ՏԱԹԵՒԻԿ ԱՂԱՋԱՆԵԱՆ
«Ապառաժ»
Մասնագիտութեամբ լրագրող, 1999թ.-ից ի վեր Լիբանանում լոյս տեսնող «Ազդակ» օրաթերթում որպէս լրագրող աշխատող, «Ազդակ»-ի լիբանանեան լուրերի խմբագիր Արշօ (Արշալոյս) Պալեանը վերջերս գտնւում էր Արցախում: Արցախ կատարած այցի, տպաւորութիւնների եւ այլ հարցերի շուրջ «Ապառաժ»-ը զրուցել է վաստակաշատ լրագրողի հետ:
Լիբանանում ծնուած ու մեծացած Արշօ Պալեանը 2010թ. է առաջին անգամ եղել Արցախում եւ «այդ օրուանից զգում եմ, որ եթէ Հայաստան պիտի գամ ու Արցախ չկարողանամ այցելել, ուրեմն հաշւում եմ, որ Հայաստան չեմ եկել: Աշակերտական տարիներից Արցախն ինձ հպարտութիւն է ներշնչում, հայրենասիրութիւնն ինձ մօտ Արցախով է դրսեւորւում», նշում է նա:
2012թ. Արշօ Պալեանին վստահուեց լիբանանեան հեռուստաընկերութիւններից մէկի խմբի ուղեկցումը Հայաստան եւ Արցախ: «Դա ինձ համար լաւ փորձ էր, աշխատանքը յաջողուեց, եւ սկսեցի ընկերակցել արաբական հեռուստաընկերութիւններին, որոնք ցանկանում էին գալ Արցախ, նկարահանումներ անել, Արցախը ծանօթացնել Միջին Արեւելքում», աւելացնում է Արշոն:
Ինքը միշտ կողմ էր օտարներին Հայաստանն ու Արցախը առանձին ներկայացնելուն, որն աւելի նպատակային ու արդիւնաւէտ է: Եւ ահա 2016թ. մարտի 31-ին, ապրիլեան պատերազմից 1 օր առաջ պատասխանատու ընկերները տեղեկացրին, որ իր առաջարկը նկատի առնելով` MTV հեռուստաընկերութեան աշխատակիցների հետ միայն Արցախի մասին ժապաւէն պիտի պատրաստուի: «Շատ ուրախացայ, բայց յաջորդ օրը պատերազմը սկսուեց», ասում է Արշոն:
Այնուամենայնիւ, պատերազմը խոչընդոտ չդարձաւ Արցախ գալուն, գուցէեւ` հակառակը. ապրիլի վերջին եկան, եղան Թալիշում, Մատաղիսում: ԱՀ նախագահի, Արցախի թեմի առաջնորդի հետ հարցազրոյցներ, հակամարտութիւն, տնտեսութիւն, տարբեր գործարաններում նկարահանումներ, որոնց մի մասն այդ օրերին չէր աշխատում: Այն օրերին էլ Ստեփանակերտը շատ աւելի տխուր էր, քան Թալիշը: Առաջնագծի զինուորների «դուխը» բարձր էր:
Ժապաւէնը նպատակ ունի ասելու, թէ ի՛նչ է պարտադրել պատերազմը արցախցուն: «100 րոպէանոց վաւերագրական ժապաւէն նկարեցինք արաբերէն լեզուով, իսկ անգլերէն տարբերակի աշխատանքները դեռ ընթացքի մէջ են: Դա ինձ համար հոգեկան մեծ բաւարարութիւն էր ե՛ւ որպէս լրագրողի, ե՛ւ որպէս միութենականի, որն ընկերակցել է խմբին եւ ցանկացել ճիշդը մատուցել օտարներին», աւելացնում է Արշոն: Բաւական լայն շրջանակներ դիտեցին ժապաւէնը:
2016թ. ապրիլեան պատերազմի ժամանակ Լիբանանում ապատեղեկատուութեան հզօր ալիք կար: Լիբանանի բոլոր լրատուամիջոցները օգտւում էին ազրպէյճանական աղբիւրներից: Դա հաւասարակշռելու համար Լիբանանի ՀՅԴ ԿԿ-ն որոշել է լիբանանեան 3 տարբեր հեռուստաընկերութիւններից խմբեր ուղարկել Արցախ: 3 տարբեր պատուիրակութիւններ եկան, տեղում ծանօթացան, եղան առաջնագծում: Դա ապատեղեկատուութեան ալիքը հակակշռելու ողջունելի քայլ էր:
Այդ հաղորդումներից յետոյ փոփոխութիւն է զգացուել լիբանանեան հասարակութեան մէջ: «Նոյնիսկ եթէ չեն որդեգրում մեր թեզը, կարող են կապուել մեր օրաթերթի պատասխանատուների, Դաշնակցութեան մարմինների, Հայ դատի յանձնախումբի անդամների հետ եւ ստուգել տեղեկութիւնները: Առաջ առանց ստուգելու էին անդրադառնում», նշում է Արշօ Պալեանն ու յաւելում, որ աշխատանքի թափը պէտք չէ թուլացնել, հնարաւոր միջոցներով պէտք է միշտ պատրաստենք նիւթերը եւ տրամադրենք»:
«Եթէ հայ մնալու, բան փոխելու, սովորեցնելու համար այնտեղ թափած ջանքերը, հայրենիքի մէջ թափէինք, հայրենիքը կը շենանար», ընդգծում է Արշօ Պալեանը ու շարունակում: Վերջերս Ցեղասպանութեան 102-ամեակի կապակցութեամբ միջոցառումներ կազմակերպուեցին, որտեղ լիբանանեան քաղաքական կուսակցութիւններից մէկի ղեկավարի շուրթերով մի այսպիսի արտայայտութիւն հնչեց, որ, այո՛, Հայաստանը ձեզ կորցրեց, բայց այն պետութիւնները, որտեղ դուք կաք, շահեցին, շէնացան:
Արշօ Պալեանն ապրում է հայրենիքից դուրս, բայց հայրենիքի առօրեայով, ու ցանկացած կարեւոր իրադարձութեան անպայման պէտք է մասնակցի: «Անցեալ տարի իմ անձնական արձակուրդը որոշել եմ Հայաստանում անցկացնել, որովհետեւ անկախութեան 25-ամեակն էր. սեպտեմբերի 21-ին ես ինձ ուրիշ տեղ չեմ կարող պատկերացնել: Եւ Շուշիի ազատագրման 25-ամեակին էլ այլ տեղ չէի կարող լինել, միայն Արցախում: Իմ անձնական արձակուրդի հաշուին եկայ, ինձ միացան 5 ընկերուհիներ: Մասնակցեցինք Շուշի, Ստեփանակերտ քաղաքներում կազմակերպուած բոլոր միջոցառումներին, եղանք Հադրութում», նշում է Արշոն ու աւելացնում, որ Արցախ այցելելն իր համար հոգեկան բաւարարութիւն է:
Նրա խօսքով, անցած տարի ապրիլին որոշել էր յաջորդ անգամ 2017թ. մայիսին գալ Արցախ, բայց չդիմացաւ եւ հոկտեմբեր ամսին էլ եկաւ: «Չեմ պատկերացնում Արցախից հեռու ապրելը: Աշխարհի մէջ կայ մի անկիւն, որտեղ մարդն իրեն հանգիստ է զգում, որտեղ իր ներուժն աւելի լաւ է աշխատում, ինձ համար դա Արցախն է», ասում է Արշոն:
Ամէն գալուց Արցախում նորութիւն կայ: Նոյնիսկ, երբ ամիսների տարբերութեամբ է գալիս, այդ նորութիւնները տեսանելի են. հագուստ, համացանց, թանգարաններ: Դժբախտաբար հիմնական խնդիրը մնում են ճանապարհները:
«Բոլորին կոչ եմ անում, որ գան, տեսնեն, որովհետեւ հայոց պատմութեան մէջ ինչ կարդում, լսում են, այստեղ կարող են տեսնել,- ասում է նա ու յաւելում, որ,- այստեղ ես հասկանում, թէ մեր ֆիտայիներն ինչ զոհողութիւններ են արել:
«Յստակ է, որ մենք մեր ուժերին պիտի վստահենք եւ` ուրիշ ոչ ոքի: Միւսները քաղաքական շահեր ունեն: Ըստ կարելւոյն, տոկանք ու ամուր մնանք բանակցային գործընթացների ընթացքում, որովհետեւ դրանից է կախուած ամբողջ հայութեան ճակատագիրը: Եթէ այստեղ զիջենք, չենք կարող շարունակել ապրել: Ազերին ու թուրքը նոյն տեսակն են, չի կարելի վստահել», սա է լրագրողի պատգամը հայերին:
