ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ
Մենք` հայերս, իրական եւ ապրող ժողովուրդ ենք: Այսպէս ենք: Մենք, նոյնիսկ հեռուէն կամ մօտիկէն, մեր նստած տեղէն, յանկարծ ամէն մէկս կրնայ «փիլիսոփայել» իր ուզած ձեւով եւ կշիռով: Սակայն նաեւ պէտք է աւելցնել, որ իբրեւ առանձին-առանձին անհատներ` հայերս խելացի եւ աշխատասէր ժողովուրդ ալ ենք: Բայց երբ կը միանան հինգ-տաս հայ, անմիջապէս կը ծնի տեսակ մը աներեւակայելի կացութիւն, որ կը խանգարէ եւ կը խոչընդոտէ հայու կեանքի ընթացքը: Մէկ խօսքով` անհրապոյր մթնոլորտ: Սուր մեղադրանքներով` երկպառակտում: Անվայել նախանձ եւ ոխ:
Ահա` մարդկային նկարագրէն փոխ առնուած «գոյներ»:
Եւ որովհետեւ շա՜տ շատերու նման` ես ալ մտահոգ եմ, ուստի ամէն առիթով մեր մարդկային ժեսթերու ետեւ թաքնուած այս իրականութիւն-կէտերը փորձած եմ եւ համեստօրէն լոյսին բերել ու ընթերցողին հրամցնել, որպէսզի ան ալ, իր կարգին, կատարէ իր «վերլուծումը» ազատօրէն եւ անկաշկանդ:
Բայց… ինչո՞ւ յանկարծ այս մտորումներն ու տեսակէտները: Միտքս պարզեմ:
Իբրեւ հայեր` նաեւ ըսեմ, որ խոր տխրութիւն մը կայ մեր շուրջը: Սուգ եւ ցաւալի իրավիճակ: Նորութիւն չէ: Հայրենիքի համար ո՛չ միայն հազարաւորներ զոհուած են, նաեւ` համայնական հողի կորուստ եղած է: Տեսած ենք վիշտ: Աւելի սարսափելին` տեսած ենք սերունդի մը կորուստը: Տակաւին` հայրենի ներկայ եւ մօտիկ անցեալի անօրինակ եւ անժամանակ դէպքերը, պարտութիւնները, գոյութեան վտանգն ու աղէտալի վիճակը, որոնք ամէն օր սկսած են մրճահարել մեր միտքերն ու հոգիները:
Այս ընթացքով, ըսէ՛ք, ինչպէ՞ս իրագործել մեր պատմական ճակատագիրը:
Միշտ շեշտած ենք, որ հայրենիքը պէտք է ըլլայ ու մնայ մեր բոլորի կեանքի բանալին եւ առաքելութիւնը: Այս մէկուն հաւատացողներէն եմ հաստատապէս: Լաւ յիշենք… մեր անհոգութեան եւ գիտակցութեան պակասէն կրնայ նաեւ զոհ երթալ մեր երկրի անկախութիւնը: Պարզ զգացումներով հայրենիք եւ պետութիւն չի ստեղծուիր: Հայրենասիրութիւնը խօսքով չ՛ըլլար: Արեանդ մէջ պէտք է ըլլայ` իբրեւ արիւնէդ խօսքին անցնող աւիշ:
Ներկայիս, լաւատեղեակ ենք, որ հայրենի հողին վրայ ամէն ինչ խառնակ է: Տեսանելի է: Նաեւ գիտենք, թէ ինչպէ՛ս քաղաքական գայլերը պատրաստ են մեզ յօշոտելու: Ու թէեւ ամէն հայրենիք եւ ամէն ազգ իր իւրայատուկ պայմանները ունի հաւաքական կենսունակութեան համար, բայց այնպէս կ՛երեւի, թէ մենք տակաւին չենք անդրադարձած այս իրողութեան: Այսօր դարձեալ մեզ կը տանջեն յաւիտենական հարցերը: Արդեօ՞ք տեղեակ ենք, թէ ի՛նչ կը կատարուի մեր մօտ, մեր շուրջը: Արդեօ՞ք գիտենք, թէ մեր այս ներկայ ընթացքով մենք եւ մեր հայրենիքը ո՛ւր կ՛երթանք եւ ո՛ւր պիտի հասնինք: Արդեօ՞ք մեր գլխաւոր նպատակը միայն հայ մնալն է:
Չեմ գիտեր… պատասխան չունիմ: Դուք ձեզի հարցուցէ՛ք: Ասոնք անկասկած լուրջ հարցեր են, որոնց մասին միասին պէտք է մտածել:
Կ՛ըսեն` «Երազելը աւելի լաւ է, քան մտածելը»: Շա՛տ ճիշդ: Որովհետեւ երազելը քաղցր եւ անուշ է: Որովհետեւ նաեւ պատասխանատուութիւն չի կրեր: Բայց… երազելով հայրենիք չենք կրնար պահել: Այս օրերուն մեզմէ անկախ եւ յաճախ ալ մեր ձեռքերով հասունցած են մեր երկրի ցաւերը, որոնք կը ցնցեն մեր գիտակցութիւնը: Մեր հպարտութիւնը: Հայու պատմական հոգիի մեր թռիչքը:
Միշտ արդարութիւն երազած ենք եւ միամտօրէն անոր ներկայութեան սպասած` առանց անդրադառնալու, որ նախապայման է մեր միասնական նպաստը ա՛յդ արդարութեան ձեռնամուխ ըլլալու եւ զայն վերահաստատելու ձգտող ճիգերուն: Նաեւ ճիշդ է, որ արդարութեան եւ խաղաղութեան համար մեր ամբողջ պատմութեան ընթացքին շատ բաներ հանդուրժած ենք:
Բայց…
Ներկայիս մեր երկրին ամէնօրեայ աղմուկը գողցած է մեր բոլորին ուրախութիւնը: Լոյսէն եւ իրականութենէն խոյս տուողներ դարձած ենք: Սխալներ շատ ունինք, գիտակցաբար կամ ոչ` սակայն գործուած: Դժբախտաբար չենք փորձած սրբագրել: Անոր համար «դիզուած» են: Ուստի սրբագրելու եւ սրբագրուելու համար ընդհանուր միջին լուծում պէտք է փնտռենք: Արագ եւ արդար:
Անկասկած այս մտահոգութիւնները կը պատկանին բոլորիս: Ու կը կարծեմ, որ այս բոլորին իբրեւ պատասխան-լուծում` մենք անմիջական պահանջն ու կարիքը ունինք ստեղծագործ ե՛ւ միտքերու, ե՛ւ բազուկներու: Ձեւապաշտ մեր ներկայ վիճակէն դուրս գալ է պէտք, որպէսզի մեր երազը մեզի հետ տանինք` իբրեւ ժառանգ եւ օրհնութիւն:
Այս «կէտերը» միշտ թելադրած ենք եւ նոյնիսկ ամէն առիթով` շեփորած, թէ էական է, որ մեր մօտեցումները, ըմբռնումները վերանայուին ու վերարժեւորումի ենթարկուին յանուն մեր եւ մեր հողի ապահովութեան:
Այո՛, լաւատեղեակ ենք: Գիտենք: Պատմութիւնը վկայ: Մեր մօտ ձեռք-ձեռքի, գիրկ-գիրկի, լացն ու ժպիտը, հաճոյքն ու կոծը, սէրն ու վէրքը դարերով քալած են եւ տակաւին կը քալեն: Անոր համար տակաւին շուարած կը նայինք մեր ճակատագրի կոյր աչքերուն:
Եւ որպէսզի կարողանանք ձեռնամուխ ըլլալ մեր երկրի վերակառուցման ճիգերուն, նաեւ նախապայման է հայրենիքը դարձնել մեր ամէնօրեայ օրացոյցը: Մեր բոլորին ճիգերը պէտք է ծառայեն նպատակին, որուն իրականացման համար զոհողութիւն է պէտք` սիրով, նուիրումով, ազգային գիտակցութեամբ եւ քաղաքական հասունութեամբ շաղախուած:
Մեր մեծերէն լսած եւ սորված ենք, որ` «Յաղթանակի ուղին մեր միասնութիւնն է»: Բայց ո՞վ է լսողը:
Պայման է, որ բոլորս ալ կոչուինք որակ դառնալու հայրենիքին եւ ազգին համար:
Եւ եթէ այդպէս է… Արդեօ՞ք այս բոլորէն ետք քաջութիւնը պիտի ունենանք մենք զմեզ սրբագրելու: Ա՛լ հերիք է ըսենք` «Մենք հայերս… այսպէս ենք», ու մենք զմեզ արդարացնենք կամ դիմացինը համոզենք:
Ազգի վերազարթնումին եւ նոր յաղթանակներու կերտումին հաւատացող մըն եմ: Բայց այս գաղափարներուն իրականացման համար մեր ազգային սթափումը կենսական է: Պէտք է սթափի՛լ, որովհետեւ ճակատագրական պահը հասած է:
