Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Այո՛, գիտէի՞ր, թէ յուլիսը Պաղպաղակի ազգային ամիս հռչակուած է… սակայն` պարզապէս Միացեալ Նահանգներու մէջ: Միացեալ Նահանգներու 40-րդ նախագահը` Ռոնալտ Ռիկըն (1981-1989) պաղպաղակ շատ կը սիրէր: 1984 թուականին ան յուլիս ամիսը հռչակեց Պաղպաղակի ազգային ամիս, եւ յուլիս ամսու երրորդ կիրակին Պաղպաղակի ազգային օր: Ան ժողովուրդին մղեց այդ ամիսը տօնելու մթնոլորտին «համապատասխան տօնակատարութիւններով եւ ժամանցներով»: Անշուշտ ասիկա կը նշանակէր մէկուն ուզածին չափ պաղպաղակ ուտել…
* * *
Մեզի ծանօթ ժամանակակից պաղպաղակին խոհագիրը, որ գլխաւորաբար կաթ եւ շաքար կը գործածէ, հնարուած էր 9-րդ դարուն արաբներու կողմէ: Արեւմտեան աշխարհը այս պաղպաղակին ծանօթացաւ 16-րդ դարուն: Մինչ Միացեալ Նահանգներու մէջ 1744-ին է, որ առաջին անգամ կը յիշուի, որ նահանգապետ մը իր հիւրերուն պաղպաղակ հրամցուցած է:
Հակառակ ասոր` այժմ ամերիկացիները աշխարհի ամէնէն շատ պաղպաղակ սպառող ժողովուրդն են, իւրաքանչիւր անձ տարեկան միջին հաշուով 9 քիլօ պաղպաղակ կը սպառէ: Անոնք տարեկան մօտաւորապէս 6 միլիառ տոլար կը ծախսեն պաղպաղակի համար:
Մինչ Քալիֆորնիան երկրին ամէնէն շատ պաղպաղակ արտադրող նահանգն է, ամէնէն շատ պաղպաղակ ուտողները կ՛ապրին Ուաշինկթընի, Ռոտ Այլընտի եւ Ուիսքանսընի մէջ:
* * *
Աշխարհին շուրջ գոյութիւն ունին աւելի քան 1000 տարբեր տեսակի պաղպաղակի համեր: Սակայն այս բոլորին մէջ գլխաւոր ընտրութիւնը կը մնայ վանիլան: Անշուշտ ուրիշ նախասիրուած համերն են` տուրմը, ելակը, անանուխն ու տուրմի կտորներով պաղպաղակը, քուքիզը եւ քրեմը:
Այս վերջին ժամանակներուն մենք յաճախ կը հանդիպինք իւրայատուկ բաղադրութիւն ունեցող պաղպաղակներու, ինչպէս, օրինակի համար, ծոթրին (զաաթար), լեպնի…
Սակայն գիտէի՞ր, թէ 1790-ի խոհագիրներու գիրքի մը մէջ արդէն կարելի էր գտնել փարմըզան պանիրով, կոճապղպեղով, կամ նոյնիսկ սեւ հացի համով պաղպաղակի խոհագիրներ:
Իսկ ի՞նչ է քու նախասիրած պաղպաղակիդ համը:
Մրցանիշ
Այս զովացուցիչ անուշեղէնը յատուկ տեղ ունի նաեւ «Կինես»-ի մրցանիշներու գիրքին մէջ: Օրինակի համար, 2023 թուականին, գերմանացի Անտրէ Օրթոլֆ 30 երկվայրկեանի մէջ ամէնէն շատ պաղպաղակ ուտելու նոր մրցանիշ մը արձանագրեց` 568 կրամ պաղպաղակ ուտելով: Իսկ 2018 թուականին իտալացի Տիմիթրի Փանչիերա ուրիշ մրցանիշ մը արձանագրեց մէկ հատ ուաֆըլ քոնի մը մէջ ամէնէն շատ պաղպաղակէ գունդեր` 125 հատ, հաւասարակշռութեամբ շարելով: Այս դէպքը ուղղակիօրէն սփռուած էր պատկերասփիւռէն, եւ աշխարհի մէջ միլիոնաւոր անձեր կրցան ուղղակիօրէն հանդիսատես ըլլալ այս տարօրինակ դէպքին:
... Թէ՞ Տոնաթի Ազգային Օր
Պաղպաղակէն աւելի աւելի` Միացեալ Նահանգները ճանչցուած են տոնաթով: Անոնք նոյնիսկ ունին Տոնաթի ազգային օր, որ տեղի կ՛ունենայ միշտ յունիս ամսուն առաջին ուրբաթ օրը: Ամերիկացիները իրենց «Քաղաքացիական պարտականութիւն»-ը կը համարեն այդ օրը յատկապէս տոնաթ ուտելու: Այս «տօնը» ստեղծուած էր Սալվէյշըն Արմի եւ կազմակերպութեան կամաւորներուն կողմէ` կարիքաւորներուն համար դրամ հաւաքելու համար:
* * *
Այս ոչ կառավարական կազմակերպութեան կապերը տոնաթին հետ շատ հին են: 1917 թուականին, համաշխարհային Ա. պատերազմին ընթացքին, Սալվէյշըն արմիէն խումբ մը կին կամաւորներ կը ճամբորդեն Ֆրանսա` խնամելու համար վիրաւորուած զինուորները: Իրենց տուներէն հեռու այս խումբերուն տրամադրութիւնները փոխելու համար կամաւորները կ՛որոշեն իրենց տրամադրութեան տակ ունեցած սահմանափակ նիւթերը` ալիւր, շաքար, ձէթ, գործածել տոնաթ պատրաստելու համար:
Այս կամաւորները շատ խանդավառ էին, առանց խոհանոցի յատուկ գործիքներու եւ եփելու տապակներու` անոնք իրենց ձեռքերով տոնաթներուն ձեւ տուին եւ զանոնք տապկեցին զինուորներուն սաղաւարտներուն մէջ: Ամբողջ գիշերը աշխատելով` անոնք կրցան առաջին օրը 150 տոնաթ պատրաստել, իսկ յաջորդ օրը` 300: Անոնց ճիգերը ի զուր չանցան, որովհետեւ այդ անուշեղէններուն հոտը զինուորներուն տրամադրութիւնը ամբողջովին փոխեց:
Խանդավառ կամաւորները շարունակեցին իրենց աշխատանքները` հասնելով օրական 9000 տոնաթի արտադրութեան: Ժամանակի ընթացքին, տոնաթները միշտ ներկայ էին Միացեալ Նահանգներու պատմութեան կարեւոր եւ դժուար օրերուն, ինչպէս` Համաշխարհային Բ. պատերազմին, կամ նոյնիսկ Վիեթնամի պատերազմին, իսկ 1938-ական թուականներուն, երբ երկիրը մեծ թշուառութիւն կ՛ապրէր, տոնաթներու վաճառքէն հաւաքուած գումարները բաժնուեցան ամէնէն կարիքաւոր անձերուն: Ասիկա այնքան մեծ յաջողութիւն գտաւ, որ ստեղծուեցաւ Տոնաթի ազգային օրը:
Ճիշդ է, որ տոնաթը յատուկ ամերիկեան անուշեղէն մըն է, սակայն անուշեղէններու վերաբերեալ նման սովորութիւններ գոյութիւն ունին նաեւ տարբեր երկիրներու մէջ: Օրինակի համար, Հնդկաստանի մէջ ժալեպի կոչուած անուշն է, որ շատ սիրուած է, մինչ թունուզցիները սովորութիւն ունին ուտելու եոեօ կոչուած մեղրի մէջ թաթխուած խմորեղէն մը: Իսկ Ինտոնեզիոյ մէջ տեղական «տոնաթը» քենթանկն է, որ կը պատրաստուի ճզմուած գետնախնձորով, եւ որուն վրայ կը սրսկուի փոշի շաքար:
Կարճ Լուրեր
Լիբանանէն Հարաւային Ափրիկէ
Ֆրէյա առիւծը վեց ամսական կորիւն մըն է, որ վայրի անասուններու ապօրինի առեւտուրի միջոցով հասած էր Լիբանան: Բարեբախտաբար անասուններու պահպանութեամբ զբաղող կազմակերպութիւններ կրցան զայն փրկել իր «տէրերէն» եւ ղրկել Հարաւային Ափրիկէ:
Վերջապէս Ֆրէյա իր նոր տունը հասաւ Հարաւային Ափրիկէի Տրաքընշմայն պահպանուած վայրին մէջ, ուր ան պիտի ունենայ ապահով կեանք մը: Սակայն ան անմիջապէս պիտի չարձակուի վայրի բնութեան մէջ, որովհետեւ ան տակաւին անկարող է այդ բնութեան մէջ մինակը ապրելու: Մինչ այդ ան պիտի մնայ այդ պահպանուած միջավայրին մէջ, Փայ անունով իրեն նման փրկուած ուրիշ առիւծի կորիւնի մը հետ:
Մարիոն 43 Տարեկան Է
8 յուլիս 1981-ին մեր բոլորին ծանօթ Մարիոն առաջին անգամ հանդէս կու գայ «Տոնքի Քոնկ» վիտէօ-խաղին մէջ, Ճափոնի արքէյտի խաղերու սրահներուն մէջ: Սակայն այդ սկզբնական օրերուն Նինթէն տոյի հերոսին անունը «Ճամփմեն» էր, ան իր վերջնական անունը պիտի ստանայ մէկ տարի ետք: Իսկ առաջին վիտէօ-խաղը, որ իր անունը կը կրէ, կը կոչուի Մարիօ Պրոս եւ շուկայ կ՛իջնէ 1983-ին:
Ձեռքէ Ձեռք
Փոխադրուած Գրադարանը
Միացեալ Նահանգներու Քէյփ Մէյ շրջանին մէջ նոր հանրային գրադարան մը բացուեցաւ: Այս առիթով բնակիչները հրաւիրուեցան մասնակցելու հին գրադարանէն նոր գրադարան գիրքերու փոխադրութեան աշխատանքներուն:
Երկու գրադարաններուն միջեւ կար 500 մեթր հեռաւորութիւն: Հետեւաբար աւելի քան 500 անձեր փողոցին մէջ մարդկային շղթայ մը կազմեցին եւ մօտաւորապէս 100 գիրքեր փոխադրեցին` զանոնք ձեռքէ ձեռք փոխանցելով: Գործողութիւնը եղաւ արագ եւ առանց օդը ապականելու:
Ժամանց
Կրնա՞ս գտնել ելքի ճամբան:
Կրնա՞ս գտնել 2 պատկերներուն միջեւ գոյութիւն ունեցող
10 տարբերութիւնները:
Կրնա՞ս գտնել պատկերին մէջ պահուած հեծիկը:
Կրնա՞ս գտնել պատկերին մէջ պահուած առարկաները:
