ԽՈՐԷՆ ՔՀՆՅ. ՊԷՐԹԻԶԼԵԱՆ
Պահքը բարեպաշտական ապրելակերպի հետ սերտօրէն առնչուած է: Կիրքը սանձելու, կամքը զօրացնելու, հոգեւոր ներաշխարհին ուշադրութիւն դարձնելու եւ վերանորոգ թափով զԱստուած պաշտելու համար ազդու դերակատարութիւն ունի պահեցողութիւնը: Մեծ պահքը պատեհ առիթն է աղօթքով, խոկումով եւ բարի գործերով ապրելու ապաշխարութիւնը եւ զայն արտայայտելու առօրեայով, փոխյարաբերական կեանքով ու մանաւանդ` Քրիստոսի յարութեան տօնը արժանաւորապէս դիմաւորելու նպատակով:
Մեծ պահքի առաջին կիրակին կը կոչուի Բուն Բարեկենդան: Բարեկենդան` ըսել է բարի կենդանութիւն: Այս կիրակին կը ներկայացնէ մարդուն դրախտային երանական վիճակը, ուր կ՛ապրէր խաղաղ, ուրախ եւ աստուածակեդրոն կեանք մը` արդարութեամբ եւ սրբութեամբ յատկանշուած: Բուն Բարեկենդանի նախորդող օրը` շաբաթ երեկոյեան, խորանի վարագոյրը կը ծածկուի որպէս խորհրդանիշ Ադամին դրախտէն հեռու մնալուն: Մեղքին պատճառով մարդը անջատուեցաւ Աստուծոյ անմիջական ներկայութենէն. Ադամ անհնազանդ գտնուելով` մերժեց ընթանալ պատուիրաններուն փրկարար ուղիէն, փոխարէնը չարին խաբեբայ խօսքերուն հետեւելով` ենթարկուեցաւ բարոյական անկումի: Եսայի մարգարէն ժողովուրդին մեղքերուն ակնարկելով` կ՛ըսէ. «Բայց ձեր ու ձեր Աստուծոյն միջեւ բաժանումը ձգողը ձեր անօրէնութիւնները եղան: Ձեր մեղքերը Անոր երեսը ձեզմէ ծածկեցին, որ չլսէ» (Ես. 59.2): Այս իրողութեան հարազատ նկարագրութիւնն է փակուած խորանը, որ կը յուշէ մեղքին կանգնեցուցած պատնէշը, որով մարդը աստուածամերժ ընթացքով, եսակեդրոն վարքով եւ անիրաւութեան անձնատուր ըլլալով` հեռացաւ դէպի կեանք տանող ճանապարհէն, ահա թէ ինչո՛ւ հոգեւորապէս մեռած համարուեցաւ, ինչպէս առաքեալը կ՛ըսէ. «Անցեալին դուք հոգեւորապէս մեռած էիք ձեր յանցանքներուն եւ մեղքերուն պատճառով» (Եփ. 2.1): Եկեղեցւոյ հայրերէն սուրբ Աթանաս Աղեքսանդրացի կ՛ըսէ. «Լաւ կ՛ըլլար, որ մարդ արարածը չծնէր, քան ծնէր եւ կորուստի մատնուէր»: Այսինքն մարդ արարածը իր իսկ կամքով ընտրեց չարը, պատուիրանազանց եղաւ եւ մահուան դատապարտուեցաւ:
Հայ եկեղեցին Բարեկենդանի կիրակիին շարականներու ճամբով մատնացոյց կ՛ընէ մարդուն ուրախալի հոգեվիճակը, երբ «դրախտի փափկութիւնը» կը վայելէր, հրեշտակներուն հետ միասին Տիրոջ փառքը կը հիւսէր եւ առատ օրհնութեամբ անկողոպտելի զարդերով կը զարդարէր: Սակայն մեղքին ազդեցութեան ներքեւ մնալով` մարդը կորսնցուց աստուածատուր բարիքները: Աստուծոյ հետ իր ունեցած անքակտելի հաղորդակցութիւնը խզուեցաւ, եւ մարդը մեղքին դատավճիռը ստացաւ: Պահքը, աղօթքն ու ողորմութիւնը զիրար կը համալրեն, անոնց շնորհիւ` մարդը իրողապէս կը կոչուի «աղը եւ լոյսը» իր շրջապատին, դառնալով ընտիր Աստուծոյ աչքին: Պատահական չէ, երբ մեր Տէրը լերան քարոզին մէջ յատուկ կերպով անդրադարձաւ այս մասին (Հմմտ. Մտ. 6): Բարեկենդանի խորհուրդին ընդմէջէն Աստուծոյ պատրաստած յաւիտենական երջանկութիւնը եւ անանցանելի բարութիւնը սրտանց ցանկալու կոչն է, որ կ՛ուղղուի մեզմէ իւրաքանչիւրին: Հաւատքի կեանքը արժեւորելու համար հարկ է հետեւիլ Մեծ պահոց կիրակիներու խորհուրդին, այդպէս կարելի է Քրիստոսի հետքերով ընթանալ:
Կանչուած ենք պատուիրանապահութեամբ, ուխտապահութեամբ մեղքը մերժելու տրամադրութեամբ քալել Մեծ պահքի լուսաւոր ճանապարհէն` յարութեան տեսիլքով զՔրիստոս փառաւորելու:
Դրախտային կեանքը օրհնութեան, անմեղութեան, համերաշխութեան եւ երջանկութեան տիրական ներկայութիւնն է: Մարդը բուսակեր էր սկզբնական շրջանին, նոյնիսկ անկումէն ետք տէր Աստուած մարդուն ըսաւ` «Դաշտին խոտը կ՛ուտես» (Ծնն. 3.18): Աստուածաշունչը կը վկայէ, թէ առաջին անգամ ջրհեղեղէն ետք Աստուած թոյլատրեց Նոյին եւ իր որդիներուն, որ միս ուտեն, ըսելով. «Ամէն շարժուն կենդանի թող ձեզի կերակուր ըլլայ, ամէնը ձեզի բանջարի պէս թուի» (Ծնն. 9.3): Հաւանաբար դրախտային վիճակին դառնալու կերպերէն է կենդանական արտադրութիւններ պարունակող կերակուրներէն հրաժարիլը, ահա թէ ինչո՛ւ պահք պահողը բուսական սննդեղէն կ՛օգտագործէ:
Հետեւաբար, եկէ՛ք, մասնակցինք հոգեւոր ճանապարհորդութեան, անցնինք Մեծ պահքի սրբաշող ուղիէն, ահա այն ատեն լոյսի աղբիւրը` Քրիստոս պիտի արժանացնէ մեզ «լոյսի եւ ցերեկի որդիներ» ըլլալու կոչումին:
