ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ
Թուրքիան յարաբերութիւններ մշակած է իրարու հակառակորդ կողմերու հետ` Միացեալ Նահանգներու եւ Ռուսիոյ, Իսրայէլի եւ Իրանի: ՕԹԱՆ-ի անդամ ըլլալով ան բնականաբար անդամ է արեւմտեան ճամբարին, եւ նշեալ ճամբարէն անոր թէկուզ եւ մասնակի հեռացումը Ուաշինկթընի համար դժգոհութեան աղբիւր է, իսկ Մոսկուայի համար` գոհունակութեան:
Իսրայէլի եւ Իրանի հետ Թուրքիոյ յարաբերութիւններուն մէջ սակայն ստեղծուած է այլ պատկեր մը: Այդ անջատ յարաբերութիւնները կասկածներ ու անվստահութեան մթնոլորտ կը ստեղծեն թէ՛ Թել Աւիւի, թէ՛ ալ Թեհրանի մօտ, մանաւանդ որ երկուքին հետ ալ Անգարայի յարաբերութիւնները արդէն այնքան ալ փայլուն չեն: Այդ մթնոլորտը ինքնին կը սահմանափակէ յարաբերութիւններու զարգացման տարողութիւնն ու որակը:
Թրքական կողմը դժգոհ է, որ արեւմտեան ճամբարը իր կամքը չի կատարեր, սակայն 23 օգոստոսին Իրանէն ստացած ապտակը եկաւ անոր յիշեցնելու, թէ Արեւմուտքին հակառակորդ կողմը եւս «իր կամակատարը» չէ: Թուրքիոյ նախագահ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողան յայտարարեց, որ Իրանի հետ Սուրիոյ եւ Իրաքի մէջ քիւրտ զինեալներուն դէմ միացեալ զինուորական գործողութիւն մը օրակարգի վրայ է: Սակայն Իրանի Յեղափոխական պահակագունդը հերքեց, թէ Իրաքի քիւրտերուն դէմ միացեալ զինուորական գործողութիւն մը կը ծրագրէ` նշելով. «Մենք Իրանի սահմանէն դուրս որեւէ գործողութիւն չենք ծրագրած»: Իրանեան հերքումը, սակայն, կրնայ նաեւ յիշեցում մը ըլլալ, թէ Էրտողան Իրանի անունով յայտարարութիւններ կատարելու իրաւասութիւնը չունի:
Այժմու փուլը երկարատեւ չէ: Քրտական ազդակը Թուրքիոյ եւ Իրանի մօտ ստեղծած է հասարակաց, սակայն ժամանակաւոր շահեր: Այլ հարցերու մէջ երկու կողմերուն միջեւ արմատական տարակարծութիւնները կը յամենան: Նոյնն է պարագան Ռուսիոյ, Իսրայէլի եւ Միացեալ Նահանգներու հետ յարաբերութիւններուն պարագային: Մարտավարական ու ռազմավարական շահերու ժամանակաւոր համընկնումի այս խառնաշփոթ կացութիւնը, սակայն, երկարատեւ չի կրնար ըլլալ եւ ի վերջոյ վերջ պիտի գտնէ. Անգարան պիտի ստիպուի ընտրութիւն կատարել, Ռուսիա՞ն, թէ՞ Միացեալ Նահանգները, Իրա՞նը, թէ՞ Իսրայէլը, Արեւմո՞ւտքը, թէ՞ Արեւելքը:
Անգարան այլ երկիրներու նման համալրման քաղաքականութիւն վարելու կարելիութիւնը չունի, որովհետեւ արդէն լիարժէք անդամ է ՕԹԱՆ-ի` իմա՛ արեւմտեան ճամբարին: Անոր համար կը գործէ միայն մէկ օրէնք` «ինծի հետ կամ ինծի դէմ»-ը: Միւս կողմէ, նշեալ երկիրներուն համբերութիւնը կրնայ հատիլ. անոնք կրնան Թուրքիոյ չսպասել եւ իրենք այդ ընտրանքը կրնան կատարել անոր տեղ: Այդ պարագային Անգարա կրնայ յանկարծ ինքզինք գտնել Միացեալ Նահանգներու եւ Արեւմուտքի հետ իր ներկայ ռազմավարական յարաբերութիւններէն մերկացած վիճակի մը մէջ: