ԴՈԿՏ. ՆՈՐԱ ԱՐԻՍԵԱՆ
2014 տարուան վերջաւորութեան Դամասկոսի «Շարք» հրատարակչատունը լոյս ընծայեց դոկտ. փրոֆ. Արշակ Փոլատեանի «Օսմանեան կայսրութեան մէջ Հայոց ցեղասպանութեան ականատեսներ (փաստաթուղթերու հաւաքածոյ)» վերնագիրով արաբերէնով գիրքը, զոր հեղինակը ձօնած էր «վայրագօրէն զոհուած անմեղ նահատակներու հոգւոյն»:
«Շարք» հրատարակչատան տէր դոկտ. Նապիլ Թոմէ իր յառաջաբանին մէջ գիրքը կը նկատէ պատմական փաստաթուղթ, որ կը մարմնաւորէ հայ ժողովուրդին յաւիտենական ազատութիւնը, ինչպէս նաեւ կ’անդրադառնայ գիրքի կարեւորութեան` Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչում ապահովելու շրջագիծին մէջ:
Հեղինակ դոկտ. փրոֆ. Արշակ Փոլատեան իր նախաբանին մէջ կը հաստատէ, որ սոյն աշխատութիւնը կու գայ արաբ ընթերցողին հրամցնելու խիստ կարեւոր փաստագրութիւններ երեք ականատեսներու` սուրիացի փաստաբան Ֆայեզ Ղուսէյն, թուրք Նայիմ պէյ եւ ասորի մտաւորական, գիտնական Հայր Իսհաք Արմալէ Սուրիանի: Անոնք կը բացայայտեն հայ ժողովուրդին դէմ երիտթուրք ղեկավարներուն իրականացուցած վայրագութիւնները:
Ան նկատել կու տայ, որ հայերուն դէմ կատարուած բարբարոսութիւններուն վերաբերող անոնց յուշերը կը նկատուին հնագոյն եւ կարեւորագոյն վկայութիւնները, որոնք արձանագրուած են արաբերէնով:
Գիրքի առաջին գլուխը կը կրէ «Հայերը թրքական գործօնի լուծին տակ» վերնագիրը, ուր հեղինակը Օսմանեան կայսրութեան ժամանակ զանազան ոլորտներու մէջ հայերու գործունէութիւնը կը ներկայացնէ:
Երկրորդ գլուխի տակ` «Օսմանեան կայսրութեան մէջ հայկական հարցի միջազգայնացումը», ան կ՛անդրադառնայ համաթուրանական քաղաքականութեան դէմ հայերու ընդդիմութեան եւ հայկական հարցի միջազգայնացման հոլովոյթին:
«Օսմանեան կայսրութեան մէջ ցեղասպանութեան ծրագիրն ու հանգրուաները» վերնագրի տակ Փոլատեան կը բացայայտէ Հայոց ցեղասպանութեան նախապէս ծրագրուած ըլլալուն, եւ կը թուէ Ցեղասպանութեան վերաբերեալ արաբերէնով հրատարակուած ուսումնասիրութիւնները:
Դոկտ. Արշակ Փոլատեան հանգամանօրէն անդրադարձած է ականատես Ֆայեզ Ղուսէյնի յուշերուն` հատուածներ մէջբերելով անոր «Ջարդերը Հայաստանի մէջ» գիրքէն:
Իսկ «Նայիմ պէյի յուշեր»-ը վերնագիրի տակ հեղինակը կը ներկայացնէ երկրորդ ականատես թուրք պաշտօնեայ Նայիմ պէյի մեկնաբանութիւնները, որոնք լոյս կը սփռեն հայերու դէմ օսմանեան կառավարութեան կատարած անմարդկային վերաբերմունքին վրայ, հատուածներ մէջբերելով «Հայերու ջարդերը` վկայութիւններ եւ փաստաթուղթեր» գիրքէն:
Փոլատեան իր գիրքին մէջ կը ներառէ նաեւ խիստ կարեւոր ականատես, ասորի մտաւորական, գիտնական հայր Իսհաք Արմալէ Սուրիանիի յուշերը, որոնք կարեւոր աղբիւր կը նկատուին` որպէս օրագրութիւն քրիստոնեաներու հանդէպ կատարուած ջարդերուն, հատուածներ մէջբերելով անոր «Քրիստոնեաներու աղէտին ծայրագոյնը» գիրքէն:
215 էջերէ բաղկացած գիրքը օժտուած է ջարդի լուսանկարներով եւ յաւելուածներով, որոնք կը ներկայացնեն «Հայ ժողովուրդի կորուստները» եւ «1984 թ.ժողովուրդներու մշտական դատական ատեանի որոշում»-էն հատուածներ:
Հեղինակը համոզուած է, որ` «պատմական սոյն փաստաթուղթերու հաւաքածոյի հրատարակումը կը նպաստէ Հայ դատի լուսաբանման եւ միջազգային խիղճին ձայն կը բարձրացնէ` երեւան հանելով պատմական իրողութիւնը»:
Յիշենք, որ դոկտ. փրոֆ. Արշակ Փոլատեան պատմութեան գիտութիւններու դոկտոր է, Սուրիոյ մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպանի պաշտօնը կը վարէ 2007-էն ի վեր, հեղինակ է տասնեակ աշխատութիւններու, ինչպէս` «Քիւրտերը արաբական աղբիւրներուն մէջ», «Հայաստանի Հանրապետութիւնը այսօր» եւ «Հայ-արաբական յարաբերութիւնները» եւ այլն:
