Իւրայատուկ են նաեւ արաբները` իրենց սրամտութեամբ եւ վիճակներու ճշգրիտ մեկնաբանութեամբ: Անծայրածիր անապատին մէջ շրջանէ շրջան տեղափոխութեան ժամանակ անոնք առակներ ու մանրավէպեր հիւսած են` իրենց շրջապատէն տպաւորուած եւ ներշնչուած:
Դիպուկ պատմութիւններէն մէկը հետեւեալն է: Անոնք իրենց ամէնէն վստահելի փոխադրամիջոց ուղտերէն մէկուն հարցուցած են, «Ինչո՞ւ կռնակդ ծուռ է (այսինքն սապատ ունիս)»: Պաղարիւն եւ իմաստուն ուղտը բերնին մէջ բան մը վեր-վար ծամծմելով եւ խոհուն նայուածքով մը պատասխանած է, «Ինչու մարմնիս ո՞ր մէկ մասը շիտակ է, որ կուզ կռնակիս մասին կը խօսիք»:
Հայաստանի մէջ անապատ չկայ, ո՛չ ալ ուղտ: Սակայն ուղտին ծուռ տեղերուն մասին պատմութիւնը պերճախօս կերպով կը բացատրէ ծռութիւններով հարուստ իրականութիւնը, կը մերկացնէ ներկայ ձախաւեր իշխանութիւնը:
Քիչ մը երկար ժամանակի վրայ դիտենք իրականութիւնները. պիտի տեսնենք, որ ո՛չ մէկ բան ճիշդ ձեւով կը գործէ: Ծռութիւնները վարակած են ամէն կալուած` ներքին թէ արտաքին ոլորտներու մէջ: Իսկ ինքզինք տակաւին «ազգընտիր» նկատող վարչապետը, կառչած իր աթոռին, չունի կարողութիւնը գիտակցելու, որ անհատն ու անձնականութիւնը բոլորովին տարբեր են պետութիւն եւ պետականութիւն հասկացողութենէն: Իր կողքին հաւաքուած խունթան ալ միեւնոյն ընթացքին մէջ է եւ չի տեսներ, որ երկրի կառավարման կառոյցը ամբողջութեամբ փուլ եկած է:
Ու երբ երկիրը քարէ քար եւ վնասէ վնաս կը նետուի իշխանաւորներուն բերած յորձանուտին մէջ, վարչապետի հլու կամակատար` նախկին «գերնախարար» Արայիկ Յարութիւնեան հրապարակ կու գայ կոյրի, անտարբերի ու անիրատեսի մեկնաբանութեամբ մը. «Նկատելի է, որ դժգոհներու թիւը պակսած է: Քանի մը օրէն պիտի մարի»:
Կայ աւելին. ինչպէ՞ս կարելի է բնորոշել դիւանագիտական ոլորտէն ներս ստեղծուած պարապութիւնը: Ժամանակին, նորացուած Պաղ պատերազմի օրերուն, երկու կողմերուն միջեւ գործող դիւանագէտները հայրենիքի շահերուն գիտակից հայորդիներ էին: Այսօ՞ր: Ազգային շահերու պաշտպան դիւանագիտական անձնակազմին մէջ մոմով պէտք է փնտռել իսկապէս գործողներ, ասպարէզը ձգուած է օտարներու, որոնք մեզ կ՛առաջնորդեն դէպի «դժոխք»: Կորսուած է այն ճկունութիւնը, որուն վստահելով` կարելի ըլլայ «լեզու գտնել» թէ՛ Արեւմուտքին եւ թէ՛ Արեւելքին հետ: Միայն կը փորձուի լեզու գտնել… թուրք-ազերիին հետ, որ վճռած է քարտէսէն ջնջել Հայաստանը: Իշխանաւորները դարձած են այլոց շահը պաշտպանողներ, միջազգային եւ մեկուսի աղտոտ ու ճղճիմ հաշիւներու զոհ գացած մունետիկներ: Մինչդեռ խելամիտ դիւանագիտական անձնակազմ մը կրնար հետեւողական կերպով կապեր հաստատել զանազան բեւեռներու հետ, ՀԱՊԿ-ին անդամակցութիւնն ու սերտ յարաբերութիւններ պահելով մէկտեղ` գործակցական որոշ կապեր մշակել ՕԹԱՆ-ին հետ: Առաւել կամ նուազ չափով այդպէս էր անկախութեան վերականգնումէն ետք, մինչեւ 2018. եւ թող ո՛չ ոք ինքզինք պատսպարէ «աշխարհը փոխուած է»-ի վահանին ետին: Աշխարհը ամէ՛ն օր կը փոխուի, ամէնէն կծու հակառակորդներ ու մրցակիցներ իսկ ձեւը կը գտնեն գործակցական կապերը բոլորովին չխզելու: Չենք ուզեր օրինակներ ցանկագրել…
Արեւմուտքը ամէն գնով պարան կ՛երկարէ եւ կը ներգրաւէ ներկայ իշխանութիւնները` մոռնալով կամ երկրորդական սեպելով համաթուրանականութեան լուրջ վտանգները, գերադասելով Ուքրանիոյ ներկայ իրավիճակը: Գաղտնիք չէ նաեւ այն, որ երկար ատենէ ի վեր երկրորդ Ուքրանիա մը կ’ուզեն ստեղծել Կովկասի բարձրաւանդակին, եւ իրենց համար ո՛չ մէկ նշանակութիւն ունի, թէ հայե՞ր, թէ՞ վրացիներ (կամ ուրիշներ) կրնան կոտորուիլ, հող կորսնցնել, իսկ մենք արդէն կը կորսնցնենք` առանց ուքրանական տարողութեամբ պատերազմի մէջ ձգուելու…
Տեղին է հարց տալ. Արեւմուտքը բաց աչքերով չի՞ հետեւիր Երեւանի անցուդարձերուն, «Տաւուշը յանուն հայրենիքի» շարժումին ստեղծած հոսանքին ու անոր դէմ իշխանաւորներուն ափաշկարա բռնամիջոցներուն: Հոն ալ ծածկուած է իրավիճակը: Արեւմուտքի լրատուական ցանցերը հազիւ թէ կ’արձագանգեն (ընդհանրապէս կը նախընտրեն չարձագանգել) աւելի քան ամիս մը առաջ ծայր առած իրադարձութիւններուն, փոխարէնը` երկրորդական նիւթեր առաջնահերթութեամբ կը ներկայացուին:
Արեւմուտքը քաջատեղեակ է, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնը «ժողովրդավարութեան պասթիոն» չէ, այլ վերածուած է ոստիկանապետական բռնատիրութեան: Աւելի՛ն. սուտ ու շինծու լուրեր կը տարածուին, թէ Բագրատ սրբազանի առաջնորդած շարժումը «հիներ»-ուն ստեղծած մէկ գաղափարն է ու կը վայելէ Մոսկուայի աջակցութիւնը: Իսկ բոլորովին այլ հարց է, թէ արդեօք հին կամ նոր մնացա՞ծ է, կամ կարելի՞ է մէկը միւսէն զանազանել փաշինեանական «թազա Հայաստան»-ին մէջ:
Քաղաքական անապատէն դուրս գալով` վերադառնանք աշխարհագրական անապատ: Հակառակ իր մարմնական բոլոր ծռութիւններուն` օգտակար ուղտը իր պարտականութիւնը լի ու լի կը կատարէ: Նոյնը կարելի չէ ըսել Երեւանի վարչախումբին մասին. կը բաւականանանք կրկնելով այս «իմաստուն» սապատաւորին խօսքը. «Ինչու մարմնիս ո՞ր մէկ մասը բնական է»:
