ՆԱԹԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ
Հայաստանի Ա. անկախ հանրապետութեան անկումէն ետք հայ մտաւորականութեան մօտ գաղափարական ուղղութիւնը սկսաւ փոխուելու: Անկէ առաջ ընկերվարութիւնն ու ազատականութիւնն էին, որոնք կ՛իշխէին հայկական քաղաքական գաղափարաբանական դաշտին վրայ, սակայն անոնք փոխարինուեցան ծայրայեղ ազգայնամոլութեամբ եւ մարքսիզմ-լենինիզմով:
Ազգայնամոլութիւնը քարացուց հայկական յառաջդիմական գաղափարական միտքը, հայ ազգը հեռու պահեց միջազգային քաղաքական զարգացումներէն եւ սպաննեց ազատ մտածումի ոգին: Միւս կողմէ` մարքսիզմ-լենինիզմը հայ ազգը ուզեց առաջնորդել խորհրդային ամբողջատիրական դրօշին ներքեւ, դաւաճան նկատեց բոլոր անոնք, որոնք ուզեցին վերականգնել ժողովրդավարական կարգերը, եւ ծաւալուն պայքար մղեց, որպէսզի տապալէ սփիւռքի մէջ գործող բոլոր հայկական ժողովրդավարական ուժերը:
1960-ականներուն նոր հոսանք մը ի յայտ եկաւ միջազգային քաղաքական կեանքին մէջ. այդ հոսանքը մերժեց բոլոր տեսակի ամբողջատիրութիւնները` ըլլայ արեւմտեան թէ արեւելեան աշխարհին մէջ, կոչ ուղղեց հաստատելու միջազգային խաղաղութիւն, պայքարեցաւ մարդ անհատի ընդհանուր ազատագրութեան համար` տնտեսական, ընկերային, ազգային թէ մշակութային մակարդակներու վրայ:
Այս հոսանքը «Նոր ձախ»-ն էր, որ այլընտրանք դարձաւ արեւմտեան գաղութատիրութեան, առանձնացումին եւ ազատ շուկայական տնտեսութեան: Անիկա այլընտրանք դարձաւ նաեւ արեւելեան ամբողջատիրութեան, դիւանակալութեան եւ կեդրոնացումին: Մեր կարծիքով, Հայոց ցեղասպանութեան 50-ամեակի նշումը դարձաւ մղիչ դէպքը հայկական «Նոր ձախ»-ի ծնունդին: Հայութիւնը, ազդուած` այլ ազգերու ազատագրական պայքարներէն, իր ցեղասպանութեան յիշատակումի օրը դարձուց պայքարի օր. արցունքը վերածեց բողոքի, իսկ լացը` ցոյցի:
Հայը այդ օրէն սկսեալ իր աչքը բացաւ` հետեւելով բազմաթիւ ազգերու ազատագրական պայքարներու լուրերուն, մանաւանդ որ ասիական եւ ափրիկեան բազմաթիւ երկիրներ այդ ժամանակաշրջանին իրենց անկախութիւնները կերտեցին` տասնամեակներ շարունակ ծաւալուն պայքարներ մղելէ ետք: Հայը վերստին արթնցաւ իր խոր քունէն, իր ազգային դատը կապեց միջազգային քաղաքականութեան հետ եւ դաշնակիցը դարձաւ բոլոր ճնշուած ժողովուրդներուն: Եւ որովհետեւ «Նոր ձախ»-ը միայն ազգային ազատագրական գաղափարներով զինուած չէր, այդ պատճառով ալ հայկական հասարակութեան մէջ անիկա պայքարեցաւ գաղափարական քարացածութեան, ամէն տեսակի անարդարութեան եւ մոլութիւններու դէմ: «Նոր ձախ» հոսանքին միջոցով մէջտեղ ելան նոր հարցեր` սեռական հաւասարութիւն, երիտասարդներու իրաւունքներ եւ արեւմտեան փիլիսոփայութեան տարածում` հայկական հասարակութեան մէջ:
Հայկական «Նոր ձախ»-ը ունԷր իր մտաւորականները, ինչպէս` Սարգիս Զէյթլեան, Հրաչ Տասնապետեան, Բաբգէն Փափազեան, Հրայր Մարուխեան եւ ուրիշներ: «Նոր ձախ»-ի ազդեցութիւնը հայկական հասարակութեան վրայ կրնանք նկատել ապրիլ 24-ի ցոյցերուն, Հայ դատի գրասենեակներուն գործունէութեան, յառաջադէմ մտաւորականութեան մտածողութեան եւ երիտասարդական ու կնոջական միութիւններուն ընդմէջէն: Ի վերջոյ, մեր կարծիքով, «Նոր ձախ»-ը յեղափոխութիւն մըն էր համայն հայութեան համար. այդ յեղափոխութեան ջահը անհրաժեշտ է փոխանցել սերունդէ սերունդ, որպէսզի հայկական յառաջդիմական գաղափարները միշտ մնան կայուն եւ արդի:
