Զարմանքի Արտայայտութիւնը Ինչո՞ւ Նոյնն Է Բոլոր Երկիրներուն Մէջ

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ

Ինչո՞ւ երբ  ջղայնանաք ձեր ձեռքերը կը սեղմէք եւ անակնկալէն, ցնցումէն կը ծածկէք ձեր դէմքը:

Ասիկա այն կեցուածքն է, որ մենք կրկին ու կրկին կը տեսնենք աղէտներու նկարներուն մէջ. մարդիկ, որոնք ձեռքերը կը դնեն իրենց բերաններուն կամ գլուխը բռնած` կը նային սարսափած:

Կը թուի, թէ մարդկային ընդհանուր բան մը կայ աղէտներուն արձագանգելու ձեւին մէջ, բայց ըստ մասնագէտներու, միայն աղէտը չէ, որ նման արձագանգ կը յառաջացնէ մարդոց մէջ:

Յաղթանակի, պարտութեան եւ ճնշուածութեան ընդհանուր շարժուձեւեր կան, որոնք կարծես թէ բոլոր երկիրներուն մէջ նոյնն են:

Թէ ինչո՛ւ Սան Ֆրանսիսքոյի եւ Փեքինի բնակիչները կրնան երկուքն ալ ճզմել, սեղմել իրենց ձեռքերը ջղայնութենէն, մարմնային լեզուի (body language) հինգ մասնագէտներ իրենց կարծիքները յայտնած են:

Ասիկա այն արձագանգն է, որ մենք յաճախ կը տեսնենք թերթի առաջին էջին մէջ, երբ մարդիկ իրենց ձեռքերը կը դնեն իրենց գլխուն կամ բերնին, երբ ցնցուած կամ սարսափով կը նային տեսարանին:

Մարմնային լեզուի մասնագէտ Քրիս Ուլրիխ կ՛ըսէ, որ բերանը ծածկելը կամ ձեռքերը գլխուն դնելը պատասխան է, որ կ՛օգնէ մարդոց աւելի ապահով եւ փոքր զգալու ընկալուող սպառնալիքէն: Ուլրիխ ըսաւ, որ ծածկելով իրենց դէմքին մէկ մասը` կրնան իրենց թաքնուած զգալ ցնցող իրադարձութենէն:

Բացի ատկէ, այս շարժումները կը ծառայեն երկրորդ նպատակին` թոյլ տալով մարդուն հանգստացնել ինքնիրեն, հպման միջոցով, որ նոյնպէս կը կոչուի «խաղաղարար» շարժուձեւ:

«Ատիկա կը նշանակէ` ես ամէն ինչ կը յաղթահարեմ: Ատիկա ինքնամփոփիչ շարժուձեւ է, որ կ՛օգնէ մեզի տուեալ պահուն», ըսաւ Ուլրիխ:

Բարձր անձկութեան ժամանակ մարդիկ կրնան փորձել հանգստացնել իրենք զիրենք` սեղմելով ձեռքերը: Ուլրիխ ըսաւ, որ մարդիկ յաճախ կ՛ունենան այդ արձագանգը, երբ հանրութեան, հանդիսատեսներու առջեւ են կամ կը ջղայնանան:

Ձեռքի շարժուձեւերը, ձեռքերը աւելի՞ բարձր կը խօսին, քան բառերը:

«Ատիկա անոնց համար վստահութիւն է, որ անոնք կը յաղթահարեն այդ միջոցով», ըսաւ Ուլրիխ, որ այդ շարժուձեւը կը կապէ երեխան հանդարտեցնել փորձող ծնողին հետ:

Ըստ Ուլրիխի, տարածուած այլ շարժուձեւ մը ` վիզը կամ գլուխը ճնշուած վիճակի մէջ շփելը, կ՛օգնէ թեթեւցնելու ճնշուածութիւնը:

«Ասիկա վերակենդանանալու, վերապրելու միջոց է: Եթէ ես կը շփեմ վիզս, այդ բառացի պարանոցի ցաւ է», ըսաւ Ուլրիխ:

Ուսումնասիրութիւնը կը պարզէ, որ նուրբ շարժուձեւերը կրնան բարելաւել կատարումը

Մարմնային լեզուի մասնագէտ Ճանին Թրայուըր կ՛ըսէ, որ դիպչելով կամ ծածկելով իր վիզը` մարդը նոյնպէս կը պաշտպանէ խոցելի տարածք մը:

«Մենք ունինք քնային զարկերակ` պարանոցին մէջ: Մեր վիզը բաց ձգելով` մենք աւելի խոցելի կը դառնանք: Շուներու միջեւ  կռիւի ժամանակ շունը կը յանձնուի ետ թեքելով եւ իր վիզը բաց ձգելով»:

Անկախ անկէ, թէ որքա՛ն մեծ կամ սարսափելի է մարզիկը մրցակցութեան մէջ, մրցակիցներու մեծամասնութիւնը յաղթանակներուն կամ պարտութիւններուն կ՛արձագանգէ յատուկ ձեւերով:

2008 թուականի ուսումնասիրութիւնը ցոյց տուած է, որ թէ՛ աչազուրկ, թէ՛ տեսնող մարզիկները յաղթանակը տօնած են նոյն ձեւերով, նոյնիսկ երբ անոնք տարբեր շրջաններէ եղած են:

Ուսումնասիրութիւնը քննած է ճիւտոյի մրցակիցներու նկարները` 2008 թուականի Ողիմպիական եւ Փարալիմփիկ խաղերու ժամանակ:

Տարբեր շրջաններէ ժամանած երկսեռ թէ՛ աչազուրկ եւ թէ՛ տեսնող մարզիկները ցոյց տուած են նմանատիպ վարքագիծ, երբ յաղթած են մրցումը: Յաղթողները հետեւողականօրէն ետ կը նետէին իրենց գլուխը, կ՛ուռեցնէին  իրենց մարմինը կամ յաղթական կը  բարձրացնէին  ձեռքերը:

Թրայուըր կը նկարագրէ, որ յաղթանակի այս ձեւերը «պայթելու» միջոց են եւ աւելի շատ դիրք գրաւելու` որպէս յաղթող:

Այդուհանդերձ, պարտութիւն կրող մարզիկը կը կիրարկէ  այնպիսի ձեւեր, որոնք զանոնք ֆիզիքապէս կը փոքրացնեն, օրինակ` ծռիլը կամ գլուխը կախելը:

«Երբ կը պարտուիս, կ՛ուզես անհետանալ», ըսաւ Թրայուըր:

Հետազօտութեան հեղինակները նոյնպէս ապացոյցներ գտած են, որ ճիւտոյի մրցակիցները պարտուելու ատեն նոյն ձեւերը ունեցած են` բացառութեամբ Հիւսիսային Ամերիկայի եւ արեւմտեան եւրասիական շրջաններու քանի մը մրցակիցներու:

Աշխարհի զանազան երկիրներու մրցանակաբաշխութիւններու եւ գեղեցկութեան մրցումներու ժամանակ ձեռքը սրտին վրայ դնելը կը դիտուի որպէս անկեղծութեան միջազգային շարժուձեւեր:

Այդուհանդերձ, Ժանին Թրայուըր կը զգուշացնէ, որ շատերուն կը սորվեցնեն կատարել այդ շարժուձեւերը, որպէսզի անոնք կարողանան համոզիչ կերպով անկեղծ եւ խոնարհ երեւիլ:

Բայց Վարայերը հնարք ունի` իրականը կեղծէն զանազանելու համար: Անկեղծ մարդը կը սկսի շարժուձեւեր ընել` խօսելէ պահ մը  առաջ:

Օրինակ, եթէ կ՛ուզէք որոշել, թէ արդեօք լաւագոյն դերասանի Օսքարը նուաճողը իրականութեան մէջ  երախտապարտ է, մի՛ փնտռէք արցունքներ, փոխարէնը` համոզուեցէք, որ անոր ձեռքը արդէն սրտին վրայ է նախքան շնորհակալութիւն յայտնելը ակադեմիային:

Որպէս այլընտրանք` Վարայեր ըսաւ, որ մարզուած անձը սովորաբար կը սկսի շնորհակալութիւն յայտնելով եւ կ՛աւարտէ իր խօսքը` ձեռքը դնելով սրտին:

«Դուք կրնաք տարբերակել իրականը կեղծէն, եթէ շարժուձեւը բառէն կէս զարկ առաջ է: Երբ  կը փորձեն մեզ խաբել, ուրեմն անոնք  մարզուած են», ըսաւ Թրայուըր:

Մարզական Մրցումներու Ընթացքին Ինչո՞ւ
Մարզիկները Եւ Համակիրները Իրենց Գլուխները Կը Բռնեն
Ձախողութեան Պարագային

Յատկապէս ֆութպոլի պարագային, դիտեցէք միջազգային, տեղական արհեստավարժ, կամ դպրոցական մրցումները. միշտ նոյնն է` մարզիկները եւ համակիրները իրենց գլուխները կը բռնեն, երբ կարելի չ՛ըլլար կոլ նշանակել:

«Լիվըրփուլ»-ի եւ «Մանչեսթր Եունայթըտ»-ի միջեւ 1999-ին տեղի  ունեցած ֆութպոլի մրցումին ընթացքին, երբ Մայքլ Օուէն չկրցաւ լաւագոյն առիթը կոլի վերածել, անմիջապէս զայն լուսանկարեցին, ձեռքերը գլխուն դրած: Նկարին մէջ  պատկերուած են անոր խմբակիցներէն երկուքը, որոնք նոյնպէս իրենց գլուխները բռնած են, ինչպէս`  համակիրներուն մէջ գտնուող գրեթէ իւրաքանչիւր անձ:

Բայց Ինչո՞ւ:

Ոչ ոք վստահ գիտէ, թէեւ կան տեսութիւններ:

«Անոնք կը փակեն աշխարհը-, կ՛ըսէ մարմնային լեզուի մասնագէտ Ռոպերթ Ֆիփս:- Անոնք ոչինչ կ՛ուզեն  տեսնել եւ չեն ուզեր, որ մէկը զիրենք տեսնէ: Անոնք կ՛ուզեն պահել իրենց կարմրիլը: Ֆութպոլիստները  կրնան նոյնիսկ ծունկի գալ. անոնց ամբողջ ներուժը սպառած է ամօթէն»:

«Յուսախաբ համակիրները նոյն բանը կ՛ընեն: Յուսախաբութիւնը յաճախ կ՛արտայայտուի ձեռքի մը  շարժուձեւով, որ կը ծածկէ ճակատը մազի գիծին մօտ,- կ՛ըսէ ան:

Այդուահանդերձ, երբ կոլ կը նշանակուի, մարզիկները բռունցքով կը հարուածեն օդը եւ կը բարձրացնեն ձեռքերը:

Մարմնային լեզուի այլ մասնագէտ Ալան Փիզ քիչ մը այլ տեսութիւն ունի գլուխը ծածկելու մասին:

«Գլխու օրօրոցը մօր կրկնօրինակն է, որ կը բռնէ երեխային գլուխը` ճնշուած իրավիճակներու մէջ մխիթարութիւն եւ  հանգստութիւն տալու համար: Տարբերութիւնը այն է, որ մարզիկները կ՛օրօրեն իրենց գլուխը: Համակիրները նոյնպէս ատիկա կ՛ընեն նոյն պատճառով, որպէսզի իրենք զիրենք մխիթարեն ճնշուած վիճակի ժամանակ», կ՛ըսէ ան:

Ըստ Փիզի, այս արձագանգները միայն ֆութպոլիստներու շրջանակին մէջ չեն, այլ ընդհանուր են:

«Մենք պարզած ենք, որ այս շարժուձեւը կը գործածուի ճնշուածութեան մէջ գտնուող մարդոց կողմէ` մարզական դաշտերէն մինչեւ ժողովներու դահլիճներ, իւրաքանչիւր երկրի մէջ», կը նշէ ան:

Բայց ինչո՞ւ յստակ պատասխաններ չկան:

«1960-ականներուն եւ 70-ականներուն զգացումներու  արտայայտման վրայ շատ աշխատանք կատարուած է, բայց այդ  իր կարեւորութիւնը կը կորսնցնէ, քանի որ ճանաչողական հոգեբանութիւնը ինքնիրեն կու գայ», կ՛ըսէ այլ մասնագէտ մը` Ռիչըրտ Քոքս:

Ֆութպոլի համակիրները նոյնպէս կրնան շարժում մը ընել, երբ իրենց խումբը ոսկի առիթ մը կորսնցնէ: Ասոր ամէնէն յայտնի օրինակը հաւանաբար 1999 թուականին տեղի ունեցածն է: