ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ
31 հոկտեմբեր 1940-ին Վենտել Ուիլքիի (1940-ին Հանրապետական կուսակցութեան կողմէ Միացեալ Նահանգներու նախագահական թեկնածու) եւ օրին Միացեալ Նահանգներու առաջին տիկին եղող Էլիոնոր Ռուզվելթի կողմէ հիմնուած ուաշինկթընեան «Ֆրիտըմ Հաուս» իրաւապաշտպան կազմակերպութիւնը հրապարակեց 2016-ի վերաբերող իր «Ազատութիւնը աշխարհի վրայ 2017» զեկուցումը, որուն մէջ Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութիւնները յաջորդաբար ստացած են առաւելագոյն 100 կէտերէն 45 եւ 33 կէտերը:
Մեր երկու հանրապետութիւններուն կողքին «Մասնակի ազատ» երկիրներու շարքին դասուած է Թուրքիան, որ զեկուցումին համաձայն, վերջին 5 տարիներուն ընթացքին աշխարհի վրայ մարդու իրաւունքներու եւ հիմնարար ազատութիւններու առումով մեծագոյն նահանջը արձանագրած երկիրը ըլլալով հանդերձ, ապահոված է 53 կէտ եւ գրաւած հայկական հանրապետութիւններէն աւելի բարձր դիրք մը:
Իրողութիւններուն անծանօթ անձ մը այս զեկուցումը կարդալէ ետք կրնայ մտածել, թէ մեր երկու հանրապետութիւններուն իրավիճակը այնքան վատ ըլլալու է, որ Թուրքիան, հակառակ վերջին 5 տարիներուն ընթացքին մեծագոյն նահանջը արձանագրած երկիրը ըլլալուն, տակաւին յարաբերաբար աւելի լաւ վայր մը կը մնայ, քան Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը: Սակայն երբ պահ մը աչքէ անցընէ 2016-ի իրադարձութիւնները, անոր թիւր տպաւորութիւնը իսկոյն կը չքանայ:
Անցեալ տարուան 17 յուլիսին Հայաստանի մէջ տեղի ունեցաւ Էրեբունիի պարեկապահակային կեդրոնի բռնագրաւումը, որ աւարտեցաւ 14 օր ետք` 31 յուլիսին, սակայն 15 յուլիսին Թուրքիոյ մէջ կատարուած յեղաշրջման ձախող փորձէն ետք ընթացք առաւ «վհուկներու որս» մը, որ կը յամենայ: 94,867 պետական պաշտօնեաներ կիւլենական ըլլալու մեղադրանքով գործէ արձակուած են, տասնեակ հազարաւոր ուսուցիչներ, ակադեմականներ, բանակայիններ, ոստիկաններ եւ դատաւորներ նոյն մեղադրանքով գործէ արձակուած են, բազմաթիւ լրագրողներ ձերբակալուած են եւ պատկերասփիւռի կայաններ ու թերթեր փակուած, քրտամէտ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան տասնեակէ մը աւելի երեսփոխաններ ձերբակալուած են:
Այս բոլորը արդեօք իրապէս վրիպա՞ծ է «Ֆրիտըմ Հաուս»-ի զեկուցումի հեղինակներուն ուշադրութենէն: Դժուար, թէ այդպէս եղած ըլլայ: Իսկ 2016-ին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան մէջ զգայացունց միակ զարգացումը ապրիլեան քառօրեայ պատերազմն էր, որուն մէջ նախայարձակը Ազրպէյճանն էր: Արդեօք պատերազմի դաշտին վրայ հայկական կողմին արձանագրած յաջողութի՞ւնն է պատճառը, որ Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութիւնները աւելի խիստ գնահատականներ ստացած են, քան բռնատիրութեան մութ ամպերով կուտակուած Թուրքիան:
Յամենայն դէպս, պարզ տրամաբանութիւնն իսկ ցոյց կու տայ, թէ հանրութեան ներկայացուածը ոչ առարկայական զեկուցում մըն է:
