ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ
Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան դպրեվանքի 1998-1999 տարեշրջանի նախօրեակին լուսահոգի Զարեհ արք. Ազնաւորուեան ինծի հեռաձայնեց եւ խնդրեց, որ իրեն հանդիպիմ: Ընկալուչը վար դնելէ անմիջապէս ետք ճամբայ ելայ եւ ուղղուեցայ դէպի մէկ թաղ անդին գտնուող կաթողիկոսարան` ենթադրելով, որ սրբազանը զիս կարեւոր հարցի մը համար կանչած էր. սակայն ի՞նչ կրնար ըլլալ պատճառը: Ներկայացայ սրբազանին գրասենեակը եւ հոն նստած տեսայ օրին դպրեվանքի տեսուչ Շահան վրդ. Սարգիսեանը (այժմ` Շահան արքեպիսկոպոս, առաջնորդ Բերիոյ թեմի): Շահան սրբազանը առաջարկեց, որ դպրեվանքին մէջ դաշնակի դասեր տամ` շաբաթը մէկ օր դրութեամբ: Նկատի ունենալով Պիքֆայայի վանքին հեռաւորութիւնը, պահ մը տատամսեցայ, սակայն հնչեց Զարեհ սրբազանին հրաման-յորդորը` «Մի՛ մերժեր»: Եւ ահա, մինչեւ օրս ամէն հինգշաբթի կը բարձրանամ Պիքֆայա` իբրեւ ձայնագրութեան ուսուցիչ, մարդակերտման ու հոգեւորականներու պատրաստութեան նուիրուած ազգային-կրօնական այդ կարեւոր հաստատութեան մէջ ծառայելու:
Դպրեվանքին մէջ ուսուցիչ ըլլալ` կը նշանակէ ստանձնել պատասխանատուութիւն մը, որ աւելին է, քան` ազգային վարժաններու մէջ ծառայող ուսուցիչներուն արդէն իսկ ծանր պատասխանատուութիւնը: Խօսքը կրթական ծրագիրին մասին չէ, այլ` դաստիարակութեան: Ի վերջոյ, այս հաստատութիւնը վանք մըն է, ուր աշակերտները յատուկ պարտաւորութիւններ ու պարտականութիւններ ունին: Անիկա նաեւ յատուկ առաքելութիւն հետապնդող գիշերօթիկ դպրոց մը է, ուր աշակերտները բնականաբար զրկուած են իրենց ծնողներուն հետ ամէնօրեայ շփումէն, այդ պատճառով ալ ուսուցիչները կոչուած են շարունակելու եւ իր լրումին հասցնելու մինչ այդ ծնողներուն սկսած դաստիարակութիւնը` միշտ ի մտի ունենալով այն հոգեմտաւոր առաքելութիւնը, որուն կոչուած է այս հաստատութիւնը: Դպրեվանքի մէջ ծառայողը պարտի ըլլալ աւելի քան սոսկական ուսուցիչ մը կամ դաստիարակ մը. ան պէտք է նաեւ ըլլայ հայր մը կամ մեծ եղբայր մը, որ կը խրատէ, կը յորդորէ եւ կը յանդիմանէ` աշակերտին մէջ դարբնելու համար, ամէն բանէ առաջ, լաւ մարդու եւ տիպար հայու նկարագիրը:
Դպրեվանքին մէջ աւանդուող նիւթերու շարքին է երաժշտութիւնը` շարականներու ուսուցում, ձայնագրութիւն, դաշնակ եւ մինչեւ իսկ կիթառ ուտուտուկ: Ինչո՞ւ երաժշտութիւն: Այս հարցումին ամէնէն պարզ պատասխանը այն է, որ երաժշտութիւնը Հայ եկեղեցւոյ ծէսին անբաժանելի եւ կարեւոր մէկ մասն է: Կարեւոր, որովհետեւ երաժշտութիւնը, իր բնոյթով ըլլալով աննիւթական, կարողութիւնը ունի բանալու այնպիսի դռներ, որոնք բառերը անկարող են բանալու եւ այլապէս պիտի մնային փակ:
Ի զուր չէ, որ երաժշտութիւնը կոչուած է «հրեշտակներու լեզուն»: Ներսէս Շնորհալի հայրապետը, որ նաեւ երաժիշտ մըն էր եւ լաւապէս կը գիտակցէր երաժշտութեան ներկայացուցած կարեւորութեան, կաթողիկոս օծուելէն ետք, իր ընդհանրական նամակին մէջ գրած է. «Քահանայական ուսմանց մէջ թող ձեզմէ ո՛չ ոք տգիտութեան կուրութիւնը սիրէ ծուլութեան կամ աշխարհիկ զբաղումներու պատճառով. թէեւ ամէնքին հնար չէ ամէն տեսակ շնորհքներով կատարեալ ըլլալ, զոր աստուածային օրէնքն ալ կը պահանջէ քահանաներէն, սակայն անհրաժեշտ բաներու մէջ պէտք է անթերի ըլլան, այսինքն` եկեղեցական գիրքերը ուղիղ կարդան, երաժշտական գիտելիքները եկեղեցւոյ մէջ լաւապէս կատարեն եւ ապա գան քահանայական ձեռնադրութեան»: Այլ խօսքով, երաժշտական գիտելիքներուն ծանօթ ըլլալն ու լաւապէս կատարելը քահանայական ձեռնադրութեան համար անհրաժեշտ է եւ պատահականութեան մը արդիւնքը չէ: Տարիներու ընթացքին կաթողիկոսարանի «Շնորհալի» երգչախումբին խմբավարութիւնը ստանձնած նուիրեալները մեծաւ մասամբ հոգեւորական եղած են:
Բնութեան գիրկը եղող դպրեվանքին մէջ ուսուցչութիւնը իւրայատուկ համ ու հոտ ունի: Անշուշտ, կան բազմաթիւ յիշատակներ. օրինակ եղանակային վատ պայմաններու մէջ երթ ու դարձի «արկածախնդրութիւն»-ը, սակայն ամէնէն յարգին առչնուած է աշակերտներուն, որոնցմէ ոմանք այսօր արդէն քահանայ, վարդապետ եւ եպիսկոպոս են:
Դպրեվանքը ուսման եւ մարդակերտումի անզուգական միջնաբերդ մըն է, իր տեսակին մէջ` եզակի դարբնոց մը, որուն 85-ամեայ երթը կը շարունակուի եւ պիտի՛ շարունակուի, ի փառս Աստուծոյ, Հայ եկեղեցւոյ եւ հայ ազգին:
ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ
Երաժշտութեան ուսուցիչ Դպրեվանքին մէջ
