ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի ամէնօրեայ յայտարարութիւններուն արձագանգելը լիաժամ աշխատանք է: Ես ոչ մէկ հաճոյք կը ստանամ զայն բազմիցս քննադատելէ, սակայն անպատասխանատու պիտի ըլլայ անտեսել անոր հակազգային դիրքորոշումները` առանց մտահոգուելու անոնց կործանարար հետեւանքներուն մասին:
Ահաւասի՛կ` անոր վիճայարոյց յայտարարութիւններուն վերջին օրինակը:
Սեպտեմբեր 15-ին Երեւանի մէջ տեղի ունեցած «Համապարփակ անվտանգութիւն եւ դիմակայութիւն 2025» միջազգային համաժողովին արտասանած իր 46 վայրկեան տեւած խօսքը Փաշինեան սկսաւ այն պնդումով, որ` «Նախորդող շրջանում մեր արտաքին անվտանգային խոցելիութիւնները նուազեցնելու առաջնային գործիքները եղել են ռազմաքաղաքական դաշինքներն ու բանակը»: Սակայն, ըստ անոր, «Պատմութիւնն ապացուցեց, որ այս բանաձեւը չաշխատեց…»: Ան պնդեց, որ «լեգիտիմութիւնն» (օրինականութիւնը) աւելի կարեւոր է, քան ռազմական ուժը` երկրի անվտանգութիւնը ապահովելու համար: Ան նոյնիսկ թելադրեց, որ` «այս ռազմավարութիւնն է, որ հնարաւոր է դարձրել խաղաղութիւնը», ինչ որ թափանցիկ հնարք էր` համոզելու ընտրողները յաջորդ տարուան խորհրդարանական ընտրութիւններուն աջակցելու իր կուսակցութեան:
Անբացատրելիօրէն Փաշինեան այնուհետեւ իր «լեգիտիմութեան ռազմավարութիւնը» կապեց բանակին նպատակներուն հետ` յայտարարելով. «Հայաստանի Հանրապետութեան բանակը Հայաստանի Հանրապետութեան միջազգայնօրէն ճանաչուած տարածքից դուրս անելիք չունի, խնդիր չունի եւ բանակի խնդիրը Հայաստանի Հանրապետութեան միջազգայնօրէն ճանաչուած տարածքի պաշտպանութիւնն ապահովելն է»:
Այս յայտարարութիւնը քողարկուած փորձ է արդարացնելու Հայաստանի պատմական իրաւունքներուն նկատմամբ ապագայ սերունդներուն պահանջներէն զիջումը: Աւելի լաւ պիտի ըլլար, որ ան պարզապէս լռէր, քան թէ կանուխէն հրաժարէր այդ իրաւունքներէն` նոյնիսկ յարմար պահէն առաջ ալ:
Փաշինեան նաեւ կրկնեց իր սխալ պնդումը, թէ Հայաստանի ներկայի սահմանները ճանչնալը կը դիւրացնէ զէնքի ձեռքբերումը: Իր կարծիքով, զէնք մատակարարողները վստահ պիտի ըլլան, որ Հայաստան զէնքը չ՛օգտագործեր «ոչ լեգիտիմ ձեւով»: Ան չի հասկնար, որ Հայաստանի սահմաններուն օրինականութիւնը ոչ մէկ կապ ունի զէնք գնելու կարելիութեան հետ: Գնումներուն համար կարեւորը միայն վճարունակութիւնն է` կա՛մ գումար ունիս զէնք գնելու, կա՛մ չունիս: Եթէ պատրաստ ես վճարել, միշտ կը գտնուին բազմաթիւ երկիրներ, որոնք պատրաստ պիտի ըլլան վաճառել որեւէ զէնք` առանց հարցումներ ուղղելու: Զէնքի շուկային մէջ օրինականութիւնը ոչ մէկ իմաստ ունի:
Այնուհետեւ Փաշինեան անհեթեթօրէն յայտարարեց, որ «Նախկինում բանակը մեզ համար եղել է անվտանգութեան ե՛ւ առաջին ե՛ւ երկրորդ ե՛ւ երրորդ ե՛ւ չորրորդ բնագիծ… եթէ քո անվտանգութեան ապահովման թիւ մէկ գործիքը բանակն է, դա նշանակում է` դու չունես անվտանգութիւն: Բանակը նոյնիսկ անվտանգութեան երկրորդ, երրորդ, չորրորդ, հինգերորդ գործիքը պէտք չէ լինի… Բանակը պէտք է լինի ամենավերջինը… 15-րդը, 20-րդը, 50-րդը, 100-րդը»: Զարմանալի չէ, որ 2020-ի կործանարար պատերազմը պարտուած վարչապետը նման անողնաշար անհեթեթութիւններ դուրս տայ:
Փոխանակ հզօրացնելու բանակը ժամանակակից զէնքերով` զսպելու համար թշնամիները, որոնք բացայայտօրէն կը սպառնան Հայաստանի գոյութեան, Փաշինեան կ՛ըսէ, որ բանակը պէտք է ըլլայ երկիրը պաշտպանելու վերջին միջոցը: Նման պարտուողական մտածելակերպով Հայաստան արկածախնդրութեան կը դիմէ` կորսնցնելու նոյնիսկ այն փոքր տարածքը, զոր այսօր ունի:
Աւելի ուժեղ թշնամիներ ունենալ` չի նշանակեր, որ Հայաստան պէտք է հրաժարի ինքզինք պաշտպանելու համար անհրաժեշտ զէնք ձեռք բերելէ: Ընդհակառակն, երբ մինչեւ ակռաներդ զինուած ես, նոյնիսկ հզօրագոյն թշնամին կրկնակի կը մտածէ վրադ յարձակելէ առաջ` քաջ գիտնալով, որ ինք եւս կորուստներ պիտի ունենայ: Երբ թշնամիէդ թոյլ ես, անպաշտպան մնալը լուծում չէ: Պաշտպանուիլ չկարողանալը աղէտի բաղադրատոմս է: Թշնամին կրնայ առանց մէկ կրակոցի իսկ դիւրութեամբ հասնիլ Երեւան:
Փաշինեան իր տեսակէտը պատկերաւոր ներկայացուց անհեթեթ օրինակով մը` տան արտաքին պատին գծուած նկարի մը վերաբերող, որ իբր թէ ուղերձ կը յղէ, թէ դրացին իրաւունք չունի այն տան նկատմամբ, ուր ան կ՛ապրի: «Սա կը յանգեցնի վէճի, կռուի, հակամարտութեան, պատերազմի»: Փաշինեան կարծէք չի հասկնար, որ քու տանդ պատին գծուած որեւէ նկար դրացիիդ արտօնութիւն չի տար յարձակելու քու տանդ վրայ եւ սպաննելու ընտանիքիդ անդամները: Եթէ թշնամիդ տեղեակ է, որ դուն լաւ զինուած ես եւ պատրաստ ես պաշտպանելու քու տունդ, ան կը հրաժարի իր թշնամական մտադրութեան գործադրութենէն:
Վարչապետը կը սխալի` կարծելով, թէ Հայաստան իբրեւ պետութիւն պիտի շարունակէ գոյութիւն ունենալ 50, 100, 150 տարի ետք: Ան կը յոխորտայ. «Մենք այսօր անկախ ենք, քան երբեւէ, ինքնիշխան ենք, քան երբեւէ, պետութիւն ենք, քան երբեւէ, եւ թոյլ տուէք ասել` անվտանգ ենք, քան երբեւէ: Հայաստանի Հանրապետութիւնը երբեք չի ունեցել աւելի անվտանգութիւն իր անկախութեան ընթացքում, քան ունի այսօր»: Իրականութեան մէջ, սակայն, Փաշինեանի պարտուողական մօտեցումը կասկածի տակ կ՛առնէ այն, որ Հայաստան պիտի կարենայ գոյատեւել անոր իշխանութեան օրօք:
Հայաստան չի կրնար իր ապահովութիւնը վտանգի ենթարկել` բանակը երկրորդական նկատելով: Իսկական օրինականութիւնը կը բխի ոչ թէ սին խօսքերէն, այլ` այն ակնյայտ երաշխիքէն, որ Հայաստանի սահմանները եւ ժողովուրդը պաշտպանուած են կարողունակ, լաւ սպառազինուած ուժերու կողմէ: Ժամանակն է, որ վարչապետն ու ամբողջ ղեկավարութիւնը հրաժարին պարտուողական հռետորաբանութենէն, ամրապնդեն ռազմավարական դաշինքները եւ վճռականօրէն ներդրումներ կատարեն հայկական բանակի արդիականացման մէջ: Միայն այդ պարագային հայ ժողովուրդը պիտի կարենայ երաշխաւորել այն, որ ոչ մէկ թշնամի համարձակի կասկածի տակ դնել անոր վճռակամութիւնը` պաշտպանելու իր ինքնիշխանութիւնը, ինչ որ Հայաստանը պիտի դարձնէ ազատ, ապահով եւ հպարտ պետութիւն` գալիք սերունդներուն համար:
