21-րդ «զարգացած» դար, զարգացածը չակերտներու մէջ առի, որովհետեւ իւրաքանչիւր դարու եւ իր ժամանակահատուածին մէջ ապրող մարդուն համար իր դարը ամէնէն զարգացածն էր, է եւ պիտի ըլլայ: Մարդ անհատը, այնքան ատեն, որ կը շնչէ ու կը գործէ, ուրեմն կը զարգանայ եւ կրնայ նորանոր նուաճումներ արձանագրել իր ապրած դարու պատմութեան գիրքին մէջ:
Մենք բոլորս մեր ձեռքերուն մէջ ունինք ճերմակ էջերէ բաղկացած գիրք մը, որուն մէջ մեր իւրաքանչիւր վայրկեանի կատարած արարքը կ՛արձանագրուի: Ոմանց գիրքը քիչ էջերէ կը բաղկանայ, իսկ ոմանցը` շատ: Այդ գիրքին վերնագիրն է` «Ի՞նչ ըրիր»: Այդ գիրքը պատասխանատուութիւն պահանջո՛ղ գիրքն է, քու ինքնութիւնդ կազմո՛ղ գիրքն է, քու անձիդ մասին վկայո՛ղ գիրքն է:
«Ի՞նչ ըրիր»: Այս հարցումը ամէն գիշեր խղճի ձայնդ քեզի կը հարցնէ: Իւրաքանչիւր գիշեր քնանալէ առաջ միտքդ, հոգիդ, սիրտդ, խիղճդ քեզի կը հարցնեն` «Ի՞նչ ըրիր»: Ուզես թէ ոչ, պատասխան մը պիտի տաս, դրական թէ բացասական, բայց չկայ փախուստ, պատասխան պիտի տաս, եւ ատիկա պիտի գրուի գիրքին մէջ: Օր մըն ալ այդ գիրքով պիտի ճանչցուիս: Եւ պատմութիւնը կա՛մ պիտի ուզէ յիշել քեզ եւ կա՛մ պիտի ամչնայ քեզմէ… Մարդոց կողմէ կամ պիտի մեծարուիս եւ կամ նոյնիսկ յիշուելու արժանի պիտի չըլլաս: Քու ձեռքդ է: Ուրեմն մտածէ՛, թէ ի՛նչ կ՛ընես:
Մարդիկ ամէն օր զարգացումի ետեւէ կը վազեն` հասնելու հոն, ուր պէտք է ըլլան: Մարդիկ կը վազեն օրուան պահանջներու ետեւէ, որպէսզի չխեղճանան, երբ իրենք զիրենք մէկ դար ետեւ գտնեն… Մարդիկ կը վազեն, որպէսզի տեղքայլի մէջ չմնան: Պօղոս առաքեալ շատ գեղեցիկ կերպով կը բացատրէ վազքի կարեւորութիւնը` ըսելով. «Կեանքի պատգամը ամուր պահելով, ինչ որ իմ պարծանքս պիտի ըլլայ Քրիստոսի դատաստանին օրը, թէ զուր տեղը չվազեցի եւ զուր տեղը չաշխատեցայ» (Փիլիպպեցիս 2.16):
Ինչի՞ ետեւէ կը վազենք: Մարդիկ այնքան վազեցին, որ նոյնիսկ լուսին հասան: Անոնք հասան, որովհետեւ իրենց բազուկներուն վստահեցան: Անոնք առօրեայ մանրուքներու ետեւէ չվազեցին: Անոնք մարդոց ըսի-ըսաւներու ետեւէ ալ չվազեցին: Ո՛չ ալ մարդոց ինչ ըրաւ-չըրաւի ետեւէ վազեցին: Այսօր շատերու կեանքի նպատակն է մարդոց ետեւէ, մարդոց հաճելի դառնալու ետեւէ վազելը, սակայն գիտէ՞ք ինչ, անոնք կը կարծեն, թէ կը վազեն եւ, այո՛, կը վազեն, բայց` դէպի ետեւ, դէպի տգիտութիւն:
Մարդիկ լուսին հասան, ուրիշներ տակաւին նստած` մարդորսութեամբ կը զբաղին: Աւելի յստակ ըսելու համար, մարդիկ լուսին հասան իրենց ճիգերով, իսկ ուրիշներ տակաւին մնացին նոյն տեղը, որովհետեւ կարծեցին ուրիշը ձգելով` իրենք պիտի կարողանան վազել… սակայն կեանքը միասին վազել կը պահանջէ, կեանքը միութի՛ւն կը պահանջէ: Այլեւս հինցած ու մաշած է ուրիշին հաշուոյն «զարգացած» երեւնալը: Պատմութեան գիրքը կը մերկացնէ քեզ, այնքան կը մերկացնէ, որ յիշուելու իսկ արժանի չես ըլլար: Մտածէ՛, եւ` լրջօրէն:
– Ի՞նչ պիտի ընես այսօր:
– Վազել այնքան հաստատակամ, «որպէսզի չըլլայ որ ես ինքս մրցանակէն զրկուիմ, ես, որ ուրիշներուն կը քարոզեմ» (Ա.Կորնթացիս 9.27):
Անթիլիաս, 4 փետրուար 2022