ՎԱՀԷ ՍԱՐԳՍԵԱՆ

Անցնող շաբաթը նշանաւորուեց ԱԺ-ում տեղի ունեցած բուռն քննարկումներով. 2025 թ. պիւտճէի քննարկման ժամանակ, ի թիւս իշխանութեան չափազանց վտանգաւոր ուղեգծի մատնանշման, ընդդիմադիր պատգամաւորների կողմից եղան նաեւ բազմաթիւ բացայայտումներ ու կարեւոր դիտարկումներ, որոնք ամբողջական են դարձնում անցնող եւ գալիք պիւտճէական տարիներին առկայ գործընթացները: Այսպէս, պարզուեց` ընթացիկ պիւտճէական տարուայ 2-րդ եռամսեակում աշխատատեղերը ոչ թէ աւելացել, այլ կրճատուել են թէ՛ պետական, թէ՛ մասնաւոր հատուածում, բացասական է եղել նաեւ գաղթի հաշուեկշիռը`  երկրից, Հայաստանի ճամբորդական փաստաթղթերով հեռացել է աւելի քան 20.000 քաղաքացի: Փաստուեց, որ չնայած ՀՀ-ն իր աջակցութիւնն էր յայտնել ցեղասպան Ազրպէյճանին, որ Պաքւում անցկացուի ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխութեան համաժողովը (COP-29), այդուհանդերձ, ՀՀ իշխանութիւնների կողմից երկիրը շարունակական ստորացումների ու նուաստացումների ճանապարհով տանելը յանգեցրել է նրան, որ Ազրպէյճանը շարունակում է գերիներին օգտագործել որպէս լծակ ՀՀ-ի դէմ:

Այնինչ, բնական երկրում պէտք է դա տրամաբանօրէն հակառակը լինէր: Ընդհանուր առմամբ, ներկայացուած պիւտճէն անուանուեց` «պարտքով ու երազներով ապրելու պիւտճէ», ձախող պիւտճէ, իրականութեան աղճատում, չհիմնաւորուած խոստումներ, ձախողումների արձանագրում: Այս տարուայ սեպտեմբերի 30-ի դրութեամբ պետական պարտքը կազմում է 4,842 թրիլիոն դրամ: 2025 թուականի վերջին կառավարութիւնը ծրագրում է պարտքային բեռը հասցնել 6,161 թրիլիոն դրամի: ԿԲ փոխարժէքով` 15,9 միլիառ ԱՄՆ տոլար: 2025 թուականին պետական պարտքն աճելու է 900 միլիառ դրամով` օրական` 2,5 միլիառ դրամ:

2025 թուականին պետական պարտքի սպասարկման ծախսերը (վճարուելիք տոկոսագումարը) կը կազմեն 394,1 միլիառ դրամ` աւելի շատ քան առողջապահութեան, արդարադատութեան, արտաքին գործերի, տնտեսութեան, բարձր արհեստագիտութեան արդիւնաբերութեան նախարարութիւնների, նախագահի, Ազգային ժողովի, վարչապետի եւ բոլոր մարզպետարանների պիւտճէները միասին: Ամէն օր Հայաստանը մօտ 1 միլիառ 80 միլիոն դրամ տոկոս է վճարելու:

Արտարժոյթով վերցուած պարտքը «ծանրացնում» է դրամը` հայկական ապրանքներն արտերկրում դարձնելով ոչ մրցունակ: 2025 թուականին արտահանումները նուազելու են մօտ 40%-ով (ներմուծումները` մօտ 34%-ով): 2019 թուականի համեմատ 2020-2022 թուականների համախառն տնտեսական աճը կազմել էր մօտ 10%: Ուստի անիրատեսական եւ բացարձակապէս կեղծ են այն պնդումները, թէ նախորդ տարիների, արտածին գործօններով պայմանաւորուած տնտեսական աճի բարձր կշռոյթները, մեծացրել են Հայաստանի տնտեսական ներուժը:

2022-ին արձանագրուած 12,6, 2023-ին` 8,3 տոկոսանոց աճից յետոյ այս տարի սպասւում է 5,8 տնտեսական աճ: 2025 թուականին նախատեսւում է ապահովել 5,6 տոկոսանոց աճ, իսկ յաջորդ երկու տարում սպասուող աճը կը կազմի 5,5%: Յիշեցնեմ, որ կառավարութիւնն իր ծրագրում խոստացել էր «առնուազն տարեկան 7% աճ, իսկ բարենպաստ պայմաններում` 9%»: Կառավարութիւնը խաբել է ժողովրդին նաեւ բազմաթիւ գործարանների եւ նախագծերի ստեղծման մասին իր խոստումներով:

Նիկոլ Փաշինեանի վարչապետութեան օրօք որեւէ նոր գործարան չի բացուել: Իսկ այն արտադրական ձեռնարկութիւնները, որոնց ժապաւէնը կտրել էր Փաշինեանը, փակուել են ընդամէնը շաբաթներ անց: 2024 թուականի առաջին կիսամեակում օտարերկրեայ ուղիղ ներդրումները կազմել են նուազ 21,2 միլիառ դրամ, այսինքն ներդրումային միջոցները հեռանում են Հայաստանից: Ֆիզիքական անձանց անունով կատարուած դրամական փոխանցումներն էապէս նուազել են: 2023 թուականին փոխանցումները կազմել էին 1,658 թրիլիոն դրամ, իսկ զուտ ներհոսքը` 518 միլիառ դրամ, ապա այս տարի ներհոսքը կազմել է 1,557, իսկ զուտ ներհոսքը` 348 միլիառ դրամ` 1,5 անգամ աւելի քիչ: Կրճատուել է զբօսաշրջային հոսքը:

Այսպիսով, այլեւս աներկբայ է, որ Հայաստանի բարձր տնտեսական աճը պայմանաւորուած էր արտածին պատահական գործօններով, ինչպէս որ համարեա երեք տարի բարձրաձայնում է ընդդիմութիւնը: Աննախադէպ չափերի է հասնում երկրում խաղամոլութիւնը, թմրամոլութիւնն ու յանցագործութիւնների թիւը: Սպառողական վարկերի աննախադէպ աճը ցոյց է տալիս, որ հայաստանցիները, ինչպէս եւ` Հայաստանը, թաղուած է պարտքերի մէջ: Փաստուեց, որ կառավարութիւնը ոչ միայն չի կատարել իր ծրագրային խոստումները, այլեւ որոշ ուղղութիւններով շեղուել է դրանցից 180 աստիճանով: Խօսքը մասնաւորապէս Արցախի հիմնահարցի, Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման, ռազմավարական գործընկերների հետ յարաբերութիւնների եւ այլնի մասին է: Խաթարուել են նաեւ յարաբերութիւնները Արեւմուտքի հետ. Նիկոլ Փաշինեանը ՀՀ միակ ղեկավարն է, ում ԱՄՆ ոչ մի նախագահ չի ընդունել:

Եւրոմիութեան հետ յարաբերութիւնները կարգաւորւում են Համապարփակ եւ ընդլայնուած գործընկերութեան համաձայնագրով, որը ստորագրուել է դեռեւս 2017 թուականին: Երկրի անվտանգութեան համակարգը կազմաքանդուած է այն աստիճան, որ օտարերկրեայ ներդրողները չեն կարող այլեւս ՀՀ ինքնիշխան տարածքում անգամ գործարան կառուցել: Հասկնալի չէ, թէ պաշտպանութեան ոլորտին ուղղուած ծախսերը «նախայեղափոխական գներով» որքան են կազմում, եւ արդեօ՞ք վերականգնուել է Հայաստանի նախապատերազմական ռազմական ներուժը:

Գիտութեան եւ կրթութեան ոլորտները եւս անմխիթար վիճակում են. փակւում են գիտական հաստատութիւնները: Ականատեսն ենք փակման եզրին կանգնած բուհերի, իսկ կառավարութեան առաջարկած միջոցառումները ոչնչի մասին են: Փաշինեանի իշխանութիւնն ուղղակի կազմաքանդել է նաեւ սփիւռքի հետ կապերը. ստեղծուած անհասկանալի ու մակաբոյծ կառոյցը` սփիւռքի գործերի գլխաւոր յանձնակատարի գրասենեակը, ուղղակի զերոյի է հասցրել սփիւռքի ներուժի օգտագործումը երկրի զարգացման գործում: Փաշինեանի իշխանութիւնը շարունակում է, այսպէս կոչուած, խաղաղութեան կեղծ օրակարգը մատուցել հասարակութեանը` առաջնորդուելով «մասը զիջենք, որ միւս մասը կարողանանք պահել», «զիջենք, որ Ազրպէյճանի յարձակումը յետաձգենք» կործանարար թեզերով ու մտայնութեամբ:

Արդիւնքում` թշնամին աւելի է ամրացնում իր դիրքերը եւ պատրաստւում է՛լ աւելի ցաւոտ խոցել, իսկ իշխանութիւնները է՛լ աւելի մոլեգին կերպով են կատարում թշնամու պահանջները` յարձակուելով արդէն պետութեան եւ պետականութեան յենասիւների` Անկախութեան հռչակագրի, խորհրդանիշների, ինչպէս նաեւ ազատաշունչ երգերի եւ այլնի վրայ: Ի դէպ, ամենեւին պատահական չէ, որ իշխող ՔՊ խմբակի ելոյթների առիւծի բաժինը հէնց ՀՅ Դաշնակցութեան դէմ էր ուղղուած. սա եւս լիովին օրինաչափ է եւ տեղաւորւում է ՀՀ կազմաքանդման թուրք-ազրպէյճանական ծրագրերի մէջ: Ողբերգութիւնն այն է նաեւ, որ տրամաբանութեանն ու իրերին հակառակ գործող ՔՊ-ական վարժեցուած խմբակը փորձում է Հայաստանի Ա. Հանրապետութիւնն ստեղծած, նորանկախ հանրապետութեան կայացման գործում արիւն ու քրտինք թափած եւ պետականութիւնը որպէս բացարձակ արժէք դիտարկող ուժին` ՀՅ Դաշնակցութեանը, ներկայացնել իբրեւ պետութեան համար վտանգ ներկայացնող կառոյց-գաղափարախօսութիւն: Կարճ ասած, Փաշինեանի իշխանութիւնը վերածուել է Էրտողան-Ալիեւ զոյգի բիրտ գործիքի, որով մաշկազերծ է արւում Հայաստանի Հանրապետութիւնը: Ինչպէս եւ սպասելի էր, ընդդիմադիր պատգամաւորների վերոնշեալ փաստարկուած ու յստակ ելոյթներին իշխանութեան ներկայացուցիչներն արձագանգեցին ոչ բովանդակային, չարչրկուած ու մաշուած, ծաղրավիրաւորական, մերկապարանոց եւ, որն ամենացաւալին է, թուրքական հայեցակարգերի վրայ հիմնուած թեզերով ու որակումներով:

Յաւելենք նաեւ, որ ընդդիմադիր պատգամաւորները շնորհակալ աշխատանք տարան իրենց ճակատում եւ արժանի են դրուատանքի: