Փեքինի միջնորդութեամբ կայացած Իրան-Սէուտական Արաբիա դիւանագիտական յարաբերութիւններու հաստատման որոշումը նոր շրջափուլի մեկնարկ կը նկատուի Միջին Արեւելքի մէջ: Եմէնի պատերազմի աւարտը կամ դադրեցումը խորքին մէջ կայանալիք համաձայնութեան ցուցանիշ էր: Լարուածութիւնը երկու երկիրներուն մէջ կը դրսեւորուէր տարբեր եղանակներով: Պահրէյնէն մինչեւ Սուրիա, անցնելով Լիբանանէն երկու երկիրները կ՛առճակատէին ուղղակի եւ անուղղակի:
Այս համաձայնութենէն հիմնական դժգոհը տարածաշրջանին մէջ Թել Աւիւն է, որուն համար Իրանը կը շարունակէ մնալ գլխաւոր սպառնալիքը: Իսրայէլը միշտ գրաւ դրած է սիւննի-շիի անվերջանալի մրցակցութիւններուն եւ հակամարտութիւններուն վրայ:
Մշուշոտ բաժինը կը վերաբերի Միացեալ Նահանգներուն: Չինական բեւեռէն անհանգիստ Ուաշինկթընը տակաւին յստակօրէն չէ արձագանգած Փեքինեան համաձայնութեան: Երկիմաստ յայտարարութիւններ կը հնչեն եւ որոշ պարագային պաշտօնական փոխանցումներու հերքումներ` անորոշ պահելով ձեւաւորուող նոր իրավիճակի միտումները:
Իրանի գերագոյն հոգեւոր պետը կը յայտարարէր, որ Ռիատ-Թեհրան համաձայնութիւնը Միջին Արեւելքի մէջ Միացեալ Նահանգներու ներկայութեան աւարտն է եւ թէ` նոր շրջափուլ կը մեկնարկուի այս ձեւով:
Կը հետեւէր մէկ քայլ ետ գացող այլ պաշտօնական յայտարարութիւն Թեհրանէն: Արտաքին գործոց նախարարը կը յայտարարէր, որ Թեհրան Ուաշինկթընի հետ գոյացուցած է համաձայնութիւն բանտարկեալներու փոխանակման հարցով:
Սպիտակ տան հակազդեցութիւնը չէր ուշանար. Ուաշինկթըն կը յստակացնէր, որ Իրանի արտաքին գործոց նախարարին կատարած յայտարարութիւնը իրականութեան չի համապատասխաներ եւ թէ պատանդներու ազատ արձակումը ապահովելու փորձերը կը շարունակուին:
Ամերիկեան այս վերջին յայտարարութիւնը կարգ մը առանցքային ընդգծումներ կը ներառէ: Նախ բացասական դիրքորոշում Թեհրանի հանդէպ` հերքումի կարգով: Երկրորդ` դարձեալ բացասական երանգի նկատում: Իրանի կողմէ բանտարկեալներու փոխանակում եզրին փոխարէն, Միացեալ Նահանգները կ՛օգտագործէ պատանդներու ազատ արձակումը` պատանդառու Թեհրան եւ պատանդուած ամերիկացիներ յարաբերակցութեամբ: Ուշագրաւը յայտարարութեան վերջին բաժինն է. փորձերը կը շարունակուին: Այսինքն` Թեհրանի հետ բանակցութիւններու դուռը բաց է, եւ բանակցութիւններ կ՛ընթանան:
Միջին Արեւելքի մէջ ամերիկեան ներկայութեան աւարտը ազդարարող իրանեան յայտարարութեան համապատասխան տեղեկատուութիւն է ամերիկեան մամուլին շրջանառութեան մէջ դրած լուրը, որ Չինաստանի նախագահը Ծոցի երկիրներն ու Իրանը Փեքինի մէջ վեհաժողովի հրաւիրած է:
Նման համաժողովի մը կայացումը կը տեղաւորուի Ռիատ-Թեհրան համաձայնութեան շրջածիրին մէջ իբրեւ առաջնագոյն օրինակ: Պարզ է, որ երկու երկիրները կանաչ լոյս կու տան միջնորդ Չինաստանին տարածաշրջան մուտք գործելու մեծ դռներէ: Տակաւին պարզ չէ, թէ այդ նոյն դռներէն Ուաշինկթընի հեռացումը պիտի ընթանայ զուգահեռ Փեքինի ժամանումին:
Ռիատի քայլը, ներկայ պայմաններուն մէջ այդքան ինքնուրոյն չի կրնար ըլլալ յարաբերաբար Միացեալ Նահանգներուն, որոնց զօրակայանները տեղակայուած են Սէուտական Արաբիոյ անապատներուն մէջ: Ի վերջոյ Ռիատ-Թեհրան յարաբերութիւններու ապալարուածութիւնը ընթացաւ զուգահեռ Միացեալ Նահանգներու կիրարկած պատժամիջոցային քաղաքականութեան մեղմացման եւ Վիեննայի բանակցութիւններու մեկնարկին:
Այս բոլորով հանդերձ նոր շրջափուլ է: Չինաստանը զուտ տնտեսական բեւեռէն անցում կը կատարէ դէպի քաղաքական հարթութիւն եւ հանգրուան առ հանգրուան տարածաշրջանային ներկայութիւն:
«Ա.»
