ԴՈԿՏ. ՄԱՐԻ ՌՈԶ ԱԲՈՒՍԷՖԵԱՆ
Ի՞նչ գրել, որտեղից սկսել, կամ շարունակել, ո՞ւր աւարտել…
Մի՞թէ այս ամէնին աւարտ կայ, կամ պիտի լինի…
Ո՞ր կողմ դառնաս, որտեղի՞ց փրկութիւն, մօտակայ բարելաւում սպասես:
Չգիտես` կենտրոնանաս միայն քո երկրի կորուստների՞, կործանմա՞ն, փրկութեան միջոցների՞ն, թէ՞ պաշտպանուես, մէկ անգամ եւս կուլ չգնաս, շնչահեղձ չլինես աշխարհաքաղաքական այս նոր փոթորիկի մէջ, ուր կրկին ներառուած է մեր ժողովրդի թափառական մի հսկայական զանգուած:
Աշխարհի այս նոր քաղաքականութեան մէջ մարդկային տրամաբանութիւնը իր տեղը զիջել է իրար յօշոտելով աւելիին տիրանալու անյագ կրքին: Փոքր, անգլուխ ժողովուրդների վերջնական բնաջնջումը դարձել է աշխարհի տիրակալների առաջնակարգ խնդիրը` մէկընդմիշտ ազատուելու համար նրանց անվերջանալի խնդիրներից:
Հոգու, մտքի, բարոյական չափանիշների ամլութիւնը ջնջել է աշխարհից կարեկցանքի զգացումը: Ամբողջովին խախտուել է մարդկային կեանքի ներքին եւ արտաքին առօրեան, հաւասարակշռութիւնը:
Սպանդի, սովի եւ արիւնի խառնուրդը, փլատակների տակ ճզմուողների աղաղակը, մէկը միւսի ետեւից մարդկային կեանքով լի հսկայ շինութիւնների փոշիացման պատկերների առատութիւնը բթացրել, անզգայացրել է մարդկութեան ուղեղն ու հոգին:
Կորուստը, ողբը դարձել է սովորական, նոյնիսկ ուշադրութեան չարժանացող երեւոյթ:
Քանզի մարդու, ժողովուրդների կորուստների տարողութիւնը մի սահման ունի, եւ երբ այդ սահմանը անցնում ես, այլեւս բթանում, հաշտւում ես կատարուած իրողութեան հետ:
Մարդկային այս յատկութեան վրայ յենուելով են անպատիժ գործում աշխարհի վայրագ տիրակալները իրենց իրարյաջորդ կոտորածներով, քաջ գիտենալով, որ մնացորդացի, իրեն բաժին ընկածի հետ շատ շուտ են հաշտւում ժողովուրդները, միայն թէ գոյատեւեն: Եւ քանի որ զրկուած են իրենց սնունդ տուող հողից, իրենց համար այլեւս կարեւոր չէ բաց երկնքի տակ, անապատում, թէ կիրճերում կ՛ապրեն: Իրենք գիտեն, որ զրկուած են ընտրութիւն անելու իրաւունքից: Իրենց իրաւազուրկ գիտակցութիւնն էլ նրանց դարձնում է հաշտուող, յարմարուող, անպահանջ:
Դիտենք ինքներս մեզ: Այս օրերին ոչ միայն աշխարհի, այլ նաեւ մեզ համար Արցախի կորուստը, տեղահանուած մեր հայրենակիցների ճակատագիրը, մեր երկրի վտանգուած վիճակը դարձել են հետզհետէ խամրող երեւոյթ, դարձրել մեզ զգայազուրկ:
Մի՞թէ վիճելի է այն փաստը, թէ ի՛նչ խաղաղութեամբ ընդունեցինք եւ դեռ շարունակում ենք ընդունել ե՛ւ մեր հինաւուրց երկրի յանձնումը թշնամուն ե՛ւ ներկայ դաւաճան ու անկարող իշխանութեան ներկայութիւնը եւ դեռ օրէօր հալուող, մաշուող, փոշիացող մեր անկախութիւնը:
Շարունակում ենք անտարբեր հետեւել, թէ ինչպէ՛ս մի ոչնչութիւն վերացնում, ջնջում, մեր ձեռքից խլում է թէ՛ մեր դարաւոր պատմութիւնը, թէ՛ ներկան եւ թէ՛ գալիքը: Բթացումի մի ճահճոտ անտարբերութեամբ է պարուրուել հայրենիք կորցնող մի ողջ երկիր:
Երբ մտաբերում եմ, թէ ի՛նչ հանգստութեամբ, անտարբերութեամբ մի ողջ ազգ վերջերս ընդունեց Արցախի Հանրապետութեան ԼՈՒԾԱՐՔԸ այն էլ մի մարդու հրամանագրով, բառերը կորցնում են իրենց իմաստը արտայայտելու այն կուտակուած ցասումը, որն արդէն երեք տարուց ի վեր սեղմուել է կոկորդումս պայթումի սպասումով:
Հրամանագիրը զանց է առնում, նոյնիսկ չի նշում, 1991թ. սեպտեմբեր 2-ի Արցախի ժողովրդի ստանձնած միաձայն իրաւունքը, Արցախը անկախ հանրապետութիւն հռչակելու փաստը` տեղի տալով մի ողորմելի, ողջ երկիրը կործանած Հայաստանի իշխանութեան Արցախը Ազրպէյճանի տարածք համարելով նրանց յանձնելու որոշումին:
Ուզում եմ ողջ ուժով գոռալ` ՈՒՇՔԻ ԵԿԷՔ, ԺՈՂՈՎՈ՛ՒՐԴ, ՍԹԱՓՈՒԷՔ, ՈՏՔԻ ԵԼԷՔ:
Մի անգրագէտ, մարդկային թափթփուկ ողջ ժողովրդին յիմարացրել, դարձրել է թշնամուն ծառայող անլեզու հպատակներ:
Մինչեւ ե՞րբ է շարունակուելու իրականութիւնը կոծկելու, հայրենիքը վաճառողներին երկրպագելու, նրանց դեռ իշխանութեան պահելու այս նեխած վիճակը:
Նայէք ձեր շուրջը. 75 տարիներ ստրկութեան ամենաահաւոր վիճակներ ապրած ժողովուրդը, անվերջ կոտորուող, երբեք ազատ շունչ չքաշած պաղեստինցիները ինչպիսի՛ անձնազոհութեամբ, հրթիռների տարափի տակ իրենց կեանքի մասին չմտածելով, փլուզուող տների քարակոյտերից իրենց հայրենակիցների դիակները դուրս բերելով, վիրաւորներին օգնելով, սովի ու զրկանքի մատնուելով, կործանարար պատերազմից չվախենալով` չեն ուզում իրենց երկիրը զիջել ամենակալ թշնամուն:
Իսկ մենք ճանապարհների եզրերին, ձորերում ու հոտած նկուղներում արհամարհուած, նետուած թողեցինք մեր հայրենիքի ազատագրման հաւատով իրենց կեանքը զոհաբերածների մարմինները: Մենք պարտաւոր ենք իւրաքանչիւր անգամ յիշելու եւ յիշեցնելու այս ամէնը:
Անգամ անգութ աշխարհի գութը շարժեցին պաղեստինցիները` իրենց հայրենասիրական, հողը պաշտող, իրար օգնող իրենց կեցուածքով:
Իսկ մե՞նք, ի՞նչ ենք անում մենք: Շարունակում ենք հեզօրէն ընդունել մէկ անձի հրամանագրով չեղեալ համարուած մեր հինաւուրց, 32 տարի անկախ ապրած մեր երկրի ինքնակամ յանձնումը թշնամուն:
Այսինքն չկանք, գոյութիւն չենք ունեցել, չենք ապրել ու արարել այդ հողի վրայ:
Առաւել վիրաւորականն այն է, որ մենք անտարբեր լուծարում ենք մեր երկիրը եւ կրկին յոյս ենք դնում միջազգային ատեանների արդարադատութեան վրայ` ՄԵՐ ԻՆՔՆԱԿԱՄ ՅԱՆՁՆԱԾԸ ԵՏ ՍՏԱՆԱԼՈՒ ՀԱՄԱՐ:
Մի՞թէ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԱՏԵԱՆՆԵՐԸ ՄԵԶ ԱՆԿԱԽԱՑՐԻՆ:
Այդ երկրի հողի ամէն թիզի, ամէն մի քարի ու բլուրի համար մեր հերոս որդիները իրենց արիւնն են նուիրաբերել: Եւ դուք այսօր, ողորմելի՛ խեղկատակներ, այն գաղտնօրէն նուիրաբերում էք թշնամուն, առանց յապաղելու էլ հանգիստ յայտարարում` յունուար 1-ից այլեւս հային չպատկանելու մասին:
Ո՞վ ԷՔ ԴՈՒՔ, ԱԶԳԱԿԵՐ, ԵՐԿՐԱԿԵՐ ՀՐԷՇՆԵՐ: Ինչպե՞ս ԿԱՐՈՂԱՑԱՔ ԱՅԴՔԱՆ ԱՐԱԳ ԲԱԶՄԱՆԱԼ, ՈՐՊԷՍ ՈՒՌՈՒՑՔ ՏԱՐԱԾՈՒԵԼ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՈՒՂԵՂԻ ՄԷՋ, ՈՒՏԵԼ, ՈՉՆՉԱՑՆԵԼ ՆՐԱ ԱՌՈՂՋ ԲՋԻՋՆԵՐԸ, ԿՈՒԼ ՏԱԼ ԵՐԿԻՐԸ ԱՄԲՈՂՋԱՊԷՍ եւ ԴԵՌ ՇԱՐՈՒՆԱԿԵԼ ԱՊՐԵԼ ԱՌԱՆՑ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ ԿՐԵԼՈՒ:
Բաւական է, որքան գաղտնօրէն, ազգի թիկունքից գործեցիք: Երկիրը դարձրել էք սուտի եւ խաբէութեան շտեմարան: Թաքցւում է ամէն բան, ինչպէս ականատես եղանք «Յաղթելու ենք»-ը դարձաւ մէկ անձի ստորագոյն անձնատուութիւն, գերիների թուի եւ նրանց արձակման տեղեկութիւնները կրկին դարձան մէկ անձի գաղտնիք, դեռ որքան գերիներ ունենք եւ ինչ վիճակում են նրանք, մէկ անձ դարձրել է իր սեփականութիւնը: Կարծես` նրանք իր ճորտերն էին ու հիմա վաճառել է իր թուրք եղբօրը:
Այս պահին գերեվարուած են Արցախի նախկին նախագահներ` Ա. Ղուկասեանը, Բ. Սահակեանը եւ Դ. Բաբայեանը: Ինչո՞ւ, ի՞նչ հիմունքով (Ա. Յարութիւնեանին զանց եմ առնում` որպէս դաւաճանի: Թող հիմա իր թուրք գործընկերների հետ, հայկական սուրճի փոխարէն, ուզածի չափ թէյ խմի):
Ինչո՞ւ է լուռ ժողովուրդը, թէ՞ նրանք նախկինների սեւ ցուցակի մասն են կազմում եւ յատկապէս արցախցի են…
Միեւնոյն է` ժողովուրդը թշնամուց է լսում ներկայ թափթփուկների գործած դաւերի լուրերը:
Այս օրերին ականատես ենք, թէ ինչպէ՛ս աշխարհի տարբեր երկրներում, Պաղեստինի հետ կապ չունեցող, հարիւր հազարաւորներ ինքնակամ ցոյցի են ելնում ընդդէմ ամենակալ Իսրայէլի եւ Ամերիկայի` պահանջելով դադարեցնել պաղեստինցիների ցեղասպանութիւնը:
Այդ հարիւր հազարաւորներին շաբաթներ առաջ ցոյցի դուրս գալու խնդրագիր չի ղրկուել, ինչպէս մեր երկրում են անում, չեն խնդրել, աղաչել, որ պաշտպանեն կոտորուող մի փոքրիկ երկրի ժողովրդի իրաւունքները:
Մի՞թէ մեր հայրենիքը այդքան անարժէք է, որ դեռ շարունակում էք հանգիստ ձեր առօրեան, ձեր սրճարանները, համերգները, ներկայացումները վայելել, փոխանակ միահամուռ, ինքնակամ գիշեր-ցերեկ դուրս գալու եւ դուրս նետելու այս ներկայ թափթփուկ իշխանութեան մինչեւ վերջին անդամին:
Աշխարհի այս փոթորկայոյզ օրերին, երբ գիտենք, որ ներքին թշնամին դեռ գործարքի մէջ է արտաքին թշնամու հետ, որը յարմարագոյն առիթը օգտագործելու է վերջնականապէս տիրանալու մեր երկրին, մի՞թէ շարունակելու էք անտարբեր ձեր վերապահումը:
Մի՞թէ ընդդիմութիւնը դեռ շարունակելու է իր մակերեսային, անարդիւնք հարցադրումներով երկարակեցութիւն տալ այդ ՔՊ-կոչուող թշնամի հորդային:
ԱՐԹՆԱՑԷՔ ՁԵՐ ԹՄԲԻՐԻՑ, ՈՉՆՉԱՆՈՒՄ ԵՆՔ:
Այս օրերին ոչ միայն մենք, այլ կրկին վտանգուած է ողջ Միջին Արեւելքի մեր հայրենակիցների կեանքը: Ահագնացող պատերազմը, սպանդն ու կորուստները կրկին կուտակւում են մեր անպաշտպան համայնքների գլխին: Վտանգուած են մեծ զոհողութիւններով ստեղծած մեր տասնեակ հաստատութիւնները իրենց հարստութիւններով:
Ողջ Միջին Արեւելքի մեր ժողովրդի անցեալ պատմութեան մատենաշար հարստութիւնը` Երուսաղէմի վանքից սկսած մինչեւ Լիբանանի, Սուրիոյ, Եգիպտոսի մեր հաստատութիւնները:
Հզօր Ամերիկան իր օդանաւակիրը կանգնեցրել է ընդդէմ խեղճ ու կրակ, հզօրների անարդարութեան ճիրաններում տապակուող ժողովուրդների` իբրեւ ոչնչացում մի խումբ, իրենց որակաւորումով ահաբեկիչների:
Դուք կարծում էք` կարելի է հրեաներին սանձե՞լ: Նրանք հոյ հայեր չեն, որ թաքուն գործարքի մէջ մտնեն ու զիջեն անզիջելին: Վերջապէս եկել է աշխարհին ցոյց տալու` ո՛վ է հրեան: Ցոյց տալու, որ իրենք ոչ միայն պաշտպանը, այլ նաեւ իրենց երդումի իրականացնողն են, որ իրենց արիւնը թանկ արիւն է:
Իսկ մենք, որ մեր ամէնէն հիւծուած վիճակով այսօրուայ մեր երկիրը ստեղծեցինք, որ` դիմացանք պոլշեւիկեան, ստալինեան, համայնավարական նախճիրներին, որ` կրկին մեր անկախ պետականութիւնը ետ բերինք, մի՞թէ այսպէս անտարբեր թոյլ ենք տալու, ընդունելու ենք, որ մի խումբ անհայրենիք թափթփուկներ աստիճանաբար ոչնչացնեն, ջնջեն, իրենց յիմար ուղեղներին յարմարեցնեն մեր պատմութիւնը, կործանեն մեր երկիրը: Լիովին ջնջենք, մոռանանք, թէ ո՛վ ցեղասպանեց մեզ:
ՄԻՆՉԵՒ Ե՞րբ ԵՆՔ ԱՊՐԵԼՈՒ ԱՌԱՆՑ Երդումի…
20 սեպտեմբեր 2023
