Գաղափարական Հարցեր. Վերականգնումի Ծրագիր

ՆԱԹԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ

20-23 ապրիլ 2017-ին տեղի ունեցաւ Նորվեկիոյ Աշխատաւորական կուսակցութեան տարեկան ժողովը: Այս ժողովը իւրայատուկ էր իր բնոյթով, որովհետեւ չորս տարին անգամ մը տարեկան ժողովը կը մշակէ կուսակցութեան ընտրական ծրագիրը: Այս ծրագիրը ի զօրու կը մնայ կուսակցութեան ամբողջ գործունէութեան համար` յաջորդ չորս տարիներուն ընթացքին, եւ անոր պէտք է հետեւի կուսակցութիւնը` ազգային եւ տեղական մակարդակներու վրայ:

Աշխատաւորական կուսակցութիւնը ծանօթ է Նորվեկիոյ բարեկեցիկ համակարգի կերտումի իր յատուկ դերակատարութեամբ: Անոր առաջնորդութեամբ էր, որ Նորվեկիան դարձաւ աշխարհի ամէնէն հարուստ պետութիւններէն մէկը, եւ աղքատութիւնը անհետացաւ երկրին մէջ:

Աշխատաւորական կուսակցութիւնը ընտրութիւններուն ընթացքին վերստին օգտագործեց իր աւանդական նշանաբանը, որն է` «Բոլորը պէտք է մասնակից դառնան»: Այս նշանաբանով կը շեշտուի, որ Նորվեկիոյ բոլոր բնակիչները` առանց սեռի, կրօնի, գոյնի կամ ծննդավայրի խտրականութեան, պէտք է մաս կազմեն երկրին զարգացման երթին: Ծրագիրը կը սկսի «Մեր արժէքները եւ մեր ժամանակը» խորագիրով, որ յառաջաբանն է:

«Աշխատաւորական շարժումը պայքարեցաւ, որպէսզի ժողովուրդը ստանայ գիտութիւն, բարեկեցութիւն եւ տէրը դառնայ երկրի հարստութիւններուն», կը նշէ յառաջաբանը` աւելցնելով. «Այսօր մենք այս բոլոր ձեռքբերումները վտանգուած կը տեսնենք. ընկերային բաժանումները աւելցած են, տնտեսական աճը կանգ առած է, անգործութիւնը աճ արձանագրած է, եւ յաւելեալ մարդիկ հեռացած են: Տնտեսական հեռանկարը մեզմէ կը պահանջէ, որ աւելի յառաջ մղուինք»: Ապա ծրագիրին յառաջաբանը կ՛եզրակացնէ. «Այս կուսակցութեան ծրագիրը կը շեշտէ, որ պէտք է օգտուիլ այսօր գոյութիւն ունեցող բոլոր կարելիութիւններէն»:

Վերջին չորս տարիներուն ընթացքին պահպանողական կառավարութիւնը նոր-ազատական խստամբերական քաղաքականութիւն վարեց: Անիկա աւելի եւս խորացուց դասակարգային բաժանումները եւ կրճատեց պետութեան հսկողութեան դերը, որ բացասական երեւոյթ դարձաւ նորվեկիացիներուն համար: Ծրագիրը հետեւեալ տողերով կը քննադատէ նոր-ազատական քաղաքականութիւնները. «Վերջին չորս տարիները կը բնութագրուին անգործութեան բարձր մակարդակով, տնտեսական ցած աճով, հասարակութեան մէջ բաժանումներով եւ քարիւղի եկամուտի անբաւարար բաշխումով»: Այնուհետեւ կ՛առաջարկուի քարիւղի եկամուտը ներառել պիւտճէին մէջ նախատեսուած աղքատութեան դէմ պայքարի միջոցառումներուն մէջ, հարկ հաստատել ի նպաստ բնապահպանութեան, հսկողութեան ենթարկել դրամատնային բնագաւառը եւ թափ տալ հարկերու վճարումէն խուսափման դէմ պայքարին:

Աշխատանքի մասին ծրագիրը կը նշէ. «Բոլորին աշխատանքի կարելիութեան ապահովումը թիւ մէկ առաջնահերթութիւնն է Նորվեկիոյ Աշխատաւորական կուսակցութեան: Երբ գործ կը ստանաս եւ աշխատանքի կը սկսիս, այս ապահովութիւնը կը հայթայթէ` անհատական ազատութիւն, յաւելեալ ընկերային համախմբուածութիւն, յաւելեալ հաւասարութիւն, ինչպէս նաեւ յաւելեալ եկամուտ` հասարակութեան: Մենք կ՛ուզենք զօրացնել կազմակերպուած, համեստ աշխատանքային կեանքը, ուր հասարակ աշխատաւորը պիտի գտնուի աւելի լաւ պայմաններու մէջ»: Ծրագիրը կ՛առաջարկէ աշխատանքի շուկայի թուայնացում եւ արդի արհեստագիտութեան որդեգրում, օտար բանուորներու շահագործման (նուազագոյն աշխատավարձէն պակաս աշխատավարձ վճարել) քրէականացում եւ զօրացնել արհեստակցական միութիւններու դերակատարութիւնը:

Յատկանշական է, որ արդիւնաբերութեան յատկացուած բաժինին մէջ կայ յատուկ կէտ մը` «Հանրային հատուածի սեփականատիրութիւն» խորագիրով: Այս կէտը մէջտեղ եկաւ` ի հակազդեցութիւն եւ քննադատութիւն պահպանողական կառավարութեան վարած սեփականաշնորհման քաղաքականութիւններուն, որոնք կը ձգտին Նորվեկիոյ ազգային հարստութիւնները յանձնել համաշխարհային մեծ ընկերութիւններուն: Ակնյայտ դարձաւ, որ այս քաղաքականութիւններուն պատճառով Նորվեկիոյ մէջ անգործութեան համեմատութիւնը աճ արձանագրեց: Այդ կէտին մէջ կ՛ընդգծուի. «Նորվեկիոյ մէջ բազմաթիւ մեծ ընկերութիւններ պետութեան սեփականութիւնն են. ասիկա կ՛ապահովէ հանրութեան սեփականատիրութիւնը` կարեւորագոյն ենթակառուցուածքներուն եւ ազգային հարստութիւններուն: Հանրային սեփականատիրութիւնը նաեւ կը նշանակէ, որ բարձր որակի կեդրոնները, փոխանակ երկրէն դուրս գալու, կը մնան Նորվեկիոյ մէջ: Այս իրողութենէն մեկնելով` Նորվեկիոյ Աշխատաւորական կուսակցութիւնը «Ոչ» կ՛ըսէ ռազմավարական կարեւոր ընկերութիւններու սեփականաշնորհման»: Արդիւնաբերական մարզին մէջ ծրագիրը կ՛առաջարկէ` ռազմավարական կարեւորութիւն ունեցող արդիւնաբերական ընկերութիւններու, ազգային հարստութիւններու եւ ենթակառուցուածքներու հանրային սեփականատիրութիւն, երկաթուղային հատուածի հանրային սեփականատիրութիւն, հանրային հատուածի զարգացում եւ վերանորոգուող ուժանիւթի յաւելեալ օգտագործում:

Կրթական մարզն ալ նոյնպէս ենթարկուեցաւ պահպանողականներու նոր-ազատական սեփականաշնորհման քաղաքականութիւններուն: Բազմաթիւ դպրոցներ սեփականաշնորհուեցան, իսկ աշխատաւոր համեստ ընտանիքներու զաւակները զրկուեցան կրթութիւն ստանալու իրաւունքէն: Աշխատաւորական կուսակցութեան ծրագիրը կը շեշտէ. «Հանրային դպրոցները եւ կրթութիւն ստանալու հաւասար իրաւունքները կարեւոր ազդակներ են, որպէսզի բոլորին ալ ապահովուին հաւասար կարելիութիւններ»: Առ այդ, ծրագիրը կ՛առաջարկէ վերջ տալ դպրոցներու սեփականաշնորհման հոլովոյթին, յատուկ արտակարգ ծրագիր մը մշակել` պայքարելու ընդդէմ ատելութեան խօսքի եւ յաւելեալ ներդրումներ կատարել կրթական բնագաւառի թուայնացման, բարձրագոյն կրթութեան եւ ուսումնասիրական բնագաւառներուն մէջ:

Առողջապահութիւնն ու կենսաթոշակն ալ նոյնիսկ հեռու չմնացին նոր-ազատական վայրագ քաղաքականութիւններէն: Առաջին բնագաւառը ենթարկուեցաւ սեփականաշնորհման, իսկ երկրորդը` խստամբերութեան: Աշխատաւորական կուսակցութեան ընտրական ծրագիրը անդրադառնալով առողջապահութեան` կը նշէ. «Նորվեկիոյ Աշխատաւորական կուսակցութիւնը երկրին մէջ պիտի ստեղծէ աւելի զօրաւոր առողջապահական համակարգ: Հիւանդութիւններու կանխարգիլմամբ, վաղաժամ միջամտութեամբ եւ համապատասխան բուժումով դուք պիտի ստանաք ամէնէն լաւ օգնութիւնը հանրային առողջապահական ծառայութիւններէն»: Կուսակցութիւնը նաեւ կ՛առաջարկէ` կանխել հիւանդանոցներու սեփականաշնորհումը, օգտագործել քարիւղի եկամուտը` ամսաթոշակի ապահովման մէջ, ներառել հաշմանդամներուն մուտքը աշխատանքի շուկային մէջ եւ թմրամոլութեան հարցը լուծել առողջապահութեան միջոցով, այլ ոչ թէ` պատժողական:

Այս ծրագիրին ընդմէջէն Աշխատաւորական կուսակցութիւնը յաւակնութիւնը ունի վերականգնելու Նորվեկիան, որ տասնամեակներու ընթացքին հանդիսացած էր աշխարհի ամէնէն բարեկեցիկ պետութիւնը: Ըստ վերջին տուեալներուն, աշխատաւորականները (Նորվեկիոյ արտաքին գործոց նախկին նախարար Եոնաս Կար Սթուրըի առաջնորդութեամբ) շատ մեծ յոյսեր ունին յաղթելու ընտրութիւններուն, որոնք տեղի պիտի ունենան 11 սեպտեմբեր 2017-ին: