Մոնտիալ + Եւրոպայի Բաժակ + Ոսկի Գնդակ… Պոպի Չարլթըն Պատմական Ցանկին Մէջ

Պոպի Չարլթընի մահուան լուրին տարածուելէն ետք, անցեալ շաբաթավերջին աշխարհի չորս ծագերէն ցաւակցական եւ յարգանքի յիշատակներ եւ հին էջեր բացուեցան:

Չարլթըն Անգլիոյ ֆութպոլին մէջ յեղափոխութիւն մը կատարեց, եւ թէ՛ ակումբը` Մանչեսթըր Եունայթըտը եւ թէ՛ ալ ազգային խումբը աւելի եւս յայտնի դարձուց ֆութպոլի միջազգային քարտէսին վրայ, 1960-ականներուն:

1968-ին յարձակող միջնապահը եղաւ առաջին ֆութպոլիստը, որ կը շահի մոնտիալը, Եւրոպայի ախոյեան խումբերու բաժակը (այժմ «Չեմփիընզ լիկ») եւ «Պալոն տ՛Օր»-ը («Ոսկի գնդակ»` լաւագոյն ֆութպոլիստի):

Մինչեւ օրս, Չարլթըն փոքր թիւով այն ընտրեալ մարզիկներու ցանկին մաս կը կազմէ` «Ֆութպոլի երրորդութիւնը» իրագործելով:

Պոպի Չարլթըն

Անգլիա շատ զգուշ ձեւով սկսած էր 1966-ի մոնտիալը, եւ երկրորդ մրցումին պէտք ունեցաւ հեռուէն զօրաւոր հարուածի մը` Չարլթընի կողմէ, Մեքսիքայի դէմ մրցումին: Չարլթընի ամէնէն լաւ ելոյթը կիսաւարտականին գծով Փորթուգալի դէմ էր, ուր նշանակեց 2 կոլ` դուրս ձգելով Եոսեպիոն` 60-ականներու այլ աստղերէն մէկը:

Կրնայ ըլլալ, որ Ճեֆ Հըրսթ աւարտականի հերոսն էր իր հեթ թրիքով (3 կոլ) Գերմանիոյ դէմ 4-2 յաղթանակին, սակայն Չարլթըն շահեցաւ «Ոսկի գնդակ»-ը: 1967-ին եւ 1968-ին 2-րդ դիրքը շահեցաւ արծաթ կօշիկը: 1968-ին իր ակումբի խմբակից Ճորճ Պեսթ շահեցաւ «Ոսկի գնդակ»-ը, Եւրոպայի բաժակի աւարտականին առաջին կոլը նշանակեց Չարլթըն ուր Եունայթըտ 4-1 արդիւնքով յաղթած էր Պենֆիքային (եւ Եոսեպիոյին), Ուեմպլիի մէջ:

Ֆրանց Պեքընպաուըր

Բազմաթիւ մասնագէտներ կը կարծեն, թէ Չարլթընի եւ երիտասարդ Պեքընպաուըրի ներկայութիւնը 1966-ի մոնտիալի աւարտականին, ձեւով մը երկուքն ալ չէզոքացուց: «Իր ղրկած նամակը կ՛ըսէր` չ՛ըլլայ որ փորձես: Իմ դէմս ելլելը ժամանակի կորուստ է», պատմած է Չարլթըն:

Այդ ժամանակ էր, որ Պայերն Միւնիխ եւ Արեւմտեան Գերմանիոյ «հսկան» քիչ մը աւելի ետեւ օգնելով լիպերօ դիրքը վաւերացուց եւ տարիներ շարունակ դաշտերու վրայ իր ներկայութիւնը փաստեց:

1966-ի եւ 1970-ի մոնտիալի ձախողութիւններէն ետք, Գերմանիա վերջապէս իր դաշտին վրայ կրցաւ «գործը յաջողցնել» 1974-ին, խմբապետ Պեքընպաուըրի հետ, որ բաժակը բարձրացուց 2-1 արդիւնքով պարտութեան մատնելէ ետք Եոհան Քրոյֆը եւ հոլանտական թոթալ ֆութպոլը (ամբողջական ֆութպոլ):

«Տեր Քայզըր» (կայսր) Ֆրանց 1972-ին ոսկի գնդակը շահած էր Եւրոպայի ախոյեան Գերմանիոյ ազգային խումբին հետ, եւ Պայերն Միւնիխի հետ 1973-1974-էն սկսեալ 3 տարի շարունակ «Չեմփիընզ լիկ»-ի ախոյեան հանդիսացած էր` դառնալով պաշտպանողական գիծի միակ ֆութպոլիստը, որ կը շահի «Ոսկի գնդակ»` 1976-ին:

Կերտ Միւլըր

Մինչ Պեքընպաուըրի ներկայութիւնը ձեւով մը կ՛որոշէր մրցումին ղեկը ո՛ր կողմ դարձնել, այլ դէմք մը Գերմանիոյ եւ Պայերնի անունները միշտ փայլուն պահեց մինչեւ իր վերջին կոլը. Կերտ Միւլըր:

Միւլըր կոլ նշանակելու մեքենայ մըն էր, որ գրեթէ անբաղդատելի էր իր ժամանակաշրջանին հետ: Անոր 10 կոլերը` 1970-ին մոնտիալի Մեքսիքոյի մէջ, «Ոսկի կօշիկ» շահելու թիւ 1 պատճառն էին, բան մը, որ Պոպի Մուրին ալ պատճառ դարձաւ արծաթ շահելուն: Ամէնէն կարեւոր կոլը իր ասպարէզին 4 տարի ետք էր` 1974-ի մոնտիալի աւարտականին` յաղթանակի կոլը Հոլանտայի դէմ:

Կոլ նշանակելու ախորժակը միշտ բաց էր կարեւոր մրցումերու ընթացքին, ինչպէս պատահեցաւ 1974-ին Եւրոպայի ախոյեան խումբերու բաժակի աւարտականին Աթլեթիքօ Մատրիտի դէմ զոյգ կոլերով (Պայէրն 4-0 յաղթեց) եւ 1975-ի աւարտականի 2-րդ կոլով (2-0)` Լիծ Եունայթըտի դէմ:

Փաոլօ Ռոսի

Մոնտիալի «Ոսկի կօշիկ» շահիլը մեծ արժէք ունի «Ոսկի գնդակ»-ի քուէարկութեան ժամանակ, ինչպէս պատահեցաւ Ռոսիի հետ 1982-ին, երբ 6 կոլ նշանակեց Սպանիոյ մոնտիալին` օգնելով Իտալիոյ` շահելու մոնտիալը: Եուվէի յառաջապահին բարձրանալը Իտալիոյ ազգային խումբին հետ քիչ մը անակնկալ էր, մանաւանդ որ ան 1980-ին դատուած էր ֆութպոլի «խաղ ծախելու» մեղադրանքով եւ 3 տարուան կախակայումը նուազած 2-ի: Ան միայն 3 մրցում կատարած էր Եուվէի հետ եւ Իտալիոյ ազգային խումբի մարզիչը` Պէարզոթ, երբ նկատի առաւ Ռոսին, բոլորը մեղադրեցին զինք` ֆիզիքականով պատրաստ չըլլալուն համար: Ան առաջին 3 խաղերուն «կը քալէր» դաշտին վրայ, բայց յաջորդ փուլին քառորդ աւարտականի խմբային մրցումներուն Պրազիլի դէմ հեթ-թրիքը (3 կոլ), կիսաւարտականին Լեհաստանի դէմ 2 կոլ եւ աւարտականին առաջին կոլը բաւարար էին, որ Ռոսի շահի «Ոսկի կօշիկ»-ը: Եուվենթուսի հետ ան 1984-1985 տարեշրջանին 5 կոլ նշանակեց, եւ Եուվէ շահեցաւ Եւրոպայի բաժակը:

Զինետին Զիտան

Ֆրանսայի դաշտին վրայ տեղի ունեցած մոնտիալը 1998-ին շատ լաւ չսկսաւ Զիտանի համար, որ Սէուտական Արաբիոյ դէմ մրցումին վտարուեցաւ դաշտէն: Բայց երբ վերադարձաւ իր խումբը կրցաւ առաջնորդել մոնտիալի տիտղոսին, երբ 2 կոլ նշանակեց աւարտականին Պրազիլի դէմ:

Զիտան արդէն աստղ էր Եուվէի հետ, եւ իր սխրանքները զինք աւելի բարձր մակարդակի հասցուցին 1998-ին «Ոսկի գնդակ»-ը շահելէ ետք, Ռէալ Մատրիտի աչքերը ուղղուեցան Զիզուին, որ 2001-ին միացաւ Ռէալի: Աստղերով լեցուն «Կալաքթիքոս»-ի ժամանակաշրջանը կրցան 2002-ի «Չեմփիընզ լիկ»-ի աւարտականին պտուղը քաղել, եւ շնորհիւ Զիտանի անմոռանալի վոլէին Ռէալ կրցաւ յաղթել Գերմանիոյ Պայեր Լեւերքուզընին (2-1):

Ռիվալտօ

Զիտան եղաւ այս ցանկի վերջին եւրոպացին, որովհետեւ մինչեւ 1995 Եւրոպայի «Ոսկի գնդակ»-ը կրնային շահիլ միայն Եւրոպայի ցամաքամասին մաս կազմող մարզիկներ: 1995-ին առաջին «Ոսկի գնդակ»-ը շահեցաւ Ա. Սէ. Միլանի լիպերիացի Ժորժ Ուէա, որ մինչեւ օրս կը մնայ միակ ափրիկեցի մարզիկը, որ «Ոսկի գնդակ» կը շահի:

1999-ին Ռիվալտօ եղաւ առաջին «Ոսկի գնդակ» շահող պրազիլցի ֆութպոլիստը` Պարսելոնայի հետ յաջորդական բաժակներ շահելէ ետք:

2002-ին օգնելէ ետք Պրազիլին 5-րդ մոնտիալի բաժակի տիտղոսին իրագործման, Ռիվալտօ միացաւ Ա. Սէ. Միլանին եւ շահեցաւ «Չեմփիընզ լիկ»-ը, հակառակ անոր որ պահեստի աթոռներուն վրայ նստելով չմասնակցեցաւ աւարտականին` Եուվէի դէմ, Անգլիոյ Օլտ Թրեֆորտ (Մանչեսթըր Եունայթըտի դաշտ) դաշտին վրայ: Փենալթիներով Միլան յաղթեց Եուվէին 0-0 հաւասար աւարտելէ ետք մրցումը:

Ռոնալտինիօ

Պրազիլի 2002-ի յաջողութենէն սկսելով, Ռոնալտինիօ փոխարինած էր Ռիվալտոն, իբրեւ ստեղծագործ ուժ` դաշտին վրայ: Ան նոյնիսկ խմբապետի դերով ալ փոխարինեց Ռիվալտոն` Պարսելոնայի մէջ:

Ռոնալտինիօ եղաւ Պարսելոնայի անպարտելի թիւ 1 աստղը, եւ Պարսա 2004-2005 եւ 2005-2006 տարեշրջանին շահեցաւ «Լա լիկա»-ն: 2005-ին «Ոսկի գնդակ»-ը շահած էր, երբ 2005-2006 տարեշրջանին «Չեմփիընզ լիկ»-ին Պարսելոնա 2-1 արդիւնքով յաղթեց Արսենալի:

Քաքա

Պրազիլի 2002-ի ախոյեան խումբը 3 «Ոսկի գնդակ» շահող մարզիկներ ունէր: Ֆապիօ Քանաւարօ (Իտալիա) 2006-ին շահեցաւ «Ոսկի գնդակ»-ը` բարձր մակարդակի ելոյթներէ ետք, որոնց աւարտին Իտալիա դարձաւ աշխարհի ախոյեան: Այդ ժամանակաշրջանին, Ռոնալտինիոյի աստղը մարելու սկսած էր, եւ Քաքա դարձաւ Պրազիլի աստղ փլէյմէյքըրը:

2005-ի «Չեմփիընզ լիկ»-ի առաջին կիսախաղին (3-0) շատ լաւ ելոյթ ունեցաւ իր խումբին` Ա. Սէ. Միլանի հետ Լիվըրփուլի դէմ մրցաշարքի աւարտականին, ուր Բ. կիսախաղին ամէն ինչ փոխուեցաւ, եւ Լիվըրփուլ յեղաշրջեց մրցումը` շահելով բաժակը (փենալթիներով): 2 տարի ետք, Քաքա 3 կոլ նշանակեց կիսաւարտականին` Մանչեսթըր Եունայթըտի դէմ երկու մրցումներուն, ապա աւարտականին` Լիվըրփուլի դէմ Միլանի կազմը յաղթական դուրս եկաւ, եւ Քաքա 2007-ին անվիճելիօրէն «Ոսկի գնդակ»-ի տիտղոսակիր դարձաւ:

Լիոնել Մեսսի

Քաքայի մրցանակը եղաւ վերջինը, որովհետեւ 2 հոգի տարիներ շարունակ «իւրացուցին» «Ոսկի գնդակ»-ը: Քրիսթիանօ Ռոնալտօ 2008-ին շահեցաւ զայն, բայց յաջորդող 4 «Ոսկի գնդակ»-ները շահեցաւ Մեսսի:

Արժանթինցի «կախարդը» Պարսայի անդամ էր 2006-ին, երբ «Չեմփիընզ լիկ» շահեցաւ: 2009-ին եւ 2011-ին իր կոլերը մեծ դեր ունէին Պարսելոնայի յաջողութիւններուն մէջ` Մանչեսթըր Եունայթըտի դէմ, եւ օգնեցին շահելու «Ոսկի գնդակ»-ը: Նոյն իրագործումը 2015-ին կրկնուեցաւ, երբ Եւրոպայի անյաղթ խումբն էին Նէյմարի եւ Սուարեսի հետ միասին:

Մեսսիի «Ոսկի գնդակ»-ներու թիւը 7 է այժմ, եւ կրնայ բարձրանալ 8-ի հոկտեմբեր 30-ին: Այս տարուան յաջողութեան պատճառը կրնայ ըլլալ 2022-ի Քաթարի մոնտիալի տիտղոսն էր, ուր Մեսսի փայլուն ելոյթներ ունեցաւ, վերջապէս մոնտիալ մը շահելով: