ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ
Համազգայինի Վահէ Սէթեան հրատարակչատունէն 2020-ին լոյս տեսաւ Սուրէն Չէքիճեանի «Անաւարտ դիմանկար» վէպը, բաղկացած` 312 էջերէ: Հեղինակը գիրքը նուիրած է ընկերներուն:
Վէպը կը ներկայացնէ Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմէն` 1975-էն առաջ Քանատա գաղթած եւ Թորոնթօ հաստատուած Լեւոն Սարգիսեանի կեանքը, որ գեղանկարիչ է, կը գծէ դիմանկար եւ իգական սեռի մերկ նկարներ: Անոր հոգեկան եւ մտային աշխարհը Լիբանանն է: Երանութեամբ կը յիշէ Պէյրութի կեանքը, իր մանկութիւնը, պատանեկութիւնը եւ երիտասարդութիւնը եւ կորսնցուցած ընկերները:
Գեղանկարիչը Քանատայի մէջ կ՛ապրի առանձնացած կեանք մը, հոգեկան արժէքներով, քաշուած ընկերութենէ եւ հայութենէ: Ունի ուրոյն տեսակէտներ եւ մտածումներ:
Վէպը կը ներկայացնէ Քանատա հաստատուած հայութեան համակերպումը քանատական միջավայրին: Կ՛արծարծուին հոգեկան եւ զգացական հարցեր. բաղդատական կ՛ըլլայ հայկական եւ քանատական բարքերուն ու արժէքներուն միջեւ:
Գեղանկարիչը կը խրտչի ցեղասպանութիւն բառէն, որովհետեւ հայկական ամէն ձեռնարկի կամ հանդիսութեան այդ բառը տեղի-անտեղի կը գործածուի: Ան կը հաւատայ, որ հայութիւնը ազգովին թակարդի մէջ ինկած է եւ իր հաւաքական ուժերը կը վատնէ, որովհետեւ իր ամբողջ կարողականութիւնը կեդրոնացուցած է միայն այդ հարցին վրայ:
Հեղինակը կ՛ըսէ, որ ինչպէս որ ծովուն ալիքները զանազան ձեւի եւ չափի քարեր ետ ու առաջ գլորելով բոլորին սահուն հաւկթաձեւ կերպարանք մը կու տան, Ամերիկան ալ նոյն ձեւով իր մօտ ապաստան գտնողները կամաց-կամաց կը տաշէ եւ կը կոփէ. այն յատկանիշները, որոնք զիրենք իբրեւ ազգութիւն կը բնորոշեն` կը չէզոքացնէ եւ տարիներ ետք, անոնց այլազանութիւնը եւ ցեղային ցցուն յատկանիշները կը փափկանան եւ յետոյ միայն արտաքին ցուցանիշ կը դառնան:
Այնուհետեւ գեղանկարիչը կը խորհրդածէ հայկական հիւանդութեան մասին եւ կ՛ըսէ որ միշտ մեր ազգին մասին կը մտածենք, ոգի ի բռին կ՛աշխատինք, որ գոնէ փոքր տարբերութիւն մը ընենք, ոեւէ հայու հետ խօսք` ան քեզ կրնայ հասկնալ, եթէ բանէ մը գանգատիս՝ ինքն ալ մասնակից կ՛ըլլայ եւ ճիշդ քեզի պէս կը զգայ:
Քիչ անդին ան կ՛ըսէ. հայկական երկար դէմքերը, ինչպէս նաեւ թուխ աչք ունքերը կիսախուփ հաստ կոպերով դէմքին թախծոտ երեւոյթ կու տան, յատկապէս երբ նուրբ եւ երկար քիթը իր փոքր կորութեամբ նստած է քանդակուած վաւաշոտ շրթներու վրայ, բայց երբ ժպտին փոփոխութիւնը այնքան մեծ կ՛ըլլայ, որ կարծես կապարագոյն երկինքը յանկարծ կը պատռի եւ արեւի շողերը կը ցաթին:
Ցուցահանդէսներու մասնակցիլը եւ դրամ շահիլը մէկ բան է, իսկ իբրեւ արուեստագէտ քու ճանչցուած ոճ ունենալը բոլորովին տարբեր բան. այդ է գագաթնակէտը, որուն կը ձգտինք, կը շեշտէ գեղանկարիչը:
Այնուհետեւ ան կը խորհրդածէ «Չեմ գիտեր թէ ինչո՞ւ ոչ մէկ բանի կրնամ հաւատալ, վստահիլ, յանձնուիլ: Եթէ մէկը ինծի հարցնէ ի՞նչ է փնտռածդ, պատասխան չունիմ, բայց անընդհատ բանի մը ետեւէն կը վազեմ, բան մը, որ ո՛չ անուն եւ ո՛չ հասցէ ունի»:
Վերջապէս գեղանկարիչը այն եզրակացութեան կը յանգի, որ մարդ ինքն իրեն համար պէտք է աշխատի եւ երբեք յոյս չունենայ, որ իր ըրածը ուրիշներու համար որեւէ նշանակութիւն կրնայ ունենալ: Ան կ՛աւելցնէ ըսելով, որ մենք անապատի մէջ կ՛ունենանք մեր երկունքը եւ չունինք այն մոգերը, որոնք լսելով երեխային ծննդեան լուրը` պիտի վազեն, գան տեսնելու այդ նոր օղակը մեր մշակոյթի երկար, շատ երկար շղթային:
