Շաբաթ, 27 հոկտեմբեր 2018-ի երեկոյեան, Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. վեհափառ հայրապետը, Պեռն կատարած իր պաշտօնական այցելութեան ծիրին մէջ, քաղաքի մայր տաճարին մէջ դասախօսութիւն մը տուաւ միջեկեղեցական շարժումի ներկայ իրավիճակին մասին:
Դասախօսութենէն առաջ տեղի ունեցաւ երեկոյեան ժամերգութիւն, որուն նաեւ մասնակցեցան վեհափառ հայրապետին ընկերակցող միաբան հայրերը` Պետրոս վրդ. Մանուէլեան եւ Յովակիմ աբղյ. Բանճարճեան:
Արամ Ա. կաթողիկոս իր դասախօսութեան սկիզբը ընդհանուր ակնարկ մը նետեց պատմութեան ընթացքին եկեղեցւոյ կեանքին մէջ տեղի ունեցած բաժանումներուն վրայ, որոնք, աստուածաբանական հարցերու առընթեր, նաեւ աշխարհաքաղաքական պատճառներ ունէին: Հակառակ այս իրողութեան, եկեղեցին իր ներքին միութիւնը եւ քրիստոսակեդրոն կեանքն ու առաքելութիւնը պահեց, – ըսաւ վեհափառ հայրապետը: Ի խնդիր եկեղեցւոյ ամբողջական միութեան վերահաստատման, պատմութեան ընթացքին եղան բազմաթիւ փորձեր, ներառեալ` հայ եւ յոյն, հայ եւ լատին եկեղեցիներուն միջեւ, սակայն եկեղեցւոյ կեանքին մէջ անցեալէն եկող բաժանումները շարունակուեցան:
«Էքիւմենիք» անունով ծանօթ շարժումը 20-րդ դարու եկեղեցւոյ կեանքին ամէնէն յատկանշական երեւոյթներէն մէկը դարձաւ», -ըսաւ վեհափառ հայրապետը: Այս շարժումին գլխաւոր նպատակը, եկեղեցւոյ միութիւնը ըլլալով, նաեւ կը հետապնդէ գործակցութիւն, յարաբերութիւն, փոխադարձ հասկացողութիւն, փոխադարձ ճանաչում եւ եկեղեցիները յուզող կարեւոր հարցերու շուրջ հասարակաց մօտեցումներու որդեգրում: Այլ խօսքով, «էքիւմենիք» շարժումը եկեղեցիները դուրս բերաւ երկար դարերու ինքնակղզիացումէն եւ գործակցութեան ու երկխօսութեան ճամբով եկեղեցիները սկսաւ առաջնորդել միութիւն տանող ճամբէն:
Խօսելով միութեան մասին` կաթողիկոսը ըսաւ, թէ միութիւնը միաձեւութիւն կամ միօրինակութիւն չէ. ոչ կազմակերպչական, ոչ ծիսական եւ ոչ ալ աստուածաբանական միաձեւութեան հաստատումն է: Անհրաժեշտութիւն է զանազանութիւնը պահել ամէն իմաստով, սակայն եկեղեցւոյ դաւանանքին պատկանող հիմնական հարցերուն շուրջ անհրաժեշտ է համաձայնութեան եզրեր գտնել. ապա աւելցուց, թէ սա երկար ընթացք մըն է, որ կ՛ենթադրէ սերտ գործակցութիւն եկեղեցիներուն միջեւ:
Արամ Ա. կաթողիկոս ցաւ յայտնեց, որ միջեկեղեցական շարժումին նկատմամբ եկեղեցիներուն հետաքրքրութիւնը սկսած է նահանջ արձանագրել` նկատի ունենալով միջկրօնական երկխօսութեան հրամայականը ներկայ աշխարհի նոր իրականութիւններուն դիմաց: Վեհափառը նաեւ անդրադարձաւ միջեկեղեցական կառոյցներու տկարացումին, որուն բացասական հետեւանքները զգալի են զանազան շրջաններու մէջ: Այս կացութեան դիմաց վեհափառ հայրապետը յատուկ կերպով ընդգծեց «էքիւմենիք» ոգիին վերաշեշտումը, որովհետեւ ներկայ աշխարհին մէջ եկեղեցիներ չեն կրնար ապրիլ ինքնակղզիացման մէջ: Գործակցութիւնը հրամայական անհրաժեշտութիւն է:
Իր պարզած կէտերը վեհափառը աւելի լայնօրէն վերլուծեց` երբեմն յստակ օրինակներ տալով:
Աւելի քան ժամ մը տեւած դասախօսութենէն ետք յուշանուէրներու փոխանակում տեղի ունեցաւ Արամ Ա. կաթողիկոսին եւ դոկտ. Հարըլտ եպիսկոպոս Ռայընին միջեւ: Ապա, եկեղեցւոյ սրահին մէջ տեղի ունեցաւ հիւրասիրութիւն:
Յայտնենք, որ դասախօսութեան կրօնական ու պետական անձնաւորութիւններու շարքին ներկայ էին նաեւ Զուիցերիոյ մէջ Լիբանանի դեսպան Ռոլա Նուրըտտինը եւ Հայաստանի դեսպանատան գործակատար Անահիտ Յարութիւնեանը:
