Գործող Յարացոյցը Եւ Մենք

ԿԱՐՕ ԱՐՄԵՆԵԱՆ

Հայաստանի քաղաքական բեմի ներկայ իրականութեան ճշգրիտ բնորոշում կարենալ տալու համար կարեւոր է, որ նախ եւ առաջ մենք մեզի հարց տանք, թէ ի՞նչ է բնոյթը այսօր երկրի քաղաքական կեանքը տնօրինող յարացոյցին (paradigm, պարատիգմա) եւ այդ լոյսի տակ միայն փորձենք գնահատական տալ կառավարական դաշինքէն ներս մեր կուսակցութեան ներկայ դերակատարութեան եւ ապագայ անելիքին:

Հաստատուած իրողութիւն է, որ Դաշնակցութիւնը առաջնորդող հանդիսացաւ սահմանադրական փոփոխութիւններու փաթեթի հետապնդման գործին մէջ: Մենք այդ մէկը ըրինք նախագահ Սերժ Սարգսեանի ամբողջական աջակցութեամբ:

Իրականութեան մէջ, այն օրէն ի վեր, որ նախագահը որոշեց իր հովանաւորութիւնը ընծայել այս գործին եւ նախաձեռնեց սահմանադրական փաթեթի ձեւաւորման աշխատանքին, ծրագիրը գործնականօրէն դուրս եկաւ մեր ձեռքէն, եւ ան իւրացուեցաւ նախագահին կողմէ` որպէս գործադիր իշխանութեան առաջնահերթութիւն: Նոյնքան շահեկան է այն փաստը, որ սահմանադրական փոփոխութիւններու այս շարժումը ոչ մէկ դժգոհութիւն յառաջացուց երկրի օլիկարխներու եւ մենաշնորհի տէրերու շրջանակին մէջ… Քաղաքական բեմը չալեկոծուեցաւ երբեք: Չկար որեւէ խլրտում: Որեւէ հրապարակային լուրջ առարկութիւն: Ինչո՞ւ: Միթէ այդ մարդիկ չէի՞ն հասկնար, թէ ի՛նչ կը կատարուէր իրենց շուրջ: Միայն մե՞նք էինք երկրի զգօն քաղաքացիները… Բնականաբար` Ո՛Չ:

Անոնք հաստատ համոզուած էին, որ սահմանադրական այս փոփոխութիւններով յարացոյցի փոփոխութիւն տեղի պիտի չունենար, իսկ մենք իրաւամբ դրօշ պարզած էինք յարացոյցի (եւ անշուշտ` տիրող համակարգի) փոփոխութեան դատը մերը ընելով եւ զայն դնելով մեր ազգային օրակարգին վրայ:

Այժմ յստակօրէն կը տեսնենք, որ Հանրապետական կուսակցութիւնը այս հարցին մօտեցած էր յատուկ ռազմավարութեամբ: Ան սահմանադրական փոփոխութիւններու իր օրակարգին համար կենսական կը նկատէր խորհրդարանին մէջ միահեծան ուժ ըլլալու պայմանը: Առանց այս պայմանին` նոր սահմանադրութիւնը կը խոստանար յարացոյցի շեշտուած յեղաշրջում յառաջ բերել, եւ այդ մէկը բնականաբար կը սպառնար օլիկարխիայի շահերուն: Հանրապետական կուսակցութիւնը ամէն գնով նուաճեց այդ նշաձողը, որուն շնորհիւ ան այժմ կը յաջողի առնել յաջորդ քայլը: Շուտով Հայաստանի նախագահի վարչապետացումով վերջնականօրէն կ՛ամրագրուի մէկ հիմնական երաշխիք: Նախկին նախագահական համակարգը հանգիստ կը տեղաւորուի նոր սահմանադրութեան դրոյթներուն մէջ: Եւ անոր հետեւող օրէնսդրական գործընթացը ի վերջոյ կրնայ վերածուիլ այս հոլովոյթը մշտնջենաւորող գործիքի:

Պարզ խօսքով, ներկայի յարացոյցը կը շարունակէ մնալ այն, ինչ որ էր: Այսինքն նո՛յնը: Այսինքն` էութեամբ նախագահական կառավարչաձե՛ւ մը` այս վերջինէն բխող քաղաքական մշակոյթի էական գործօններով:

Այս առումով, պէտք չէ զարմանալ, որ այսօր տեղի կ՛ունենայ վերջին կերպարանափոխութիւնը: Նախագահ Սերժ Սարգսեան «կ՛առաջադրուի» որպէս վարչապետի թեկնածու: Այսինքն թեկնածու կը դառնայ գործող յարացոյցի ամէնէն հարազատ ներկայացուցիչը` միաժամանակ վարչապետի ընտրութեան խորհրդարանական գործընթացը վերածելով պարզ ձեւականութեան: Ասիկա այնքան բնական հետեւանքն է վերեւ նկարագրուած հոլովոյթին, որ եթէ յանկարծ ուրիշ անուն մը առաջադրուէր, պէտք էր, որ կասկածի տակ առնէինք պատահածը եւ դիմակազերծ ընէինք նմանօրինակ բեմադրութիւնը:

Այս բոլորէն ետք կարեւոր է, որ հարց տանք: Պէ՞տք է այնուամենայնիւ փոփոխութիւններ ակնկալել ապագայ վարչապետ Սերժ Սարգսեանի վարչակարգէն, որուն մաս պիտի կազմէ նաեւ Դաշնակցութիւնը: Ես կը կարծեմ, որ իրապաշտ ակնկալութիւն է համակարգի «արդիականացման» որոշ քաղաքականութիւն նախատեսել նոր կառավարութենէն: Կասկած չունիմ, որ կան շարք մը բաներ, որոնք պէտք է փոխուին եւ ապահովաբար պիտի փոխուին, եւ Դաշնակցութիւնը (որպէս դաշինքի անդամ) պիտի սատար հանդիսանայ այդ գործընթացին: Եւ սակայն ես դիտմամբ չակերտեցի արդիականացումը, քանի որ կը կարծեմ, որ ան ընդհանրապէս պիտի մնայ մակերեսին վրայ: Այս յարացոյցի դարբինները աւելին չեն կրնար տալ մեր երկրին: Անոնք կը հաւատան այն մաքիավելական օրէնքին, որ կ՛ըսէ, թէ` «իրականութիւնը պէտք է փոխուի, որպէսզի ան մնայ նոյնը»…Հետեւաբար իրենցմէ ծնող արդիականացումը պիտի չըլլայ խորքային: Ան պիտի չըլլայ համակարգային: Ան հիմնական լուծում պիտի չբերէ արտագաղթի հարցին: Ան պիտի չազատագրէ տնտեսութիւնը մենաշնորհային համակարգի տիրապետութենէն: Ան պիտի չկարողանայ ստեղծել անհրաժեշտ թիւով իրական աշխատատեղեր: Ան պիտի չկարողանայ ծնունդ տալ որակաւոր տնտեսական աճի: Դատելով վերջին բազմաթիւ տարիներու փորձէն` մենք ստիպուած ենք թերահաւատ ըլլալու բոլոր այս հրամայականներու կապակցութեամբ եւ անշուշտ ի սրտէ կը մաղթենք սխալած ըլլալ: Հիմնուած անցեալի փորձին վրայ, Հանրապետական կուսակցութիւնը իր այսօրուան մեծամասնական դիրքերէն ի վիճակի չէ այդ ոստիւնը իրագործելու:

Այդ բանը պիտի ընէ Դաշնակցութիւնը: Ես համոզուած եմ, որ Դաշնակցութիւնը չի կրնար լճանալ այս յարացոյցին մէջ եւ անոր հետ: Մեր երկիրը ի վերջոյ պիտի յաղթէ ինքզինքին եւ մենք պիտի ըլլանք այդ վճռական կռիւը առաջնորդողը:

Ապրիլ 6, 2018