Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան
No Result
View All Result
Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ
No Result
View All Result

Հարիւր Դէմք` Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան Հիմնադրութեան Հարիւրամեակին

Հոկտեմբեր 8, 2018
| Անդրադարձ
0
Share on FacebookShare on Twitter

ԱՒՕ ԳԱԹՐՃԵԱՆ

Սուրէն Թարխանեան

Սուրէն Թարխանեան (Նիկոլայ, Կուռօ), հայ ազգային ազատագրական շարժման գործիչ:

Ծնած է Շուշի, 1896-ին, Ղարաբաղ: Աւարտած է Մոսկուայի Ալեքսանդրովեան զինուորական վարժարանը:

Ա. Համաշխարհային պատերազմի ժամանակ իբրեւ ռուսական բանակի սպայ` կը մասնակցի Կալիցիոյ, Աւստրիոյ եւ Գերմանիոյ ճակատամարտերուն, կը վիրաւորուի, ապա իր խնդրանքով կը փոխադրուի կովկասեան ռազմաճակատ, 1917-1918 թուականներուն կը մասնակցի Ալաշկերտի, Խնուսի, Բաղէշի կռիւներուն, իր խիզախութեան համար զինակից ընկերներէն կը ստանայ Կուռօ անունը:

Հայաստանի անկախութեան գոյամարտին կը կռուի Սուրմալուի, Բաշ Ապարանի ճակատամարտերուն, ապա հայ-վրացական պատերազմին Կուռօ կը վիրաւորուի. ան կը ստանայ «Վարդան Զօրավար» շքանշանը:

Զանգեզուրի մէջ կը կռուի պոլշեւիկներու դէմ` Ուչթափալար բարձունքին վրայ:

Կը մասնակցի Փետրուարեան ապստամբութեան, Հայրենիքի փրկութեան կոմիտէն զինք կը նշանակէ հայկական բանակի ընդհանուր հրամանատար:

Սուրէն Թարխանեան, յետ ծանր հիւանդութեան, կը մահանայ 1944-ին, Պուքրէշ, Ռումանիա:

Տաճատ Թերլեմեզեան

Հայ ազգային-ազատագրական շարժման գործիչ, ֆետայի, ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ:

Ծնած է 6 դեկտեմբեր 1888-ին, Վանի Այգեստան թաղամասին մէջ, հարուստ վաճառականի ընտանիքի մէջ: Ան Վան-Վասպուրականի հերոսամարտի ականաւոր գործիչներէն եւ անուանի նկարիչ Փանոս Թերլեմեզեանին եղբայրն է: Պատանի տարիքէն դաստիարակուած է հայրենասիրական ոգիով, 1904-ին անդամագրուած է ՀՅԴ կուսակցութեան` գլխաւորաբար զբաղելով զէնք-զինամթերքի հայթայթման, պահեստաւորման ու բնակչութեան զինման աշխատանքներով:

Տ. Թերլեմեզեանը հայ ազատագրական շարժման պատմութեան մէջ հռչակ ունեցած է 1904-ին` 16 տարեկանին ահաբեկման ենթարկելով իր քեռին` դաւաճան Դաւոն, որ անձնական նկատառումներով թուրքերուն մատնեց ի գին մեծ զոհողութիւններու հաւաքուած զինամթերքի պահեստներու տեղերը:

Ան մաս կը կազմէ հայ կամաւորական գունդերուն ու 1915-ին կը մասնակցի Վանի պաշտպանութեան:

Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան կազմաւորման օրերուն գործունեայ դերակատար եղած է Ղարաքիլիսայի շրջանին մէջ: Տաճատ իր զինուած ջոկատով շարունակ հսկած է Ղարաքիլիսա-Ղազախ ուղղութեամբ գտնուող թուրք-թաթարական գիւղերու բնակչութեան, զսպած է անոնց ոտնձգութիւնները: Ան մասնակցած է նաեւ Ղամարլուի շրջանի թրքական գիւղերու ապստամբութեան ճնշումին: Այնտեղ կը ծանօթանայ, ապա կ՛ամուսնանայ Արփինէի հետ, կ՛ունենան հինգ զաւակ:

Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք Տաճատ կը տեղափոխուի Միացեալ Նահանգներ` Նիւ Ճըրզի, ուր նոյնպէս մաս կը կազմէ հասարակական կեանքին: Իր իսկ խնայած գումարներով ու վանեցիներու հանգանակութեամբ հաւաքուած գումարը 1967-ին կը տանի Խորհրդային Հայաստան` Վան-Վասպուրականի հերոսամարտի նուիրուած յուշարձանի մը կառուցման համար: 1980-ին, խոր ծերութեան մէջ, ներկայ կ՛ըլլայ անոր բացման:

Տ. Թերլեմեզեան կը մահանայ 23 ապրիլ 1982-ին, Նիւ Ճըրզի: Տաճատի աճիւնասափորը 1997-ին, իր փափաքին համաձայն, կը փոխադրուի Հայաստան ու կը զետեղուի Վան-Վասպուրականի հերոսամարտին նուիրուած յուշարձանի պատին մէջ:

Սահակ Թորոսեան

Սահակ Թորոսեան. հասարակական քաղաքական գործիչ, ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ:

Ծնած է 1885-ին, Աշտարակի շրջանի Փարպի գիւղը: Նախնական ուսումը ստացած է Աշտարակի տարրական դպրոցին մէջ, այնուհետեւ ընդունուած է Էջմիածնի հոգեւոր ճեմարանը:

1907-ին նշանակուած է Օշական գիւղի ծխական դպրոցի աւագ ուսուցիչ: 1907-ին եղած է ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ:

1909-ին ՀՅԴ կուսակցութեան առաջարկով տեղափոխուած է Թիֆլիս, եղած է «Հորիզոն» թերթի թղթակից, միաժամանակ դասաւանդած է Գայեանեան օրիորդաց դպրոցին մէջ:

1912-ին դարձած է Էջմիածնի ՀՅԴ կազմակերպութեան ղեկավար: Այնուհետեւ Թորոսեանը հրաւիրած են Երեւան` թեմական եւ Գայեանեան դպրոցներուն մէջ հայոց պատմութիւն եւ գրականութիւն դասաւանդելու:

1914-ին ընտրուած է Թիֆլիսի ՀՅԴ Կեդրոնական կոմիտէի անդամ: Թիֆլիս եւ Էջմիածին ապրած ժամանակաշրջանին զբաղած է թարգմանութեամբ եւ գրած է գեղարուեստական գիրքեր:

1917-ին նշանակուած է Երեւանի նահանգապետ եւ եղած է Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան առաջին եւ երկրորդ խորհրդարանի անդամ: 1918-ին, միաժամանակ ըլլալով խորհրդարանի անդամ, զբաղեցուցած է ներքին գործոց նախարարի տեղակալի պաշտօնը:

7 փետրուար 1919-ին նշանակուած է Հայաստանի հանրային խնամատարութեան նախարար (8 ապրիլ 1918-ին նախարարութիւնը վերանուանուած է հանրային խնամատարութեան եւ աշխատանքի նախարարութիւն) եւ այդ պաշտօնը վարած է մինչեւ նոյն թուականի յունիս 24-ը:

Այնուհետեւ նշանակուած է նաեւ պարենաւորման նախարար, իսկ պոլշեւիկեան մայիսեան խռովութիւններէն ետք փոխարինած է ներքին գործոց նախարարը: Հայաստանի Հանրապետութեան գոյութեան վերջին ժամանակաշրջանին վարած է նաեւ Արարատի նահանգի նահանգապետի պաշտօնը: Հայաստանի Հանրապետութեան գոյութեան ամբողջ ժամանակաշրջանին եղած է խորհրդարանի պատգամաւոր, ներկայացուցած է ՀՅԴ ֆրակցիան: Հայաստանի Հանրապետութեան անկումէն ետք անցած է նախկին աշխատանքին` մանկավարժութեան:

1920-ի մարտէն` Հայաստանի խորհրդարանի ՀՅԴ խմբակցութեան նախագահ, իսկ մայիսէն նշանակուած է ներքին գործոց նախարարի տեղակալ: Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք 3 անգամ կալանաւորուած է: 1927-ին ան կը գտնուի Երեւանի Չեկայի բանտը, որմէ ետք, ստալինեան հալածանքին, վերջին աքսորէն վերադարձած է 1937-ին, ձերբակալուած է կրկին եւ 1938-ին դատապարտուած է գնդակահարութեան, մահապատիժը յետաձգուած է:

Սահակ Թորոսեանը մահացած է Երեւանի բանտին մէջ, 8 հոկտեմբեր 1940-ին:

Գաբրիէլ Լազեան

Գաբրիէլ Լազեան. հասարակական-քաղաքական գործիչ, պատմաբան, ՀՅԴ կուսակցութեան անդամ:

Ծնած է Երզնկա, 1893-ին: Հոն ապրած է մինչեւ քսան տարեկան` իւրացնելով այն բոլորը, որոնք անհրաժեշտ էին ձեւաւորելու համար իր մօտ զարգացած եւ գաղափարապաշտ հայ երիտասարդը: Նախնական կրթութիւնը ստացած է ծննդավայրին մէջ, ապա աւարտած է Կ. Պոլսոյ «Հարպիյէ» զինուորական վարժարանը` վկայուելով տեղակալի աստիճանով: 1914-1918 թուականներուն ծառայած է օսմանական բանակի գերմանական գլխաւոր հրամանատարութեան սպայակոյտին մէջ:

1915-ին շղթայազերծուած Մեծ եղեռնի առաջին տարին կը սկսին տեղահանութիւնները: Գ. Լազեան, հեռու իր ծննդավայրէն, երբ կը կնքուի զինադադարը, եւ կը հասնին մանրամասնութիւնները նաեւ Երզնկայի սարսափներուն, կը տեղեկանայ, թէ իր ամբողջ գերդաստանի անդամները, աւելի քան` 70 անձեր, կոտորուած են, եւ ինք մնացած է միայնակ: Գաբրիէլի հայրը` Գուրգէն, եղած է Երզնկայի յեղափոխական սերունդէն: 1915-ին թուրքերու կողմէ կացինահար եղած է Եփրատի եզերքը, Ձորբերան գիւղը, իսկ 7 եղբայրները, քոյրերը եւ մայրը` Զարուհին, նոյնպէս կոտորածին սպաննուած էին: Գաբրիէլ, կրակը սրտին, կ՛որոշէ անցնիլ Հայաստան: Ապա Զմիւռնիա է ան, ուր ամուսնացած է հելլէնուհիի մը հետ:

1918-ին, Մուտրոսի զինադադարէն ետք, Գ. Լազեան եւ իր կինը 1919-ին կը մեկնին Հայաստան: Լազեան 1918-1920 թուականներուն կը ծառայէ հայկական բանակի գլխաւոր սպայակոյտին մէջ, զգալի դեր կը խաղայ բանակին առջեւ դրուած դժուարին խնդիրներու լուծման գործին մէջ: Իսկ կինը Երեւան է:

Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան անկախութեան օրերուն Գաբրիէլ ռազմաճակատ նետուած էր վրէժխնդրութեամբ լեցուն. իր սրտին մէջ բոցկլտող կրակ մը կար զինք միշտ տանջող իր գերդաստանի, հօր, մօր եւ 7 եղբայր-քոյրերուն կոտորուիլը թուրքին կողմէ:

Հայաստանի մէջ խորհրդային իշխանութիւն հաստատուելէ ետք, շատ մը այլ սպաներու հետ ձերբակալուած է եւ` աքսորուած: Հետագային կրցած է անցնիլ արտասահման: Միանալով իր կնոջը` կը յաջողին անցնիլ Թիֆլիս եւ ապա Պաթումի վրայով` Զմիւռնիա, 1921-ին:

1921-1922 թուականներուն, իբրեւ սպայ, ծառայած է յունական բանակին մէջ, մասնակցած` յոյն-թրքական պատերազմին:

1922-ին ամառը, Զմիւռնիոյ ռազմաճակատի պարտութենէ ետք կը գաղթէ Աթէնք:

Աթէնքի մէջ կը սկսի Գ. Լազեանի կեանքի նոր շրջանը: Ան իր կեանքը նուիրեց Յունաստանի հայութեան հանրային կեանքին: Խումբ մը գործակիցներու հետ կը հիմնէ «Նոր Օր» շաբաթաթերթը եւ կ՛ըլլայ թերթին սեփականատէրը:

Գ. Լազեանը Յունաստանի մէջ դեր ունեցաւ ազգային-հասարակական կեանքի մէջ: Ընտրուած է Յունաստանի Ազգային կեդրոնական վարչութեան անդամ: Մեծ ներդրում ունեցած է յունահայ համայնքի կեանքի կազմակերպման գործին մէջ: Յունաստան մնաց մինչեւ 1938:

1938-ին աշխատած է Գահիրէ (Եգիպտոս), հիմնադրած` «Յուսաբեր» մշակութային ընկերութիւնը, տպարան, հրատարակչութիւն, գրատուն, վարած է խմբագիրի պաշտօն:

Գաբրիէլ Լազեանը այս ժամանակաշրջանին գրած է բազմաթիւ պատմական ուսումնասիրութիւններ` հայ-ազատագրական շարժման անուանի դէմքերու եւ Հայ դատի վերաբերեալ: Անոր կարգ մը երկերը նուիրուած են յեղափոխական դէմքերու, որոնք կը ներկայացնեն կեանքը այն մտաւորականներուն եւ հայդուկներուն, որոնք գրիչով ու զէնքով, հաւասարապէս, կերտեցին հայկական ազատամարտը, եւ որուն արդիւնք է Հայաստանի Հանրապետութիւնը:

Լազեան կը մասնակցի յաջորդաբար ՀՅ Դաշնակցութեան վեց Ընդհանուր ժողովներուն: 1938-էն մինչեւ իր մահը անընդհատաբար անդամակցած է ՀՅԴ Բիւրոյին:

Գաբրիէլ Լազեանը կը մահանայ ՀՅԴ ԺԷ. Ընդհանուր ժողովի նախօրեակին` 25 օգոստոս 1959, Գահիրէ:

(Շար. 9)

 

Նախորդը

Լիրայի Արժեզրկումը Եւ Սուլթան Էրտողանի Անկումը

Յաջորդը

Ընկերական Մտորումներ. Մուտքը Եւ Ելքը

RelatedPosts

Սթափելու Ժամանակը
Անդրադարձ

Թարգմանչաց Տօնին Առիթով

Հոկտեմբեր 15, 2025
Արցախեան Պայքարի 30՞, Թէ 100-ամեակ
Անդրադարձ

Մեր Ոտքերի Տակի Հողն Է Երերում, Իսկ Մենք Դեռ Պարում Ենք

Հոկտեմբեր 15, 2025
Միացեալ Նահանգներու Կառավարութիւնը Աւելի Արցախամէտ Է, Քան` Հայաստանի Վարչապետը
Անդրադարձ

Միացեալ Նահանգներու Կառավարութիւնը Աւելի Արցախամէտ Է, Քան` Հայաստանի Վարչապետը

Հոկտեմբեր 14, 2025
  • Home
  • About Us
  • Donate
  • Links
  • Contact Us
Powered by Alienative.net

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
No Result
View All Result
  • Խմբագրական
  • Հայկական
  • Լիբանանեան
  • Միջազգային
  • Յօդուածներ
    • Անդրադարձ
    • Գաղութային
    • Հարցազրոյց
    • Հայրենի Կեանք
    • Գաղութէ Գաղութ
    • Զաւարեանական
    • Գիտութիւն
    • Ազդակ Գաղափարաբանական
    • Պատմական
    • Առողջապահական – Բժշկագիտական
    • Արուեստ – Մշակոյթ
    • Գրական
    • ԼԵՄ-ի ԷՋ
    • Մշակութային եւ Այլազան
  • Գաղութային
  • Մարզական
  • Այլազան
    • «Ազդակ»ի ֆոնտ
    • 50 Տարի Առաջ
    • Ի՞նչ Կ՛ըսեն Աստղերը
    • Յայտարարութիւններ
    • Կնոջական
    • Մանկապատանեկան

© 2022 Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon). All rights reserved.

Are you sure want to unlock this post?
Unlock left : 0
Are you sure want to cancel subscription?