ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ
Երբ Տիգրան Նաղդալեանին հեռացրեցին ՀՅԴ կուսակցութեան շարքերից, շատերը, այդ թւում` նաեւ ես, չէինք հասկանում, թէ ինչ է կատարւում: Տիգրանը լուռ էր, ոչինչ չէր խօսում: Հաւաքեց իրերը ՀՅԴ ՄՏԿ-ից (Մամլոյ տեղեկատուական կենտրոն), որն այն ժամանակ գտնւում էր Միասնիկեան 2 հասցէում, եւ սուսուփուս հեռացաւ: Հեռացաւ` ոչինչ չասելով, ոչ ոքի չմեղադրելով, չարդարանալով: Չփորձեց անգամ վիճարկել իր հեռացման հարցը: Մի քանի օր յետոյ նա հիմնադրեց «Փաստ» լրատուական գործակալութիւնը:
Անցան տարիներ: Տիգրան Նաղդալեանը նշանակուեց Հայաստանի ազգային հեռուստաընկերութեան գործադիր տնօրէն, իսկ մի քանի տարի անց նշանակուեց Հանրային հեռուստառատիոընկերութեան խորհրդի նախագահ: Հեռացուած լինելով ՀՅԴ-ից` նա երբեք այդ կուսակցութեան դէմ չգործեց, չարտայայտուեց, ինչո՞ւ: Որովհետեւ նա ՀՅԴ-ն լաւ էր ճանաչում, ներսից գիտէր, գիտէր անցած ուղին, պատմութիւնը, գաղափարախօսութիւնը, որն ինքը անվերապահօրէն ընդունում էր: Նա, դադարելով լինել կուսակցական, մնաց Դաշնակցական: Ես դա լաւ գիտէի, եւ եթէ շատերի համար անակնկալ էր նրա հարցազրոյցը «TV ալիք» թերթին, ինձ համար այնտեղ հնչած միտքերը նորութիւն չէին: «TV ալիք»-ի լրագրողի այն հարցին, թէ Հայաստանում գործող ո՞ր կուսակցութեանն է համակրում, իսկ այն ժամանակ արդէն ՀՀԿ-ն ձիու վրայ էր, Տիգրանը հարցին հարցով էր պատասխանել` ասելով. «Իսկ Հայաստանում, բացի ՀՅԴ-ից, այլ կուսակցութիւն կա՞յ»: Ասել էր եւ աւելացրել, որ իր համար միակ կուսակցութիւնը մնում է ՀՅԴ-ն: Իրօք, շատերի համար այդ հարցազրոյցը անակնկալ էր, նոյնիսկ` նրան հեռացնողների համար: Ի տարբերութիւն ՀՅԴ-ից շատ հեռացուածների, Տիգրանն այլ կուսակցութեան անդամ չդարձաւ, նոր կուսակցութիւն չհիմնեց… Մնաց այնպիսին, ինչպիսին էր:
Նրա եւ Վահան Յովհաննիսեանի մտերմութիւնը, եւ ոչ միայն Վահանի, շատերի համար գուցէ անհասկանալի էր, բայց նաեւ օրինաչափ էր: Երկուսն էլ չէին սիրում քծնանքը, երկուսն էլ գրագէտ էին, կարդացած, գիտելիքներով զինուած, երկուսն էլ քարիզմաթիք կերպարներ էին` հումորով լեցուն, սուր մտքով եւ յատկապէս` իրենց շիտակախօսութեամբ… Երկուսն էլ այնքան կային, որ նրանց էին քծնում, ինչը, բնականաբար, երկուսի համար էլ անընդունելի էր: Ահաւոր չէին սիրում քծնողներին, ինչը մեր օրերում արդէն դարձել է օրինաչափութիւն:
Տիգրանն իր տեղում էր Վահան, Վահանը` իր տեղում Տիգրան: Երկուսն էլ անփոխարինելի կերպարնէր էին, որ այսօր եւ դեռ շատ երկար փնտռելու ենք ու չենք գտնելու: Տիգրանի սպանութիւնից յետոյ Վահանը միշտ յիշում էր Տիգրանի ծնողներին: Յիշում եմ, երբ մի անգամ մարտի 8-ին ընկերներով այցելել էինք Տիգրանի մօրը` տիկին Մարգոյին, հնչեց դրան զանգը: Այցելուն «Բրաբիոն» ծաղկի սրահից էր: Վահանը ծաղկեփունջ էր ուղարկել որդեկորոյս մօրը, իր ընկերոջ մօրը: Այդ օրը տիկին Մարգոյից պէտք է իմանայինք, որ Վահանը յաճախ է իրեն յիշում, այցելում: Այդպիսին էր Վահանը, ընկերոջ համար հոգի կը տար: Վահանն անշահախնդիր ընկեր էր` առանց յետին մտքերի: Այդպիսին էր նաեւ Տիգրանը: Աստուած իմ, հիմա երբ փորձում եմ համեմատութիւններ գտնել նրանց կերպարներում եւ տեսնում եմ, թէ ինչ ընկերներ եմ կորցրել, ապրելս չի գալիս:
Երբ ձերբակալուեցի, Տիգրանն ամէն վայրկեան ընտանիքիս կողքին էր: Ես այնտեղ` խցում, վստահ էի` քանի դեռ Տիգրանին չէին հասել, ընտանիքիս ֆիզիքական գոյութիւնը ապահովուած է: Մեկուսացուած լինելով հասարակութիւնից, դատապաշտպանից, զրկուած լինելով մամուլին ծանօթանալու հնարաւորութիւնից, յետոյ պէտք է իմանայի, թէ Վահանը որքան ջանք է գործադրել ինձ համար, ինչ ապրումներ է ունեցել եւ ինչպէս է հետեւողականօրէն հետեւել ողջ գործընթացին: Երբ ազատուեցի եւ դուրս եկայ, առաջինը դիմաւորեց Տիգրանը: Փաթաթուեցինք, եւ երկուսիս աչքերն էլ թրջուեցին: Ուրախութիւնից լացում էինք ու դողում: Իսկ այդ ընթացքում նա արդարութեան յաղթանակի համար նոյնիսկ հրաժարականի դիմում էր ներկայացրել երկրի նախագահին: Հիմա շատերը կ՛ըսեն, թէ հրաժարականի պատճառն այլ էր, բայց ես հո գիտեմ այդ դէպքերի եւ դժգոյն ժամանակի շերտերը: Գտէք, փորձէք գտնել այսօրուայ պաշտօնեաներից գոնէ մէկին, ով իր ընկերոջ համար կը գնայ նման զոհողութիւնների: Դէմ կը գնայ նոյնիսկ երկրի առաջին դէմքին` յանուն ճշմարտութեան, յանուն ընկերոջ փրկութեան: Վստահ եմ, չէք գտնի: Չկայ:
2001թ. յունուարի 2-ն էր: Ահաւոր չեմ սիրում Նոր տարուայ սեղանները, անիմաստ գինարբուքը: Փակուել էի ննջասենեակում, գիրք էի կարդում: Կինս ձայնեց, թէ` արի, հիւրեր ունենք: Փնթփնթալով դուրս եկայ սենեակից ու մէկ էլ տեսնեմ` ո՞վ: Վահանը եկել էր Նոր տարիս շնորհաւորելու: Երբեք իմ տանը չէր եղել, տանս տեղն էլ չգիտէր, բայց, հարցուփորձ անելով, եկել, գտել էր: Այդ երեկոյ շատ համով նստեցինք: Խօսեցինք կանանցից, գինուց, գրականութիւնից: Էլ ինչի՞ց պէտք է խօսէինք: Նրա հետ միայն նստելն ու նրան լսելը արդէն հաճոյք էր: Ամէն ինչից տեղեակ էր, ամէն ինչ գիտէր: Երբ իմացաւ, որ կարդում էի, ասաց. «Ապրես, Ջե՛մս, ես էլ եթէ չկարդամ, չեմ քնի»: Այդ օրը պարզեցի, որ, հակառակ իր բազմազբաղուածութեանը, Վահանը քնելուց առաջ անպայման կարդում է: Տիգրանը, բազմազբաղ լինելով հանդերձ, ստեղծագործում էր, նաեւ հրաշալի թարգմանութիւններ անում: Վահանը յետոյ գրեց իր յայտնի «Մանդիլիոնը»:
Այսպիսին էին իմ ընկերները, որ այսօր կողքիս չեն: Ես լաւ ընկերների պակաս չունեմ, ամէն մէկը իւրովի են եւ հաճելիօրէն տարբեր: Վահանն ու Տիգրանն էլ տարբեր էին, շատ տարբեր եւ շատ իւրօրինակ: Նրանց կողքին ես աշխարհի ամենահարուստ մարդն էի (Պիլ Կէյթցը գլուխը պատովը կը տար), առանց նրանց` աշխարհի ամենաաղքատը դարձայ: Աստուած ձեր հոգիները լուսաւորի: Ուզում եմ ասել, դժուար է առանց ձեզ, տղե՛րք: Շատ դժուար է, նաեւ` դատարկ… Կը տեսնուենք:
