ՅՈՎԻԿ ԱՖԵԱՆ
Զինուորի մայրը հասարակական կազմակերպութիւն չէ, զինուորի մայրը այն ծերացող ձեռքերն են, որոնք ամէն անգամ, երբ ասում են` «պատերազմ է», հպւում են հաստափոր ծառին եւ այդ հպումից ծառը դողում է, եթէ անգամ ամենահաստափորն է: Հպւում են, որ ուժ ստանան, որ դիմանան, որ կարողանան սպասել այնտեղից, որտեղից քչերն են վերադառնում, որ հաւատան, որ այդ քչերից մէկն էլ իր ամենամեծն է լինելու, ամենամեծ սէրը` զինուոր որդին:
Զինուորի մայրը միայն մի բան լաւ գիտի, որ ինքն ու պատերազմը իրար չեն սիրում, ատում են, այն օրից, երբ ինքը մայր դարձաւ, որդի ունեցաւ: Այդ օրից ինքն ու պատերազմը հականիշներ են, թշնամիներ են, պատերազմը չի պարտւում, բայց ինքն աւելի զօրեղ է, դրա համար էլ իր եւ պատերազմի հակամարտութիւնը յաւերժ է` քանի պատերազմ կայ, իսկ պատերազմ միշտ է լինելու, քանի մայր կայ, իսկ մայր միշտ է լինելու, քանի մայր եւ պատերազմ կայ, մայր-պատերազմ հակամարտութիւն է լինելու, առանց կողմերից որեւէ մէկի պարտութեան, քանի որ պատերազմը չի պարտւում, բայց մայրն աւելի զօրեղ է: Ամէն ինչ չէ, որ հասկանում է, բայց զօրեղ է: Նա չի հասկանում, թէ ինչո՞ւ հէնց իր որդին պէտք է պատերազմի, ինչո՞ւ հէնց իր որդին պէտք է ապահովի Հայաստանի անվտանգութիւնը, ինչո՞ւ հէնց իր տղան պէտք է մարդ սպաննի, եթէ անգամ այդ մարդը թշնամին է, ում երբ չես սպաննում, քեզ է սպաննում: Մայրը չի հասկանում, թէ այդ ե՞րբ, իր ո՞ր բացթողումից յետոյ իր տղան կրակել սովորեց, գիշերը թշնամու դիմաց կանգնելուց չվախենալ սովորեց, եթէ պէտք է, սպաննել սովորեց, ցաւից չգոռալ սովորեց, յարձակուող թշնամուն սպաննելուց հաճոյք ստանալ եւ ուրախանալ սովորեց:
Մայրը չգիտի, որ սպաննելուց իր տղան իրեն է յիշում, եթէ չյիշի, չի չսպաննի, եթէ չսպաննի, իրեն կը սպաննեն: Մայրը միայն մէկ բան գիտի, որ իր տղան տուն պիտի գայ, որ շարունակի ջութակ նուագել, որը խնամքով պահել է` մինչեւ որդին տուն գայ: Եւ կը գայ, եւ կը նուագի, բայց ոչ հիմա: Մայրը սա էլ գիտի, այդ պատճառով էլ յենուել-մնացել է մեր խաղաղ քաղաքի հաստափոր ծառին, քանի որ իմացել է` սահմանին հանգիստ չէ:
