ՇԱՂԻԿ ԿՈԿՈՆԵԱՆ-ՉԱՄԻՉԵԱՆ
Կրթական վերամուտը ընթացք առաւ, եւ դպրոցական տարեշրջանը գտաւ իր սովորական ընթացքը: Հանդիպեցանք ժպտուն դէմքերով աշակերտներու եւ ծնողներու գեղեցիկ նկարներու: Լսեցինք դպրոցներու աշակերտութեան թիւին, ուսումնական ծրագիրներուն եւ դպրոցներու վերանորոգման աշխատանքներուն մասին:
Բայց շատ քիչ կ՛անդրադառնանք այն ոսկեայ կամքով աշակերտներուն, որոնց համար, ցաւ ի սիրտ, եւ` մեր յանցանքով, վերամուտը այնքան ալ ուրախ առիթ մը չէ:
Բաւարար չափով չենք անդրադառնար այն ծնողներուն, որոնք չեն յուսահատիր եւ յարատեւ պայքար կը մղեն իրենց զաւակներուն ապագան ապահովելու: Այո՛, խօսքս ուսումնական յատուկ կարիքներ ունեցող աշակերտներու մասին է, որոնք ներկայ են դպրոցներէն ներս, եւ այլեւս ժամանակը հասած է, եթէ ուշ չէ արդէն, խօսելու անոնց մասին եւ աւելի մօտէն հետեւելու անոնց համար տարուող աշխատանքներուն:
Թերեւս զարմանաք, որովհետեւ, երբ հայ աշակերտ կ՛ըսենք, մեր պատկերացումն է «աշխատասէր», «փայլուն», «տիպար» հայ աշակերտը, չակերտեալ աշխատասէր, փայլուն եւ տիպար հայ աշակերտը, որովհետեւ այն աշակերտները, որոնց մասին կ՛ուզեմ խօսիլ, այդ բոլոր յատկանիշները կ՛ամբողջացնեն:
Դժբախտաբար ան, որ այս մարզին մէջ չ՛աշխատիր կամ չէ հանդիպած այսպիսի պարագայի մը, տեղեակ չէ այն հսկայական աշխատանքէն, որ արդէն իսկ սկիզբ առած է, բայց տակաւին երկար ճամբայ ունի կտրելիք:
Համաշխարհային վիճակագրութիւններ կը հաստատեն, որ դասարանի մը աշակերտութեան 10-15 տոկոսը կը ներկայացնէ տարբեր տեսակի ուսումնական դժուարութիւններ, ըլլան անոնք գրելու եւ կարդալու (dyslexia, dysorthographia), կեդրոնացումի (ADHD), հաղորդակցութեան (communication disorders), թէ թուաբանական կարողութիւններու (dyscalculia) հետ առնչուած:
Պիտի վիրաւորեմ հայկական գերակայութեան բարդոյթը, երբ ըսեմ, որ նոյնն է պարագան հայկական վարժարաններուն մէջ: Կը շեշտեմ` չեմ խօսիր «ծուլութեան» մասին, այլ` լուրջ դժուարութիւններ ունեցողներու: Դժուարութիւններ, որոնք կը բարդացնեն այս աշակերտներուն ամէնօրեայ կեանքը, մանաւանդ երբ չենք հասկնար զիրենք եւ կը մերժենք պէտք եղած օժանդակութիւնը անոնց ապահովել:
Չհամարձակինք այս թանկագին երեխաները կոչել «ծոյլ» եւ վնասել անոնց հոգեկան աշխարհը, նոյնիսկ` մէկ առ հարիւրով ժխտական ազդեցութիւն ունենալ անոնց կամքի ուժին վրայ եւ խոչընդոտ դառնալ անոնց ապագայի ձեռքբերումներուն եւ յաջողութիւններուն: Թերեւս կը չափազանցեմ, բայց իրականութեան մէջ փոքր, շա՛տ փոքր եւ անգիտակից վերաբերմունքով է, որ կրնանք լաւ կամ վատ ազդեցութիւն ունենալ այս անհատներուն վրայ:
Անհատ, ոչ թէ` միայն աշակերտ: Այս անհատները ապագային մաս պիտի կազմեն մեր ընկերութեան եւ իրենց ներդրումը պիտի ունենան հաւաքական կեանքին մէջ: Մեր բոլորին պարտականութիւնն է պատրաստել զանոնք հաստատ քայլերով դիմագրաւելու կեանքը դպրոցական տարիներու աւարտէն ետք: Պէտք է օգնենք անոնց, որ շրջանցեն իրենց դժուարութիւնները եւ դառնան ինքնավստահ ու ինքնաբաւ:
Մենք պէտք ունինք գրչին, սուրին եւ բահին, որպէսզի գոյատեւենք իբրեւ ազգ: Այսօրուան պայմանները կը պահանջեն, որ նոյնիսկ բանուորը որոշ ուսման մակարդակ ունենայ: Պայման չէ, որ ամէն անհատ դառնայ լեզուաբան կամ բժիշկ, որպէսզի յաջողած համարուի կեանքին մէջ: Ուսման յատուկ կարիքներ ունեցող աշակերտը կը փայլի այլ մարզերու մէջ, ան գծելու ձիրք ունի, լաւ դաշնակահար է եւ կամ ունի վերլուծական միտք, ան կրնայ դառնալ գիտնական, եթէ կարենայ յաղթահարել իր գրելու դժուարութիւնները, եթէ որոշենք զանց առնել անոր ուղղագրական սխալները: Կ՛ապրինք արհեստագիտութեան դարը, ուր կարելի է գտնել միջոցներ, ձեւեր, լուծումներ` ամէն տեսակի դժուարութիւններու: Օրինակներ են, զորս կը ներկայացնեմ, պարագաները շատ են եւ իւրայատուկ:
Սիրելի՛ ծնողներ, սորվեցուցէք ձեր զաւակներուն հաւասար աչքով նայիլ բոլորին, ընդունիլ եւ օգնել ընկերներուն, երբ դժուարութիւններ դիմագրաւեն, չդատել եւ չբռնաճնշել:
Սիրելի՛ ծնողքներ ուսումնական յատուկ կարիք ունեցող աշակերտներու, կը սրտակցիմ ձեզի: Բնաւ չյուսահատիք եւ շարունակեցէք պահանջել ձեր իրաւունքները, որովհետեւ ձեր զաւակը, որքան ալ մեծ ըլլան անոր դժուարութիւնները, իրաւունք ունի ուսման:
Սիրելի՛ ուսուցիչներ, ձեր դերը շատ մեծ է: Դուք էք, որ պիտի ապահովէք այնպիսի միջավայր, ուր այս երեխաները պիտի զգան ապահով, չյուսահատին եւ սիրեն դպրոցը` հակառակ իրենց դիմագրաւած դժուարութիւններուն: Անոնք ձեր աչքերուն մէջ պիտի փնտռեն եւ ուզեն տեսնել, զգալ որ իրենք ալ` ինչպէս մնացեալը, մաս կը կազմեն այդ դասարանին եւ ընդունուած են այդտեղ:
Ձեր յաջողութիւնը կարող աշակերտին արդիւնքներուն մէջ չէ որ պէտք է փնտռէք, այլ` այն աշակերտին, որ մարտահրաւէր կը ներկայացնէ, այն աշակերտին, որուն ամէն մէկ փոքր նուաճումը պէտք է արժանանայ քաջալերանքի, նոյնիսկ եթէ, բաղդատաբար դասարանի մակարդակին, ան տակաւին հեռու է: Այդ փոքր, բայց իրենց համար մեծ նուաճումներուն մէջ է, որ պէտք է փնտռէք ձեր յաջողութիւնը:
Վերջապէս, տէր ըլլանք մեր զաւակներուն: Հայը իր զաւակը չի թողուր, որ մանաւանդ` դժուարութեան առջեւ: Ընդունելով հանդերձ, որ դիւրին չէ, կայ մարդուժի կարօտ. յաճախ խոչընդոտներու պիտի հանդիպինք, բայց պայքարինք, դուրս ելլենք մեր ապահով պղպջակներուն մէջէն, սրտաբաց ընդունինք այս երեխաները, ըլլանք լայնամիտ եւ ընդգրկենք նորութիւններ մեր ծրագիրներուն մէջ: Փորձառու ըլլալը այդ մէկը կը պահանջէ: Կատարենք պէտք եղած փոփոխութիւնները եւ հայ ուսումնական յատուկ կարիքներ ունեցող աշակերտը չձգենք հասնի օտար հաստատութիւններ: Այդ մէկը ձախողութիւն է մեզի համար:
Գիտական եւ մանկավարժական մօտեցումով բոլորս միասին աշխատինք` ի շահ ուսումնական յատուկ կարիքներ ունեցող հայ աշակերտին:
