ՆՈՐԱ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ
Ամէն մարդ չէ, որ գիտէ ի՛նչ կը նշանակէ պատերազմ, ի՛նչ կը նշանակէ ահաւորութիւնը ռումբերու տարափին, ի՛նչ կը նշանակէ մահուան սպասումը եւ մինչ այդ տիրապետող անկարութեան ու անօգնականութեան զգացումը:
Բախտաւոր են անոնք, որոնք չեն գիտեր…
Նաեւ անոնք չեն գիտեր, թէ ինչքա՛ն ահաւոր է տուն ու սեփականութիւն ձգելով հեռանալը, ամբողջ կեանք մը կերտածիդ աւերակներու վերածուիլը տեսնելն ու դէպի անորոշ քալելը, գաղթական դառնալը, ապաստան մուրալը, մանաւանդ եթէ այդ անյայտ ուղին կը բռնես ընտանիքիդ հետ, մանկահասակներուդ հետ, որոնք ստիպուած չեն գիտակցելու, թէ պատերազմական վիճակ է, թէ զրկուածութիւնը բնական է, թէ պատերազմը բանիւ եւ գործով ապրողներուն կեանքերը որքան աժան են:
Բախտաւոր են անոնք, որոնք չեն գիտեր…
Սակայն այդ բախտաւորներուն մարդկային ո՛չ մէկ իրաւունք տրուած է անբախտներուն զգացնելու, թէ մարդկութիւնը եւս երես դարձուցած է իրենցմէ, անոնց ո՛չ մէկ արտօնութիւն տրուած է կեանքի դառն հարուածներուն տակ կքածներուն յաւելեալ հարուած տալու, հազիւ անոնք կը փորձեն ոտքի մնալ ու գոյատեւել, անոնց ո՛չ մէկ իրաւասութիւն տրուած է անմարդկայնութիւն կոչուածին իսկութիւնը լիովին ապրածներուն ապտակ մը եւս տալու եւ զանոնք կոխկռտելու:
Պատերազմի պատկերները միշտ ալ ահաւոր եղած են, են ու պիտի շարունակուին ըլլալ: Այս պատկերները սովորաբար կը փոխանցուին լրագրողներու, վտանգը անտեսելով իրենց տեսախցիկը շալկած, երբեմն արցունքն իրենց աչքերուն արիւնոտ եւ ցաւագին պատկերը իբրեւ իրականութիւն ու պատգամ փոխանցող նկարիչներու ճամբով:
Բայց ասիկա ընդհանրականն է եւ ակնկալուածը, իսկ իրական կեանքին մէջ կայ նաեւ ասոր միւս երեսը` մարդոց ցաւով ու տանջանքով յագենալու կողքին, անոնց տառապանքը աւելցնելու միտումով օժտուածները:
Նման իրականութիւն մը աշխարհին երեսին գոռաց երէկ, երբ համացանցին վրայ շրջագայութեան դրուեցաւ հունգարական «Էն1. Թի. Վի.»-ի հունգարացի լրագրողուհի Փեթրա Լազլոյի անմարդկային վերաբերումը ներկայացնող կեցուածքը սուրիացի գաղթականներուն նկատմամբ:
Գերմանացի լրագրող Սթիվըն Ռեչըրի կողմէ հրապարակուած տեսերիզի մէջ կ՛երեւի հունգարական-սերպիական սահմանին վրայ գտնուող Ռոզքի գաղթակայանին մէջ ապաստանած սուրիացիներուն ահաւոր փախուստը ոստիկաններէն, որոնք գաւազաններով կը հալածեն զանոնք: Այս պատկերը հանրութեան ներկայացնելու կոչուած հունգարացի թղթակիցը ի՛նք պատկերի կը վերածուի, երբ պայուսակով, տոպրակներով ծանրաբեռնուած եւ իր զաւակը գրկած վազել փորձող մարդու մը ոտք կախելով զայն գետին կը փռէ… Տակաւին կայ աւելին, ան նոյն ձեւով կը վերաբերի նաեւ անմեղ մանուկներուն նկատմամբ` փորձելով կարելի եղածին չափ տառապանք պատճառել անոնց:
Մարդկային խիղճը որքա՛ն չքացած պիտի ըլլայ, որ մարդ կոչուածը նման արարքի մը դիմէ: Ո՜վ գիտէ պատերազմի որքան ահաւոր պահեր ապրած, իրենց ընտանեկան պարագաները կորսնցուցած եւ ինչ-ինչ պայմաններու մէջ հոն հասած մարդիկ են դէպի անորոշ վազողները, որոնք իրենք ալ չեն գիտեր դէպի ո՛ւր կը վազեն, ո՛ւր հասնելու համար: Այդ խեղճերը անգամ մը եւս խեղճացնելու եւ անոնց տանջանքը կրկնակի դարձնելու նման քայլ մը ոչ մէկ ձեւով արդարացուցիչ կրնայ ըլլալ:
«Էն1. Թի. Վի.» կայանը գործէ արձակեց Փեթրա Լազլոն, սակայն մարդկութիւնը եւս իր շարքերէն պիտի հեռացնէ՞ զայն…
Ճիշդ է, բախտաւոր են անոնք, որոնք չեն գիտեր ի՛նչ կը նշանակէ մահուան դէմ յաղթուած պայքար մղել ու պատերազմական ահաւորութիւնը ապրիլ, սակայն բախտաւոր չեն անոնք, եթէ չեն գիտեր, թէ ի՛նչ կը նշանակէ մարդկայնութիւն եւ մարդասիրութիւն…
https://www.youtube.com/watch?v=vo1V2dvDMks
