ՀԱՄԲԻԿ ՊԻԼԱԼԵԱՆ
Հաւանաբար հարց տրուի, թէ դաշնակցական ակումբը ե՞րբ ապաւէն պահակներ չէ ունեցած, որ այս հանգրուանին ատոր վրայ շեշտը կը դրուի: Եւ կամ միթէ հազուադէպ երեւո՞յթ է ունենալ ակումբի պահապաններ, այդ ալ համակիրներու հոծ բազմութեան շնորհիւ:
Ո՛չ, մատնանշուածը բացառաբար կը վերաբերի ոգեշնչող այն իրականութեան, թէ կեանքի մէջ գոյութիւն ունին եզակի տիպարներ, որոնք կը յատկանշուին իրենց խոնարհ եւ ծառայասէրի նկարագրային բարեմասնութեամբ, եւ որոնց շարքին պէտք է դասել անպայման այս մեր տղան` Զաւէն Աղազարեանը, որ քառասուն օրեր առաջ զոհ կ՛երթար, Արագած-Սիսի շրջանին մէջ ծագած միջադէպի մը:
Կարեւոր է լոյսին բերել ճշմարտութիւն մը անսեթեւեթ, թէ գաղութահայ կեանքի եւ առօրեայ մեր կեանքին մէջ հայաշունչ ակումբներն ու միութենական կառոյցները որքան տիպական եւ հրաշալի դերակատարութիւն են ունեցած սերունդներու դաստիարակութեան ու պաշտպանութեան սուրբ առաքելութեան մէջ:
Այլապէս ինչպէ՛ս բացատրել տիպար հայորդի, քաջ ու ծառայասէր Զաւէն Աղազարեանի մօտիկութիւնը, կապուածութիւնը, սէրն ու յարգանքը հանդէպ դաշնակցական ակումբին: Այն ակումբին, որուն Արագածի շրջանին «Դրօ» կոմիտէութեան երդիկին տակ հայրիկի պարտականութիւն է ստանձներ երկար ժամանակ:
Այո՛, ընտանեկան բոյն կազմած Զաւէնին համար, ակումբը հանդիսացած է իր երկրորդ տուն, ուր, գրեթէ ամէնօրեայ ներկայութեամբ եւ մատակարարի պատասխանատուութեամբ կապի մէջ էր պատանիին , երիտասարդին, չափահասին ու տարեցին հետ:
Ճիշդ է, որ Զաւէն երդուեալ կուսակցական մը չէր, սակայն իր քաջութեան աղբիւրը վստահաբար դաշնակցական պատմութիւնն էր իր անցեալով եւ ներկայով: Փաստօրէն, ան ականատես էր շրջանի հայ երիտասարդներուն երբեմն ծագող պոռթկումներուն, ընդվզումներուն եւ ինքնապաշտպան կեցուածքներուն, որոնց մէջ նաեւ իր կարգին դերակատար եղած էր մեր ակումբի հայրիկը` ազնիւ ու բարի հոգի ունեցող Զաւէնը:
Կը պատմուի նաեւ, թէ Զաւէնի քաջութիւնն ու համարձակութիւնը իսկապէս որ եզակի էին: Չէ պատահած, որ ինք ներկայ չըլլայ պատահած, հարցի թէ միջադէպի մը, եւ յանդուգն դերակատարութիւն չունենայ տուեալ պահուն: Ան միշտ ու բոլոր պարագաներուն թեւ եւ թիկունք եղած է շրջանի տղոց:
Իրեն մօտիկներ հաստատապէս շեշտը կը դնեն Զաւէնի ազգային շունչին եւ արժանապատուութեան գիտակցութեան վրայ: Համեստ այս մեր տղուն ներաշխարհին մէջ վաղուց արմատացած է այն խոր ըմբռնումը, թէ հայու արժանապատուութիւնը միշտ բարձր պէտք է պահել:
Ընկեր մը յուզիչ կերպով կը պատմէ, թէ տարիներ առաջ` Հալէպ գտնուած ատեն, Զաւէն ընտանիքին հետ փողոցէ մը անցած ժամանակ` ականատես կ՛ըլլայ միջադէպի մը, ուր երկու տեղացիներ ուժգին կը հարուածեն հայորդի մը: Ան առանց վարանումի կը յարձակի խուլիկաններու վրայ եւ հայ երիտասարդը կ՛ազատէ անոնց ճիրաններէն: Եւ դառնալով իր շուրջը գտնուող հայերու երես ի վեր կը գոռայ. «Ամօ՛թ ձեզի, միթէ վայե՞լ է անպաշտպան թողուլ հայու զաւակ մը, վախկոտ եւ աւազակ տեղացիներու քմայքին»:
Նոյն այս հասկացողութենէն թելադրուած, այս անգամ կէս գիշերին, Զաւէն երբ կը լսէր, թէ շրջանի տղաքը բախումի մէջ են խուլիկաններու հետ, կրկին առանց վարանումի, եւ անտեսելով իր սրտանօթային հիւանդ վիճակն անգամ, կը նետուի փողոց, օգնութեան ձեռք երկարելու ընկերներուն: Եւ բախումի թէժ վայրկեաններուն, ստանալով հարուածներ, կը հասնի Սիսի «Ազիրեան» ակումբին դրան դիմաց եւ կ՛իյնայ գետին: Զաւէնը փրկելու փորձերը չեն յաջողիր: Ան հոգին կ՛աւանդէ հպարտութեամբ եւ քաջութեամբ լիացած:
Ըսինք եզակի ու համեստ տիպար էր Զաւէն, այն առումով, որ ան շարքին է այն հայորդիներուն, որոնք հակառակ իրենց ընտանեկան ծանր ու դժուարին պարտաւորութիւններու, յանձն կ՛առնեն թողնել ամէն հանգիստ եւ նուազագոյն չափով օգտակարութիւն ունենալ իրենց շրջապատին:
Սիրելի՛ Զաւէն, լիբանանահայութիւնը իր արժանաւորներու տարեգրութեան մէջ արձանագրած է բազում նահատակներու եւ զոհերու անուններ, որոնք ինկան իրենց ժողովուրդի պաշտպանութեան եւ բարօրութեան համար, եւ արժանաւորապէս վաստկեցան խոնարհ հերոսի կոչումը:
Դուն ալ քու կարգիդ գիտակցաբար արժանացար այս վսեմ եւ հայավայել անուանումին, եւ մանաւանդ` նորահաս սերունդին մօտ դարձար դաշնակցական ակումբի պահապանն ու համակիր ընկերը:
Վարձքդ կատար, արժանապատիւ թաղեցի եւ ազնիւ բարեկամ:
Խունկ ու մոմ անթառամ յիշատակիդ:
