Գիտական. Ինչո՞ւ Երկինքը Կապոյտ Է

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Երկինքին գոյնը արդիւնքն է բնական եւ մարդկային երեւոյթներու:

Երկինքին գոյնը կը ծնի անջրպետին մէջ արեւուն արձակած լոյսէն: Այս ճերմակ լոյսը կազմուած է ծիածանին բոլոր գոյներէն:

Լոյսը կ՛ընթանայ տարբեր երկարութիւններ ունեցող ալիքներու ձեւին տակ: Իւրաքանչիւր գոյն ունի իր ալիքին յատուկ երկարութիւնը: Այս ալիքները կը յառաջանան ուղիղ գիծով, մինչեւ որ անոնք հանդիպին արգելքի մը: Երբ անոնք երկրագունդին կը մօտենան, անոնք կը դիպչին մեր մոլորակը շրջապատող օդի խաւին` մթնոլորտին:

Այդ պահուն արեւուն ճառագայթները շփման մէջ կը մտնեն օդի մասնիկներուն` մոլեքիւլներուն, ջուրի կաթիլներուն եւ մթնոլորտը կազմող փոշիներուն հետ: Օդի մոլեքիւլները բաւարար մեծութիւնը ունին լոյսին ամէնէն փոքր ալիքները, յատկապէս մանիշակագոյնը կամ կապոյտը սփռելու: Միւս գոյները այս գոյներուն նման դիւրութեամբ չեն սփռուիր եւ, հետեւաբար, անոնք «կը ջնջուին»:

Վերջին տարրը, այս երեւոյթին պարագային, մարդկային աչքն է: Ան շատ աւելի լաւ կը տեսնէ կապոյտ գոյնը, քան` մանիշակագոյնը: Հետեւաբար, երբ մարդը երկինքին կը նայի, իր ընտրութիւնը արդէն սկիզբէն եղած է:

Իսկ Մի՞ւս Մոլորակներուն Վրայ…

Լուսինին շուրջ մթնոլորտ չկայ: Հետեւաբար անոր մակերեսին վրայ կանգնած` մենք կրնանք տեսնել սեւ երկինք մը եւ շատ աստղեր:

Հրատ մոլորակին վրայ երկինքին գոյնի բնորոշելը գիտնականներուն համար մեծ հարցեր ստեղծած է: Այդ մոլորակէն առնուած առաջին նկարները կատարուած են մարդամեքենաներու կողմէ, որոնց ճշգրտութիւնը որոշելը դժուար էր: Անոնց տուած արդիւնքը Հրատի երկինքին մարդկային աչքին նման ճշգրիտ չէր: Սակայն շնորհիւ թեքնիք յառաջդիմութիւններու` մենք այժմ գիտենք, թէ Հրատի շուրջ մթնոլորտը լեցուն է փոշիով եւ բնածխական կազով: Ասոր արդիւնքը պիտի ըլլայ բաց նարնջագոյն, կամ վարդագոյն երկինք մը: Սակայն տակաւին ո՛չ մէկ մարդ արարած գացած է այդ մոլորակին վրայ այս ենթադրութիւնը հաստատելու համար…

***

Գիտէի՞ր, Թէ…

– Իսկ եթէ արեւուն լոյսը չհանդիպէր մթնոլորտին, ի՞նչ գոյն պիտի ունենար մեր երկինքը: Անիկա պարզապէս սեւ պիտի ըլլար, եւ մենք աստղերը պիտի տեսնէինք:

– Նոյն ձեւով, արեւը նոյն գոյնը պիտի չունենար: Անիկա դեղին պիտի չթուէր, ինչպէս մենք զայն կը տեսնենք երկրագունդէն:

– Անջրպետին մէջ աստղանաւորդները զայն ճերմակ կը տեսնեն: Մենք ալ լոյսը նոյն ձեւով պիտի տեսնէինք, եթէ կապոյտը չորս կողմ չսփռուէր մեր աչքին հասնելէ առաջ:

Խաղանք Ծովափին Վրայ

Ծովափին վրայ մենք կրնանք աւազէ գեղեցիկ դղեակներ շինել կամ ռաքեթով խաղալ: Սակայն գիտէի՞ր, թէ գոյութիւն ունին նաեւ նոյնքան հաճելի բազմաթիւ խաղեր եւ ժամանցներ: Սակայն մի՛ մոռնար միշտ մորթդ պահպանելու համար քրեմ քսելու եւ գլխուդ գլխարկ մը դնելու:

Խեչափառներ որսանք

Պատրաստէ ձկնորսութեան պզտիկ ցանցդ, դոյլ մը եւ հագուէ ծովու կերպընկալէ կարճ կրկնակօշիկներդ: Հիմա պատրաստ ես պզտիկ խեչափառներ որսալու: Աչքերդ լա՛ւ բաց, որովհետեւ այդ խեչափառները կը գտնուին ո՛չ միայն ծովուն մէջ, այլ` ժայռերուն մէջ ալ: Սակայն ուշադրութիւն ըրէ՛, երբ խեչափառը ձեռքերովդ կը բռնես, անոր մէջտեղէն բռնէ, որպէսզի ան քեզ չխածնէ: Դուն կրնաս զայն դնել դոյլիդ մէջ` մօտէն ուսումնասիրելու համար: Սակայն մի՛ մոռնար ետքը զայն դարձեալ ջուրին մէջ դնելու:

Շանաձուկին եւ ձուկերուն խաղը

Այս խաղը կը նմանի կատուի եւ մուկերու խաղին: Սակայն ծովափին կատուն կը դառնայ շանաձուկ: Երբ շանաձուկ-խաղցողը կը դիպչի ձուկ-խաղցողի մը, ան կը դառնայ թեւատ եւ կրնայ միւս խաղցողներուն դիպչիլ միայն իր աջ կամ ձախ ձեռքով: Եւ երբ շանաձուկ-խաղցողը անոր երկրորդ անգամ մըն ալ դիպչի, ան կը դառնայ իր երկու թեւերը բոլորովին կորսնցուցած թեւատ մը: Հետեւաբար ան խաղէն դուրս կ՛ելլէ:

Գանձը փնտռենք

Այսօր դուն ես ծովահէնը: Երբ դուն ծովուն կը նայիս, խաղցող մը աւազին մէջ կը պահէ բազմաթիւ ծովային գանձեր, ինչպէս` խեցիներ: Երբ բոլոր առարկաները կը պահուին աւազին մէջ, դուն պէտք է գտնես այդ գանձերը: Անշուշտ ընկերդ, որ մեծ հմտութեամբ պահեց այդ գանձերը, կրնայ քեզի օգնել յատուկ նշաններով: Ապա ծովահէնը ան կ՛ըլլայ, եւ քու կարգդ կ՛ըլլայ գանձերը պահելու:

1, 2, 3 ջուրին մէջ

Մենք բոլորս «1, 2, 3, արեւ»-ի խաղը խաղցած ենք դպրոցի բակին մէջ: Սակայն գիտէի՞ր, թէ այս խաղը կրնաս նաեւ խաղալ ջուրին մէջ: Ալիքներուն շարժումին, ծովային թեթեւ հովին եւ ծովափին վրայ վազող փոքրիկներուն ազդեցութեան տակ դիւրին պիտի չըլլայ անշարժ մնալ: Սակայն ուշադրութի՛ւն, սահելով` ջուրին մէջ չիյնաս…

Շուքերու խաղը

Մեծ հովանոցին տակ նստած` շուրջիններուդ փորձէ կռահել տալ ձեռքերովդ ծովային անասուններուն ձեւերը. ծովային թռչուն, շանաձուկ, խեչափառ…

Աւազին վրայ գծենք

Իւրաքանչիւր խաղցող պէտք է կռահել տայ իր շուրջիններուն ընտանիքէն անդամ մը կամ բոլորին ծանօթ անձ մը: Սակայն ուշադրութի՛ւն, թուղթ-մատիտ գործածելը արգիլուած է: Կարելի է գործածել միայն ծովափին վրայ գտնուող բնական նիւթեր` ծովափի խիճ, տարբեր խեցիներ, ջրախոտ… Միակ բացառութիւնը` կարելի է մատը կամ ճիւղի կտոր մը գործածել դէմքին շրջագիծը գծելու համար:

Սըրֆ Ընել Հսկայական
Ալիքներուն Վրայ…

Գիտէի՞ր, թէ արհեստավարժ սըրֆի մարզիկ Կարեթ Մըքնամարրա սահեցաւ 10 յարկանի շէնքի մը չափ բարձր ալիքի մը վրայ` արձանագրելով նոր մրցանիշ մը:

***

Կարգ մը հսկայական ալիքներ կրնան սուրացող ինքնաշարժէ մը աւելի արագ յառաջանալ եւ կրնան ունենալ բաւարար ուժ` մեծ նաւ մը երկուքի բաժնելու:

***

Սակայն ինչպէ՞ս կրնայ ալիք մը հսկայ դառնալ:

Այս հսկայական ալիքի պատերը կը յառաջանան ովկիանոսին փոթորիկի շրջաններէն եւ կրնան հասնիլ մինչեւ 30 մեթր բարձրութեան: Այս հսկայական ալիքները կը յառաջանան, երբ բազմաթիւ աւելի փոքր ալիքներ իրարու կը միանան եւ կը կազմեն մէկ հսկայ ալիք:

Բոլորին ծանօթ է, որ այս հսկայական ալիքները կրնան ընկղմել ամբողջ նաւ մը: Հետեւաբար Մըքնամարրա ինչպէ՞ս կրցաւ հասնիլ այս ալիքին: Բարեկամ մը անոր հոն հասցուց ճեթ-սքիով մը` իր մեքենան արագցնելով ալիքին հետ եւ ապա Մըքնամարրա կրցաւ ցատկել ալիքին վրայ: Այս ձեւով, սըրֆի մարզիկը իր կեանքի ամէնէն սքանչելի «պտոյտը» կրցաւ կատարել:

Զովանանք

Ելակներով Թիրամիսու

Այս տաք օդերուն մենք միշտ կը փնտռենք ուտելու պաղ բան մը` զովանալու համար…

Պէտք ունիս

2 ապուրի դգալ մասքարփոն պանիր, 1 ապուրի դգալ հեղուկ քրեմ, 1 ապուրի դգալ շաքար, 12 պիսքուի ա լա քուիէր (երկար քառանկիւն հաստ պիսքուի), 6 ապուրի դգալ ելակի հիւթ, 4 ապուրի դգալ խնձոր, ելակի քոմփոթ:

Պատրաստութիւն