Ուրախութեամբ կը յայտարարենք, որ հովանաւորութեամբ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Քանատայի եւ Արեւելեան ու Արեւմտեան Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու երեք թեմերուն` կը սկսի աշխատանքը հայերէնի առցանց բացատրական բառարանի մը պատրաստութեան` համագործակցութեամբ Երեւանի պետական համալսարանին:
«Հայբառ» անունով կնքուած այս բառարանը պիտի ըլլայ թուայնացած (digital/ numérique), պիտի զետեղուի առցանց (online/en ligne) եւ բոլորին պիտի մատուցուի անվճար: Պիտի ընդգրկէ 60.000 գլխաբառ եւ դարձուածք` թէ՛ արեւմտահայերէն` դասական եւ թէ՛ արեւելահայերէն` ժամանակակից ուղղագրութեամբ, մէկէն միւսը անցումին ալ դիւրութեամբ:
Բառարանը պիտի պատրաստուի ըստ բառարանագրութեան նորագոյն սկզբունքներուն, համակարգչային օգտագործման արդի միջոցներով, նմանողութեամբ ֆրանսերէն եւ անգլերէն հանրածանօթ ու ակադեմական բառարաններու մօտեցումներուն: Այս բառարանը հայ իրականութեան մէջ առաջինը պիտի հանդիսանայ իր տեսակին մէջ:
Բազմաբովանդակ բառարանը պիտի ներկայացնէ բառերու ուղղագրութիւնը, տառադարձութիւնը, ստուգաբանութիւնը, իմաստաբանութիւնը, բառակապակցական հնարաւորութիւնները, արտասանութիւնը եւ այլն: Բառարանին մաս պիտի կազմեն մանաւանդ նորաբանութիւնները: Պիտի տրուին` նախադասութեան մէջ բառերու գործածութեան օրինակները, բայերու խնդրառութիւններն ու խոնարհումները, անուններու եւ դերանուններու հոլովումները, հոմանիշներ, հականիշներ եւ այլ յատկանիշեր` ներառելով գլխաբառերէն կազմուած ասոյթներն ու դարձուածքները, եւ օժտուած պիտի ըլլայ ուղղագրական ու քերականական ստուգիչ յայտագրերով: Նաեւ բառարանէն օգտուողները պիտի ունենան հնարաւորութիւնը` յարաբերելու իրարու եւ խմբագրութեան հետ, ստեղծելու իրենց սեփական անկիւնը:
Բառարանի համակարգչային կառոյցը պիտի տայ` ապագային բառարանը նկարազարդելու, այլազան նոր բաժիններ աւելցնելու, օտար լեզուներու թարգմանական յղումներ կատարելու, բառապաշարը հարստացնելու եւ բովանդակութիւնը յարատեւ նորոգելու հնարաւորութիւնները:
Բառարանէն պիտի կարենան օգտուիլ` աշակերտ թէ ուսանող, ընթերցող թէ գրող, լրագրող, ուսուցիչ թէ եկեղեցական, իւրաքանչիւրը` ըստ իր որոնած մանրամասնութեան ու մակարդակին:
Այս գործի իրականացումը կը հետապնդէ յատուկ մարմին մը` իր լեզուական եւ տնտեսական յանձնախումբերով, որ ստանձնած է նաեւ անհրաժեշտ նիւթական կռուանները գոյացնելու պարտականութիւնը եւ մօտ օրէն պիտի դիմէ հանրութեան` նիւթապէս մասնակից ըլլալու համար այս աննախընթաց բառարանի իրականացման:
Բառարանի պատրաստութեան լեզուական ու համակարգչային երեսները վստահուած են Երեւանի պետական համալսարանի հայ բանասիրութեան բաժանմունքի հայոց լեզուի ամպիոնին (վարիչ` Եուրի Աւետիսեան, բանասիրական գիտութիւններու դոկտոր, փրոֆեսէօր) եւ Տեղեկատուական տեխնոլոգիաներու կրթական և հետազօտական կեդրոնին (գիտական ղեկավար` Սամուէլ Շուքուրեան, ֆիզ.-մաթ. գիտութիւններու դոկտոր, փրոֆեսէօր, Հայաստանի Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի ակադեմիկոս): Անոնց կողմէ պաշտօնի կոչուած է հմուտ մասնագէտներէ բաղկացած անձնակազմ մը:
Երկու կողմերու մասնակցութեամբ յառաջացած կառավարման մարմինը, որուն մաս կը կազմեն վերոնշեալ զոյգ պատասխանատուները` ԵՊՀ-ի կողմէ եւ Ժան Մկրտիչեան ու Վրէժ-Արմէն Արթինեան` Բաբգէն արք. Չարեանի կողմէ նշանակուած, պիտի հսկէ գործի բարեյաջող ընթացքին վրայ:
Նախատեսուած է սոյն աշխատանքը իր լրումին հասցնել մինչեւ 2024 թուականը:
Համոզուած ենք, որ մեր այս աննախընթաց նախաձեռնութեան ներգործութիւնը լեզուականէն-գիտականէն շատ աւելի անդին կ՛երթայ` նպաստելով հայակերտման, հայեցի կրթութեան մակարդակի ու գրագիտութեան բարձրացման, ինչպէս նաեւ մեր զոյգ լեզուաճիւղերու` արեւելահայերէնի ու արեւմտահայերէնի եւ զանոնք խօսող հատուածներու մերձեցման: Ան պիտի դառնայ հայրենիք-սփիւռք համագործակցութեան կարեւոր օղակ մը եւ բացառիկ միջոց մը` մեր ազգի զարգացման ու մանաւանդ մեր ինքնութեան ամրակայման տեսակէտէն: Անոր բարերար ազդեցութիւնը պիտի զգացուի երկար ժամանակ:
ԱՆՈՒՇԱՒԱՆ ԱՐՔ. ԴԱԻԷԼԵԱՆ
Առաջնորդ ԱՄՆ-ի Արեւելեան թեմի
ՄՈՒՇԵՂ ԱՐՔ. ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ
ԱռաջնորդԱՄՆ-ի Արեւմտեան թեմի
ԲԱԲԳԷՆ ԱՐՔ. ՉԱՐԵԱՆ
Առաջնորդ Քանատայի Հայոց թեմի
12 մարտ 2020
