Ակնարկ
Ներքին Վտանգը
Ամենազօր Ամերիկան, տը Կոլի բացատրութեամբ, միակ գերտէրութիւնը, որ ըստ իր քննադատներուն, աշխարհի ոստիկանը կը նկատէ ինքզինք, «այրող» ամառ մը ունեցաւ:
«Տաք»-ը սպասելի էր, «այրող»-ը` անակնկալ: Բայց պատահեցաւ: Ամերիկեան բազմաթիւ քաղաքներ խռովութեան օճախներու վերածուեցան: Սեւերը կատղած են: Ապստամբութեան դրօշակ` գրեթէ ամէնուրեք: «Կրակի պիտի տանք ամբողջ Ամերիկան» սպառնալիքը արդէն սկսած է գործադրուիլ Տիթրոյիթի, Հիւսթընի եւ Փոնթիաքի մէջ, աւերելէ ետք Նիւարքը:
Կասկած չկայ, որ դաշնակցային եւ նահանգային ուժերու գործակցութեամբ, ապստամբութիւնը պիտի զսպուի, օրէնքը պիտի գործադրուի: Յետո՞յ:
Հարցը պիտի մնայ ամբողջական, անլոյծ` ընկերային, մարդկային եւ տնտեսական իր երեսներով, որոնց վրայ կրնայ աւելնալ նաեւ քաղաքականը, եթէ Ուաշինկթըն արագ չշարժի:
Արդարեւ, առաջին անգամ ըլլալով, սեւերը կը խօսին ազգային անկախ պետութիւն հաստատելու մասին: Ո՞ւր: Չեն ըսեր: Անշուշտ նկատի ունին ամերիկեան բազմաթիւ նահանգներ:
Այլ խօսքով, անջատողական շարժում մը կրնայ ծայր տալ, նոյնքան, գուցէ աւելի՛ ծանր, քան` քաղաքացիական պատերազմը, որ անցեալ դարուն ցնցեց Ամերիկան:
Արտաքին վտանգներու խնդիրը գրեթէ վերջնականապէս լուծած երկիր մը այսօր կը գտնուի ներքին ահաւոր վտանգի մը առջեւ: Ունի վտանգին գիտակցութիւնը, բայց խնդիրին ընկերային կողմը այնքան բարդ է, այնքան կապ ունի իւրաքանչիւր ամերիկացիի անձնական, առօրեայ կեանքին հետ, որ անճրկումը կատարեալ դարձած է:
Այնպէս կը թուի, թէ խոստումները, որքան ալ հանդիսաւորապէս տրուած ըլլան, շատ դեր պիտի չունենան:
Ընկերային եւ տնտեսական յեղաշրջում մը անհրաժեշտ է:
Բայց ի՞նչ գնով:
X
Սփիւռքահայ
Ազգային Կեանքը
Սփիւռքի մէջ ցրուած հայութիւնը անբաժանելի մէկ մասն է Հայաստանի եւ իրաւատէրը` իր ճակատագրին: Հայրենիքէն հարկադրաբար դուրս ապրելով` սփիւռքահայութեան համար առաջնակարգ կարեւորութիւն ունի իր ազգային դիմագծի պահպանումը: Իսկ այդ հնարաւոր է, երբ լաւագոյն կերպով եւ հաստատուն հիմերու վրայ կազմակերպուած է մեր ազգային ներքին կեանքը:
Հայը օժտուած է կազմակերպական տաղանդով, բարոյական նկարագրով եւ գաղափարական ձգտումներով: Անոր մէջ միշտ արթուն մնացած է ազգային գիտակցութիւնը, եւ ան գիտցած է դիմագրաւել ամէն վտանգ, որ սպառնացած է իր ազգային նկարագրի անաղարտութեան: Ներկայիս, մեր տարագիր կեանքի պայմաններուն տակ, աւելի քան անհրաժեշտ է ամուր կառչած մնալ հայկական այդ առաքինութեանց:
Ազգային դիմագիծ եւ բարոյական նկարագիր հայկական գաղութներու ազգային հաստատութիւններէն ներս, եկեղեցւոյ եւ հոգեւորականներու համար, դպրոցական ասպարէզին եւ մշակութային մարզերու մէջ: Այդ բոլոր ասպարէզներէն պիտի վերնան եսամոլութիւնը, քինախնդրութիւնը, փառասիրութիւնը, գծուծ հաշիւները եւ անհանդուրժողական ոգին: Որովհետեւ մեր ազգային բոլոր հաստատութիւնները, եկեղեցին, դպրոցները եւ մշակոյթը իր բոլոր ճիւղերով, մէկ ընդհանուր նպատակի կը ծառայեն` Հայը հայ պահել:
Ասոր համար կարելի բոլոր միջոցներով ջանալու է գաղութային մարմիններէ ներս ազգային առողջ մթնոլորտ ստեղծել, եկեղեցական իշխանութիւնները պահել իրենց կոչումին բարձրութեան վրայ եւ դպրոցական դաստիարակութիւնը ազգային ոգիով առաջնորդել: Արտասահմանեան մեր գրական ստեղծագործութիւնները, արուեստը, նուագը պիտի կրեն ազգային կնիք եւ օժանդակեն հայապահպանման սրբազան գործին:
Անկարելին չէ, որ կը պահանջուի: Եթէ յետադարձ հայեացք նետենք մեր անցեալին վրայ, պիտի տեսնենք, որ հայ ժողովուրդը շատ աւելի դժնդակ պայմաններու տակ կրցած է պահպանել իր ազգային դիմագիծը եւ բարոյական նկարագիրը: Այն ատեն ո՛չ քաղաքակրթութեան ներկայ բարձր մակարդակին վրայ կը գտնուէինք եւ ո՛չ ալ այսօրուան չափ մտաւոր լայն պատրաստութեան տէր ուժեր ունէինք:
«ԱՐՄԵՆԻԱ»
20-րդ Դարու Նոր Սերունդը
Հինի եւ նորի, հայրերու եւ զաւակներու, երիտասարդութեան եւ չափահասութեան միջեւ մղուող յաւերժական պայքարը, ուժերու բախումը, շահերու անհաշտութիւնը նոր իրադարձութիւն չէ, ընդհակառա՛կն, բնական եւ սովորական երեւոյթ է:
Իւրաքանչիւր նոր սերունդին համընթաց ընկերային կարգերը, բարքերը, մշակոյթը եւ հասկացողութիւնները կը հպատակին շրջափոխութեան: Պատմութիւնը կը թաւալի յայտնագործուած նոր գործօններու եւ նոր պայմաններու ազդեցութեամբ: Բնականաբար նոր ծաղկող սերունդը կը ներկայացնէ բարեշրջումի, վերափոխումի ոգին:
Ժամանակակից նոր սերունդի ճնշող մեծամասնութիւնը կ՛ընթանայ ապառողջ ճամբով, որ մտատանջող խոց մըն է ներկայ ընկերութեան վրայ: Արդի երիտասարդութիւնը, իր պատանութեան վերջին հասակէն սկսած, կը հետեւի խռովքի, անդոհանքի, ընդվզումի, ինքնաջնջումի եւ մտագարութեան աղէտաւոր ուղիին:
Քսաներորդ դարու երիտասարդութիւնը ինքզինք ապերջանիկ կը զգայ: Թէ՛ թերուս եւ թէ՛ առանձնաբար համալսարանական ուսանողութիւնը դժգոհ է ընդհանրապէս կեանքէն: Ապրելու մէջ ոչ իմաստ կը գտնէ եւ ոչ ալ գոհացում:
Արդ, ի՞նչ է պատճառը այս երեւոյթին: Ընտանեկան անկայուն կեանքը եւ ծնողական կրթութիւնը, ապրուստի յորդուն առատութիւնը (affluence) եւ սանձարձակ ազատութիւնը:
Հայութիւնը բարեբախտաբար տակաւին զերծ է այս ծաւալուն ախտէն: Պատճա՞ռը, որովհետեւ հայը ամէնուր պահեր է ընտանեկան աւանդութիւնները, ծնողքի անարատ գուրգուրանքը` զաւակներու հանդէպ, որդիական պատկառոտ սէրը` ծնողքի հանդէպ, մանաւանդ` ամօթխածութիւնը: Հայ ընտանիքը դեռ չէ կորսնցուցած ընտանեկան հաւասարակշռութիւնը, ներդաշնակութիւնը, որովհետեւ իւրաքանչիւր անդամ գիտակցութիւնն ունի իր ինքնուրոյն պատասխանատուութեան: Եւ, առաւել եւս, հայութեան հասարակական կարծիքը դեռ կը պահէ իր հեղինակութիւնն ու ներգործութիւնը: Ան չի ներեր այն զաւակին, որ իր ծնողքը կ՛ուրանայ, չի հանդուրժեր այն ծնողին, որ չի հսկեր իր զաւակի վարքն ու բարքը: Եւ աւելի յատկանշականը այն է, որ հայ պատանին կը սիրէ աշխատանքը: Անաշխատ կամ մուրացիկ հայը հազուադէպօրէն անակնկալ է: Իսկ աշխատանքի փարող մարդը զերծ է բոլոր հոգեկան եւ նեարդային հիւանդութիւններէ:
Աշխատանքը մարդու առաջնահերթ եւ անխուսափելի անհրաժեշտութիւնն է: Ան է, որ մարդը կը դարձնէ անկախ, ստեղծագործ եւ ազատ: Աշխատանքով մարդ ոչ միայն կը տիրապետէ բնութեան, այլեւ իր հոգեմտաւոր աճը կը կերպաւորէ եւ ինքնութիւնը կը ճոխացնէ յեղումներով եւ յաւելումներով: Աշխատանքի եռուզեռին մէջ է, որ երեւան կու գան մարդու մտահոգեկան կարողութիւնները, գործակցութեան ունակութիւնը, ընկերային միաւորի գիտակցութիւնը, արուեստի սէրը եւ գեղեցկութեան պաշտամունքը: Աշխատանքը արարչութիւն է, հոգեկան խոր վայելք է եւ բարոյական սխրագործութիւն:
Աշխատող մարդը հանրային գիտակցութեան եւ պատասխանատուութեան տեւական զգացողութիւնով տոգորուած է: Աշխատողին համար իտէալը եւ զոհաբերութիւնը հարազատ երկուորեակներ են: Հայը զերծ կը մնայ հիւանդագին վիճակներ, քանի դեռ ամուր կառչած է ստեղծագործ աշխատանքին:
«ՀԱՅՐԵՆԻՔ»
