քիւրտերու այսօրուան ղեկավարութեան համար: Իրականութեան մէջ ասիկա քիւրտերու քաղաքական հասունութեան իսկական վայրկեանն է: Ճշմարտութեա՛ն վայրկեանը: Տեմիրթաշ պիտի կրնա՞յ մնալ սեւեռուած մարդկային իրաւանց եւ ժողովրդավարութեան ի խնդիր մղուող պայքարի իր դիրքերուն վրայ: Պիտի կրնա՞յ ուժի նոր խարիսխ մը ձեւաւորել Թուրքիոյ քաղաքական կեանքին մէջ: Պիտի կրնա՞յ բանալ Թուրքիան նոր փորձի եւ նոր չափանիշներու համար: Թուրքիոյ ներքին քաղաքականութեան թատերաբեմը իսկապէ՞ս պիտի ըլլայ նոր, թէ՞ պիտի շարունակէ ցոլացնել վերջին 150 տարուան ընթացքին դրսեւորուած Թուրքիոյ բոլոր մութ բնազդները:
Եւ Տեմիրթաշ ի վերջոյ ո՞ր Թուրքիոյ մաս պիտի կազմէ:
