Համադրեց` ԲԺԻՇԿ ԿԱՐՊԻՍ ՀԱՐՊՈՅԵԱՆ
Դեղագործ Ներսէս Կիւզելիմեան ծնած է Այնթապ, 1882-ին: Մօր անունը` Եսթեր Լեւոնեան, հօր անունը` Յարութիւն/Արթին: Ունեցած է երկու եղբայր` Լուտեր եւ Խաչեր, եւ չորս քոյր` Ֆլորա, Երանուհի, Կիւլենիա եւ Միհրանուշ:
Ծնունդէն անմիջապէս ետք որդեգրուած է հօրաքրոջ` Լուսիա Օղլուեանի (ծնեալ Կիւզելիմեան) կողմէ: Ներսէսը որդեգրող հայրը` Գրիգոր Կէօյ-Օղլուեան, իր արհեստին բերումով ծանօթ եղած է նաեւ պըչաքճը (դանակագործ) Գրիգոր անունով: Այս պատճառով ալ Ներսէսի մականունը դարձած է Պչաքճեան:
Ներսէս 1896-էն սկսեալ յաճախած է ամերիկեան միսիոնարական Կեդրոնական Թուրքիոյ քոլէճը, ուրկէ շրջանաւարտ կ՛ըլլայ 1902-ին: Ներսէսի հայրը կ՛աշխատի 1895-ի հայկական կոտորածներուն պատճառով, Այնթապի մէջ բացուած որբանոցին մէջ: Ներսէս, իր կարգին, կ՛օգնէ իր ծնողներուն` որբախնամի առօրեայ աշխատանքներուն, այս պատճառով ալ որբերուն կողմէ յորջորջուած է «Ներսէս գարտաշ (եղբայր)»: Ներսէս ծառայած է Այնթապի աւետարանական եկեղեցւոյ եւ հաստատութիւններուն մէջ: 1905-ին կը մեկնի Պէյրութ, ուր մէկ տարի դեղագործութիւն կ՛ուսանի ամերիկեան համալսարանին մէջ: Կը փոխադրուի Եգիպտոս, ուր արդէն իր կենսաբանական ծնողները փոխադրուած էին:
Եգիպտոսի մէջ Ներսէս 13 ամիս իբրեւ օգնական կ՛աշխատի տեղական դեղատան մը մէջ: Կ՛անցնի Պէյրութ, ուր կը շարունակէ դեղագործութեան կիսատ մնացած ուսումը: 1908-ին կը ստանայ համալսարանական վկայական եւ կը հաստատուի Եգիպտոս:
Դեղագործի բարձր պաշտօն կը ստանձնէ Գահիրէի The New Anglo-American Pharmacy-ին մէջ, ուր կը մնայ վեց տարի:
1910-ին կենսաբանական մօր` Եսթերի հետ (որդեգիր մայրը Լուսիա նոյն տարին մահացած էր) կը մեկնի Այնթապ, ուր կ՛ամուսնանայ Կիւլենիա Իշխանեանին հետ: 1911-ին կը ծնի Ներսէսի եւ Կիւլենիայի առաջին զաւակը` Լուսիան:
1914-ին ընտանիքը կը տեղափոխուի Հալէպ, ուր Ներսէս, ընկերակցութեամբ Յարութիւն Իշխանեանի, կը հիմնէ դեղատուն մը: Նոյն տարին կը ծնի ընտանիքին երկրորդ զաւակը` Վահրամ:
Ներսէս կը զինուորագրուի օսմանեան բանակին:
1917-ին կը ծնի ընտանիքին երրորդ զաւակը` Ճորճ:
Ներսէս, դեղագործ ըլլալուն բերումով, Կիլիկիոյ Ամանոս լեռներու շրջանին մէջ կը ծառայէ մօտաւորապէս երկու տարի, Իսլահիէի մօտակայ Թախթա Քէօփրիւի մէջ եւ շուրջ տարի մըն ալ` Օսմանիէի Մամուրա բանակային հիւանդանոցներուն մէջ: Այնուհետեւ կը փոխադրուի Հայֆայի (Պաղեստին) օսմանեան զինուորական հիւանդանոցը:
Ներսէս զինուորական գերի կը դառնայ, բայց անգլերէնին տիրապետելուն շնորհիւ` բրիտանական զինուորական իշխանութիւնները զինք պատասխանատու պաշտօնի մը կը նշանակեն օսմանեան նոյն հիւանդանոցին մէջ, ուր կը գտնուէին օսմանեան բանակէն շուրջ 1200 հիւանդ կամ վիրաւոր զինուորներ, նաեւ` շուրջ քսան սպաներ: Հիւանդանոցին մէջ մօտաւորապէս երեք ամիս իբրեւ գերի ծառայելէ ետք, բրիտանական հրամանատարութիւնը դրական կը գնահատէ իր աշխատանքը, ազատ կ՛արձակէ զինք, որ ճամբորդական ձրի տոմս մըն ալ ստանալով` կը մեկնի Հալէպ եւ կը միանայ ընտանիքին:
Հալէպի մէջ դեղագործ Ներսէս կը վերականգնէ սնանկացած դեղարանը: Մօտաւորապէս երկու տարի ընտանեօք կ՛ապրին Հալէպի մէջ:
Սեպտեմբեր 1920-ին դարձեալ կը մեկնին Եգիպտոս` Միացեալ Նահանգներ գաղթելու մտադրութեամբ: Բայց այս ծրագիրը չ՛իրականանար: Կիւզելիմեան ընտանիքը կը շարունակէ ապրիլ Եգիպտոսի մէջ: Հոն կը ծնին Ներսէսի եւ Կիւլենիայի միւս զաւակները` Անահիտը եւ Ռոզինը: Գահիրէի մէջ կը մահանան Ներսէսի կենսաբանական ծնողները` Եսթերն ու Յարութիւնը:
1955-ին ընտանիքը կը գաղթէ Քանատա, ուր կը մահանան Ներսէսն (1962) ու Կիւլենիան (1973): Դուստրերէն Լուսիան 1935-ին կ՛ամուսնանայ բազմաթիւ գիրքերու հեղինակ Բիւզանդ Եղիայեանի հետ: Վահրամ կ՛ամուսնանայ Լիւսի Էքմեքճեանի հետ, Ճորճ կ՛ամուսնանայ Էլիզապեթ Օթթիլի Ֆոլրաթի հետ, Անահիտ կ՛ամուսնանայ Սուրէն Նորատունկեանի հետ, Ռոզին կ՛ամուսնանայ Օլլի Վաարթախայի հետ:
Մոնրէալ, 10 ապրիլ 2023
——————————
Աղբիւրներ
1.- «Հայ բժիշկներուն, ատամնաբուժներուն եւ դեղագործներուն ոդիսականը Հայկական ցեղասպանութեան ընթացքին» (Յաւելուած), «Բժիշկին Զ. խօսքը», բժիշկ Կարպիս Հարպոյեան, Մոնրէալ, 2022:
2.- Կիւզելիմեան, Վահէ, Ներսէս Կիւզելիմեանի թոռնիկը, անձնական թղթակցութիւն, Սան Տիեկօ, Քալիֆորնիա, 2018:
3.- Կիւզելիմեան, Ներսէս, «Ինքնակենսագրութիւն», Յուշամատեան, 2018:
4.- Սիմոնեան Արփի, անձնական թղթակցութիւն, Լոս Անճելըս, 2018:
5.- Houshamadyan,.0rg/en/oda/Americas/guzelimian-collection-us html
