Յաւիտենականութեան Դեղագիրն Ու Դեղորայքը

ՇԱՆԹ ՍՐԿ. ԳԱՏԵՀՃԵԱՆ
Դպրեվանք կաթողիկոսութեան Մեծի Տանն Կիլիկիոյ

Պահքը առողջութեան լաւագոյն ու անհրաժեշտ դեղը կը պարգեւէ պահեցողին: Ան անուշաբոյր վարքով կը ցամքեցնէ ու կ՛անհետացնէ ժահահոտութիւնը եւ կենդանութիւն կը շնորհէ հիւանդներուն, որոնք մեղքով ապականած ու պղծուած են: Առողջութենէն ետքն ալ սուրբ, անարատ եւ անբիծ կեանք մը կը յայտնաբերէ նոր բժշկուած անձին մէջ: Նոր առողջացած հիւանդը իր այդ սուրբ կեանքով պիտի կարենայ մեղքն ու անոր իշխանը` սատանան դատապարտել, մինչ ինք ճշմարիտ խոստովանութեամբ եւ ապաշխարութեամբ (պահքով ու աղօթքով), փրկական խորհուրդով կատարեալ առողջութիւն պիտի ստանայ: Այսպիսով ան պիտի առնէ յաղթութեան պսակը, որ գովութեամբ ու պարծանքով պատրաստուած է պահեցողներուն համար:

Պահքով կը դադրին անտեղի մտածումները եւ զգայարանքներուն շուայտութիւնները: Աչքերը կը դառնան լաւատես, ականջները` աստուածային ձայնը լսելու կազմ ու պատրաստ, լեզուն` քաղցրախօս, ձեռքերը` բարեգործ, սիրտը` ուղիղ եւ բերանը` պարկեշտ: Պահքով ցանկութեան ու հեշտասիրութեան ամէն կամեցողութիւն արմատախիլ կ՛ըլլայ, կը զարթնու մոռցուած բարեգործութիւնը` աստուածասիրութեան ճառագայթներով եւ կը ձերբազատինք մեղքի չար բռնկումէն, որովայնամոլութենէն, ամբարտաւանութենէն, նախանձէն, բարկութենէն, ագահութենէն, գողութենէն, ստախօսութենէն, երդումէն, չարախօսութենէն, վրէժխնդրութենէն, զրկելէն, նենգութենէն, ցասումէն, նախատելէն, ծուլութենէն, ծաղրելէն, խեղկատակութենէն, արբեցութենէն եւ բամբասելէն:

Ճիշդ է որ պահքով յիշեալ մոլութիւններէն կը ձերբազատինք եւ անոնց փոխարէն կը ստանանք աստուածային օգտաշատ շնորհներ, սակայն պէտք է խոստովանինք, որ պահեցողութիւնը դիւրին եւ նեղութիւններէ զուրկ բան մը չէ: Անոր ընթացքին յաճախ չարը մեզ փորձութիւններու կ՛ենթարկէ, որպէսզի մենք կասեցնենք մեր պահեցողութիւնը եւ կամ մեղանչենք: Ուստի ճշմարիտ խոստովանութեամբ փորձենք սատանան վտարել եւ, յիշեալ բեռ-մոլութիւնները մեր վրայէն թօթափելով,  ստանանք «կեանքի դեղ»-ը, ու, հոգւոյն սիրովն առողջանալով, աշխատինք դառնալ ա՛յնպիսի մշակներ, որոնք իրենց ըրածներուն համար ամչնալիք բան չունին (հմմտ. Բ. Տմ. 2. 15):

Պահքը զօրացուցիչ է հոգեւոր կեանքին եւ խափանիչ մարմնական ցանկութիւններուն, որովհետեւ մէկուն զօրանալով (հոգիի), միւսը (մարմինը) կը տկարանայ: Այսպէս` գիշակեր թռչունները շատ ուտելէն թռչելու ժամանակ կը տկարանան, եւ դիւրաւ կը բռնուին որսորդներէն, իսկ սակաւակերները արագաթռիչ են եւ որոգայթադիր որսորդներէն չեն բռնուիր:

Մարգարէներն ու սուրբերն ալ իրենց կեանքով մեզի յորդորներ կու տան պահեցողութեան զօրութեան մասին: Եղիա մարգարէն քառասուն օր եւ քառասուն գիշեր պահք պահեց եւ այդ իսկ պատճառով արժանի եղաւ հրեղէն կառքով երկինք համբարնալու (տե՛ս` Դ. Թգ. 2. 1-18): Յովհաննէս Մկրտիչի պահքը բացայայտ է անոր ամբողջ կեանքի ընթացքին: Ան երկրի կերակուրի համար պատրաստուած բերքէն ոչինչ կ՛ուտէր ու

կը խմէր, այլ` միայն մարախով եւ վայրի մեղրով իր պէտքերը կը հոգար անապատին մէջ (հմմտ. Մտ. 3. 4 եւ Մր. 1. 6): Ան` պահքով մաքրուած, եղաւ նախակարապետ եւ տեսանող անճառելի շնորհներուն: Այսպէս նաեւ մեր Տէրն ու Փրկիչը` Յիսուս Քրիստոս, որ մկրտութենէն ետք պահքով զօրացած` աստուածախառն մարմնով պատերազմեցաւ թշնամիին դէմ (հմմտ. Մտ. 4. 1-11, Մր. 1. 12-13 եւ Ղկ. 4. 1-13), որպէսզի այսպիսով մարդոց սորվեցնէ պահքով զինուիլ թշնամիին դէմ պատերազմելու ու պահքով նահատակուիլ, եւ կատարեալ առաքինութեամբ յաղթութեան շնորհն ստանալ եւ յաղթել փորձիչին: Ուստի մեր վրայէն թօթափենք ամէն տեսակի մեղք ու չարութիւն, որպէսզի արժանի ըլլանք Սուրբ Հոգւոյն թեւերով բարձրանալու եւ տեսնելու փառաց Տէրը, որ կ՛ըսէ` «Եկէ՛ք, Հօրս կողմէ օրհնեալներ, եւ ժառանգեցէք այն արքայութիւնը, որ ձեզի համար աշխարհի  սկիզբէն պատրաստուած է» (Մտ. 25. 34):

Բոլոր սուրբերուն համար պահքը եղաւ առիթ սրբանալու, բարձրանալու համար այս երկրէն եւ մերձենալու հոգեղէններուն: Անոնք պահքի միջոցաւ կրակի նման սրբութիւն ստացան, եւ ապա կիզող հուրը ընտելացաւ անոնց, ինչպէս որ հնոցին մէջ երեք երիտասարդները, որոնք պահքով սրբուած էին (տե՛ս` Դն. 3. 19-30): Վասնզի հուրը այրուելիքները կ՛այրէ եւ պահքով սրբուածները աւելի՛ կը լուսաւորէ, ու անոնք կը պայծառանան: Իսկ անոնք, որոնք արժանի չէին, երբ մերձեցան կրակին` խռիւի պէս այրեցան, որովհետեւ պահքին սրբութիւն չէին ստացած:

Հետեւաբար, եթէ պահքը արդարները ոգեղէն եւ հրեղէն կատարելիութեան կը հասցնէ, ապա ուրեմն որքա՜ն օգտակար կը հանդիսանայ մեղաւորներուն, որոնք պէս-պէս տկարացող ցանկութեանց մէջ կը գտնուին: Որովհետեւ պահքով սրբուածը` իր ներքին եւ արտաքին մարդը կը մաքրէ այդ բիծերէն, ինչպէս ոսկին ու արծաթը` կրակով կը սրբուին եւ կը յստականան այդ աղտէն, եւ այսպիսով իր Տիրոջ պատուական անօթ կը դառնայ:

Պիքֆայա, Լիբանան