Անթիպոթիքի Դիմադրողականութիւն Antibiotic Resistance

ԱԼԻՔ ՄԵՍՐՈՊԵԱՆ

1944-ին, Համաշխարհային Բ. պատերազմի վերջաւորութեան, առաջին անգամն ըլլալով անթիպիոթիքներ սկսան արտադրուիլ հիւանդութիւններ դարմանելու (salmonella, pneumonia, tuberculosis…) համար:

Անթիպիոթիքը, երբ ճիշդ քանակով եւ անհրաժեշտ ժամանակին չի գործածուի, դրական ազդեցութեան կողքին կրնայ նաեւ շատ մը ժխտական անդրադարձներ ունենալ:

2017-ին Միացեալ Նահանգներու Նեւատա նահանգի առողջապահական պատասխանատուներ մահուան պարագայ մը արձանագրեցին: Զարմանալիօրէն, klebsiella pneumonia-է տառապող կին մը 26 տարբեր անթիպիոթիքներու դիմադրողականութիւն ցոյց տուաւ, ինչ որ պատճառ դարձաւ անոր մահուան:

Հետաքրքրականը այն է, որ վերոյիշեալ անհանգստութիւնը ընդհանրապէս մահացու չէ, եւ բժշկականօրէն՝ դարմանելի: Այս բոլորը պատահած էր, որովհետեւ ան տարիներու ընթացքին զանազան անթիպիոթիքներու չափազանցուած եւ անտեղի գործածութեամբ իր մարմինին մէջ դիմադրողականութիւն յառաջացուցած էր:

• Անթիպիոթիքի գործածութեան նպատակներ

Ընդհանրապէս անթիպիոթիքները կը գործածուին երկու տարբեր նպատակներու համար: Առաջինը՝ բժշկական, իսկ երկրորդը՝ անասնաբուծութեան եւ երկրագործութեան (անթիպիոթիքի արտադրութեան 80 տոկոսը կը գործածուի սոյն նպատակին համար):

• Բժշկականը կը գործածուի մարդ անհատներու մօտ որոշ առողջապահան խնդիրներ, հիւանդութիւններ դարմանելու:
• Անասնաբուծութեան պարագային կը գործածուի՝

ա) որոշ հիւանդութիւններ դարմանելու

բ) որոշ հիւանդութիւններ կանխարգիլելու

գ) անասուններու աճման գործընթացը արագացնելու:

• Անթիպիոթիքի դիմադրողականութեան յառաջացում

Անթիպիոթիքի դիմադրողականութիւնը կը յառաջանայ տարբեր պատճառներով՝

ա) երբ անձ մը ինքնագլուխ կամ անտեղի անթիպիոթիք գործածէ (viral infection-ներ որոնք կարելի է առանց անթիպիոթիքի բուժել եւ անձը անհոգ կերպով գործածէ զանոնք):

բ) երբ անասուններուն մեծ քանակով անթիպիոթիք կը ներարկեն, նոյնպէս անոնց մօտ կը յառաջանայ վերոյիշեալը: Իսկ մարդ անհատը, երբ սնանի այս անասուններուն միսով, կաթով կամ անոնց ածած հաւկիթով, ինքնաբերաբար անոր մօտ կը յառաջանայ այս դիմադրողականութիւնը:

գ) հողագործութեան մէջ անասուններուն թրիքը կը գործածուի իբրեւ բոյսերու պարարտացուցիչ: Մենք երբ սնանինք այս բոյսերով, բնականաբար մեր մօտ ալ պիտի յառաջանայ այս մէկը:

• Ինչ ընել

– Անթիպիոթիքը սպառել միայն ու միայն բժիշկի արտօնութեամբ եւ ճշդուած քանակով:
– Անասնաբուծութեան մէջ աւելի զգոյշ եւ չափաւոր կերպով օգտագործել անթիպիոթիքը: