Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Գիտէի՞ր, թէ մոնարք թիթեռնիկը մեծ ճամբորդ մըն է: Անոր նոյնիսկ տրուած է մարաթոն մարզիկի տիտղոսը: Ամէն աշնան մոնարք թիթեռնիկները կը հաւաքուին եւ կը կազմեն հսկայական խումբեր` սկսելու իրենց երկար գաղթը:
Իրենց այս գաղթը կը սկսի Քանատայէն կամ Միացեալ Նահանգներէն: Անոնք կ՛ուղղուին դէպի հարաւ, դէպի մեքսիքական Սիէրրա Նեւատա, որ ձմեռնային աւելի մեղմ կլիմայ մը ունեցող լեռնաշղթայ մըն է: Դէպի հարաւ այս ճամբորդութիւնը կը տեւէ մէկէն երկու ամիս եւ ունի 4000-5000 քմ հեռաւորութիւն: Մոնարք թիթեռնիկներուն այս գաղթը միջատներու աշխարհի ամէնէն երկար գաղթերէն մէկն է:
* * *
Սակայն գիտէի՞ր, թէ այս թիթեռնիկները կորսուելու վտանգի մէջ կը գտնուին: Մեքսիքայի անտառները, ուր այս թիթեռնիկները կ՛անցընեն իրենց ձմեռը, անհետանալու հոլովոյթին մէջ է: Ասոր կողքին, կլիմայական անկանոնութիւններն ալ մեծ ազդեցութիւն կը գործեն այս գաղթերուն վրայ, մինչ այդ գաղթի ճամբուն վրայ գտնուող տեղական բոյսերու եւ տարբեր միջատներու տեսակներ կ՛անհետանան նաեւ:
Գիտէի՞ր, Թէ…
– Մեքսիքայի շոճիի անտառներուն մէջ 14 տարբեր գաղութներ միասին կը համախմբեն միլիոնաւոր մոնարք թիթեռնիկներ:
– Չափահաս մոնարք թիթեռնիկները կ՛ապրին 2 – 6 շաբաթ` բացի գաղթող սերունդէն: Անոնք կ՛ապրին մինչեւ 7 ամիս, ձմեռ եւ աշուն:
– Մոնարք թիթեռնիկին գիտական անունը Տանաոս Փելեքսիփուս է: Ան կը կշռէ նուազ քան 0,5 կրամ, իսկ բաց թեւերուն լայնքը 7 – 10 սմ է:
Կաղանդը Կը Մօտենայ…
Ճիշդ է, որ Կաղանդին տակաւին մօտաւորապէս 2 ամիս կայ, սակայն աշխարհի շուրջ առեւտրական կեդրոններ, յատուկ վայրեր եւ հաստատութիւններ կը սկսին արդէն Կաղանդի պատրաստութիւններուն: Այս ձեւով է, որ արդէն նոյեմբեր ամսուն Կաղանդի ծառեր կը սկսին յայտնուիլ կարգ մը վայրերու մէջ:
Ասոնց կողքին, կը գտնուի նաեւ Լոնտոնի Սենթ Փանքրաս շոգեկառքի մեծ կայարանը: Ամէն տարի տարբեր, իւրայատուկ Կաղանդի ծառ մը տօնական մթնոլորտ մը կը ստեղծէ կայարանին մէջ 2 ամիսներու ընթացքին: Իսկ այս տարուան կայարանին Կաղանդի ծառը ճամբորդները պիտի հրաւիրէ գրականութեան եւ գիրքերու աշխարհին մէջ պտոյտի մը:
* * *
Սենթ Փանքրասի այս տարուան Կաղանդի ծառը, պարզ տօնական ծառէ մը աւելի, 12 մեթր բարձրութեամբ «հրաւէր» մըն է մտնելու գրականութեան սքանչելի աշխարհին մէջ: Անիկա կը նմանի գլանաձեւ հսկայական գրադարանի մը` ոլորուն աստիճաններով հասնելու համար մինչեւ անոր գագաթը:
Գրադարանը կազմուած է 270 դարակներով եւ օժտուած է ձեռքով ներկուած աւելի քան 3800 գիրքերով. այդ գիրքերու շարքին են դասական գրականութեան բազմաթիւ գիրքեր, ինչպէս` Չարլզ Տիքընզի «Քրիսմըս Քարոլ», կամ Սի Էս Լուիսի «Տը լայըն, տը ուիչ, էնտ տը ուաարտրոպ»-ը:
Ծառին հիմքը կազմուած է ութ փոքրիկ անկիւններէ, ուր մեծ եւ փոքր այցելուները կրնան նստիլ եւ «մխրճուիլ» Կաղանդի մթնոլորտին մէջ ո՛չ միայն ֆիզիքապէս, այլ` ունկնդրելով տարբեր պատմութիւններէ կարճ արձանագրութիւններ: Իւրաքանչիւր անկիւն օժտուած է ընկալուչներով, որոնց ընմէջէն կարելի է ունկնդրել 60 տարբեր գիրքերէ 5 վայրկեան տեւող ձայնային արձանագրութիւն մը:
Այս ձեւով Սենթ Փանքրասի Կաղանդի ծառը, պարզ տօնական մթնոլորտ ստեղծելու կողքին, կը դառնայ հանգիստի եւ ձրի ժամանցի վայր մը` ընտանիքներու եւ կայարանէն օգտուող ճամբորդներուն համար: Գրականութեան տօնակատարութիւն մը ըլլալու կողքին, այս Կաղանդի ծառը նաեւ կը քաջալերէ դադար մը առնել մեծ եւ փոքրիկ պաստառներէն եւ կապը վերանորոգել գիրք կարդալու հաճոյքին հետ:
Աշխարհի Ամէնէն Լաւ Ուսուցիչը…
Ուսուցչուհի Մըն Է
Տասը տարիներ առաջ «Վարքի ֆաունտէյշըն» հաստատութիւնը հիմնեց «Տը կլոպըլ թիչըր փրայզ» վարձատրութիւնը, «Վարքի ֆաունտէյշըն»-ի նախագահ Սանի Վարքի, որուն երկու ծնողները ուսուցիչներ էին, նշմարելով, որ բազմաթիւ երկիրներու մէջ ուսուցիչներու կարգավիճակը նուաճումներ արձանագրած է, ուզեց հիմնել այս հիմնարկը` ուսուցիչներու պատկերը աւելի փայլուն դարձնելու նպատակով:
Աշխարհի ամէնէն լաւ ուսուցիչը նշանակելով եւ զայն 1 միլիոն տոլարով վարձատրելով` «Կլոպըլ թիչըր փրայզ» հիմնարկը կ՛ուզէ նշել դաստիարակներու կարեւորութիւնը. ուսուցիչներու ճիգերը պէտք է արժեւորուին, ճանչցուին եւ տօնուին:
Բոլորս գիտենք, թէ որքա՛ն կարեւոր է ուսուցիչին դերը սերունդներուն ուսում եւ գիտութիւն ջամբելու գործին մէջ, պայքարելու համար աղքատութեան, նախապաշարումներուն դէմ եւ բախումներու պարագային:
2023-ի աշխարհի ամէնէն լաւ ուսուցիչին տիտղոսին արժանացաւ Սիսթըր Զեֆ: Ան Փաքիստանցի ուսուցչուհի մըն է, որ հիմնած է իր անձնական դպրոցը իր տան բակին մէջ, աղքատ մանուկներու համար, երբ ան տակաւին 13 տարեկան էր:
Ան օրական 8 ժամ կ՛աշխատէր, որպէսզի կարենայ իր դպրոցը հիմնելու համար դրամ հաւաքել: Ապա ան աշակերտներուն կը դասաւանդէր չորս ժամ, իսկ գիշերը կ՛անցընէր իր անձնական ուսման համար աշխատելով:
26 տարիներ ետք անոր համեստ դպրոցը վերածուած է նոր շէնքի մը, ուր ձրիօրէն դասաւանդութեան կը հետեւին աւելի քան 200 աղքատ մանուկներ:
Ժամանց
Կրնա՞ս գտնել կաղիներուն հասցնող ճամբան:
Կրնա՞ս գտնել 2 պատկերներուն միջեւ գոյութիւն ունեցող 10 տարբերութիւնները:
Կրնա՞ս գտնել պատկերին մէջ պահուած առարկաները:
Կրնա՞ս 9 թիւերը զետեղել տախտակին մէջ իրենց համապատասխանող տեղերը:
