Արուեստ - Մշակոյթ

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Համազգայինի «Արեգ» մանկապատանեկան թատերախումբը, պալէի դպրոցի աշակերտներու եւ Տհոլի խումբին հետ միասին, երեք ելոյթներով ներկայացուց «5-րդ եղանակը» երաժշտախառն թատրերգութիւնը` հեղինակութեամբ եւ բեմադրութեամբ Սիլվա Սողոմոնեանի: Թատրերգութիւնը կը ներկայացնէ գիտակից կեանքի նոր մուտք գործող մանուկ մտքի որոնումները: Հետաքրքրական գաղափար: Մանկապատանեկան խումբերու համատեղ ելոյթի գաղափարը օգտակար է եւ հաճելի: Երկու կարծիք չկայ այս մասին: Մանուկները այսպիսով կը ծանօթանան թատերական ըմբռնումներու, բեմական...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ «19 ԿԻՆ» շարժապատկերի փառատօնը ունէր համեմատաբար ճոխ ծրագիր` ի հեճուկս տիրող ճգնաժամային իրավիճակին: Ի դէպ, այլազան բնոյթի այլ ձեռնարկներ նոյնպէս շատ աշխուժ են: Պիտի չփորձեմ մեկնաբանել: Ցուցադրուած ժապաւէնները ըստ պատկանելիութեան եւ սեռի (խաղարկային, վաւերագրական  եւ գծագրային-animation) կը ներկայացնէին հետեւեալ պատկերը. Խաղարկային, առաւել եւս վաւերագրական ժապաւէններու մէջ կ՛իշխեն ընկերային ցաւոտ բներգներ, ինչպէս` կիներու հանդէպ բռնութիւն եւ ամուրի մայրեր: Հայկական...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Համազգային ընկերակցութեան «Գասպար Իփէկեան» թատերախումբը, Յակոբ Տէր Ղուկասեանի բեմադրութեամբ, ներկայացուց Ժ. Մարթինեզի «Վտանգաւոր, բայց... կայուն» կատակերգութիւնը (1): Դիտած եմ երկրորդ ելոյթը: Թատերասրահի վերաբացումը յոյժ ողջունելի է: Երկու կարծիք չկայ այս մասին: Թատրերգութեան ընտրութիւնը դժուար որոշում էր: Երկու կարծիք չկայ այս մասին եւս: Ներկայ պայմաններուն տակ իրապաշտ չէ «կոթողային» ելոյթ ակնկալել: Երկու կարծիք չկայ ... Թատրոնի մարդիկ կ՛ակնկալեն, որ...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Ներկայ աղէտահար շրջանի առաջին նշանակելի գեղարուեստական խաղարկային ժապաւէնն է Հայկ Օրդեանի բեմադրած «Զուլալի՛»-ն, որ հիմնուած է  Նարինէ Աբգարեանի համանուն վէպին վրայ: Մերօրեայ հեքիաթ մը, որ ունի բարոյական առաջադրանք` յոյս ներշնչել հայրենի աղէտահար հանդիսատեսին, եւ ոչ` միայն: Նկարուած է համավարակի եւ պատերազմի ծանր պայմաններու տակ, բայց համավարակն ու պատերազմը ուղղակի պատկերումով ներկայ չեն: Իմաստալից կերպով ներկայ չէին կրնար ըլլալ,...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Բազմոցաթրոն.- Բազմոցին անկիւնը հանգչած, համակարգիչը ծունկիս վրայ, կը դիտեմ «Թէաթրոն թատրոն»-ի «Կարմիր մոմ»-ը: Պատուհանէն ներս կու գան տաքը, ժեներաթորներու խուլ աղմուկը եւ ... դրացի խոհանոցէն տարածուող գոլորշին: Քիւին վրայ պտտող կուկուսին բողոք մը ունի: Վիտէոն կ՛ընդհատեմ առնուազն չորս անգամ: Կացութիւնը (հետեւաբար եւ` ընկալումը) ոչ մէկ նմանութիւն ունի այն օրերուն, երբ կատուն ճոն էր, եւ ես «Յ. Տէր Մելքոնեան»...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Ուջան աւանի աւանդոյթ դարձած վաւերագրական ժապաւէններու փառատօնը կայացաւ: Նախորդ չորս համարներուն անդրադարձած եմ (1, 2, 3, 4): Սահմանափակ  միջոցներով իրագործուած այս ձեռնարկին ընթացքին ցուցադրուեցան 20 երկիրներէ ստացուած 30 ժապաւէններ: Ուջանի բնակիչները իրենց համեստ բնակարաններուն մէջ շաբաթ մը հիւրընկալեցին երեսուն օտար բեմադրիչներ եւ շարժապատկերի այլ աշխատողներ: Ներառուած ժապաւէնները առհասարակ գեղեցիկ են, բայց բոլորին անդրադառնալ` պարզապէս անկարելի է: Ընտրած եմ...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Ակնարկի առաջին մասը կը վերաբերէր գլխաւորաբար օտար արտադրութեան քաղաքական-քարոզչական բնոյթ ունեցող ժապաւէններու: Բ.- Հայաստանեան-ընկերային Բ1.- Հինգ երազողներ եւ ձին Բեմադրիչներ` Արէն Մալաքեան եւ Վահագն Խաչատրեան, 2022,  80 վ.: Բներգը փոքր մարդոց իրականանալու առիթ չստացող երազներն են: Բացման տեսարանին մէջ ձիւնապատ մաքուր անրջական դաշտի մը վրայ (ի հարկէ խորհրդանշական) ձիաւոր մը կ՛արշաւէ: Ձին յանկարծ կ՛իյնայ ձիւնածածկ անտեսանելի փոսի մը...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Դրական.- «Ոսկէ ծիրան» փառատօնը առիթ մըն է  դիտելու ժապաւէններ, որոնք այլապէս մատչելի չեն հանրութեան, առիթ` երիտասարդ բեմադրիչներու, որպէսզի ստանան ճանաչում եւ նիւթական աջակցութիւն, եւ ինչպէս փառատօնի հիմնադիր Յարութիւն Խաչատրեան կարեւորած է, առիթ` երկխօսութեան, թէ ո՛ւր կը գտնուինք, եւ ո՛ր ուղղութեամբ կ’ուզենք շարժիլ: Շա՛տ բարի: Այժմ Տօնական.- «Ոսկէ ծիրան»-ի կազմակերպչական աշխատանքները մինչեւ մետասաներորդ ժամ ընթացան մեծ շփոթի եւ անորոշութեան...

ԴՈԿՏ. ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Արեգակնային դրութիւն պարբերաբար կ՛այցելեն ոչ միայն թափառական երկնաքարեր եւ ասուպներ, որոնց նախապէս անդրադարձած եմ, այլ նաեւ` «վտարանդի» աստղեր եւ անտէր մոլորակներ (1, 2): Վաչկատուն աստղերը ընդհանրապէս արագաշարժ են (3): Ուրկէ՞ կու գան այդպէս շտապ: Տիեզերաբանական առասպելներ` հին ու նոր.- Կար ժամանակ, երբ հնդկական, չինական, եւ այլ մշակոյթներ կը հաւատային, որ Երկիրը սկաւառակ մըն` տեղադրուած կռնակին վրայ չորս...

ՍԻԼՎԱ ԳԱՐԱՎԱՐԴԱՆԵԱՆ Երիտասարդ արուեստաբան Ծովիկ Արնելեանի նախաձեռնած «Արնելի արթ կալըրի»-ն  վերջերս կազմակերպեց գեղանկարիչ Սարգիս Սիսլեանի անհատական ցուցահանդէսը` գործակցաբար «Զիքօ հաուզ»-ի, համանուն տան մէջ: 26 մայիսէն 9 յունիս 2022-ի միջեւ երկշաբաթեայ տեւողութեամբ ցուցահանդէսին բացումը կատարուեցաւ ներկայութեամբ Ճափոնի դեսպան Օքոպօ Թաքիշիին եւ գաղութի արուեստասէր հասարակութեան: Աւելի քան քանի մը տասնեակ պատկերներով զարդարուած ցուցասրահին մէջ այցելուներու ուշադրութեան առանցքը կը կազմէր երանգախառն գիծերու խճանկար...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Յամառ, անգրագէտ պատեհապաշտութիւն.- Ինչպէս Մեծ եղեռնի 100-ամեակին, այնպէս եւ մերօրեայ եղեռնի առիթով գտնուեցան մարդիկ,  որոնք աղէտը տեսան որպէս իրենց ապրանքը շուկայադրելու պատեհ առիթ: Ունեցանք նոյնիսկ գծագրային (animation) ներդրում (տես վերի որմազդը): Բիւր սգաւորներու զգացումներու այսպիսի շահարկումը ցաւի վրայ ցաւ կը բարդէ: Ժապաւէնները չունին ճանաչողական եւ կամ գեղարուեստական առաջադրանք: Բաւարար է ներկայացնել քանի մը նմուշ: Ա.- «Արեան կանչը».- Բեմադրիչ...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Խոտոր զարգացումներ.- Ցուրտ ու մութ տարիներուն անմիջապէս յաջորդած ապշեցուցիչ յաղթանակը եւ Արցախի Հանրապետութեան յայտարարութիւնը յառաջացուցին մեծ խանդավառութիւն: Ցաւօք, յառաջացուցին նաեւ անուղղայ մեծամտութիւն: Մինչ այդ Հայաստանի մէջ հաստատուեցաւ թալանչիներու իշխանութիւնը, եւ սկսաւ ծաւալիլ շնական  շուկայամոլութիւն: Այս կամ այն պատճառով յօրինուեցաւ այն հեքիաթը, թէ մենք ունինք Կովկասի ամէնէն ուժեղ բանակը: Մինչդեռ զինադադարը դասաւորուած էր արտաքին ուժերու կողմէ: Այդ թմրեցուցիչ յանկերգը...

ԴՈԿՏ. ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Պատմական.- Լիբանանը եւս վերջին շրջանին ենթակայ եղաւ ցուրտի անսովոր ալիքի մը: Այդ կրնայ թեւ տալ այն վարկածին, որ երկրագունդը կ՛ընթանայ դէպի նոր սառցէ դար, ինչպէս կը գուշակեն «Վաղուան յաջորդ օրը» ժապաւէնը եւ շարք մը այլեւայլ խուճապասէրներ (Տե՛ս կողքի որմազդը եւ, օրինակ, youtube watch? v=BMoRDo7V_Bw) : Հաւատալի ըլլալու համար հարկ է, որ վարկածը պարունակէ ճշմարտութեան որոշ բաժին: Երկրագունդը...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Հարցական.- «Լուռ Զանգեր» (Silent Bells -  «Սեսսիզ չանլար», 2020, 59 վ) Վանեցի քիւրտ արուեստաբան Մեհմեթ Ֆ. Կիւտենի կողմէ արտադրուած վաւերագրական-խաղարկային ժապաւէն մըն է Վանայ լիճի աւազանին մէջ գտնուող հայկական վանքերու եւ եկեղեցիներու մասին (1): Անցեալ տարի ժապաւէնը դիմած է «Ոսկէ ծիրան» փառատօնին, բայց չէ ներառուած ցուցադրութեան ծրագրին մէջ: Կիւտեն կ՛ըսէ, որ իր միջոցներով ժապաւէնը պիտի ցուցադրէ Հայաստանի մէջ...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Շարժապատկերի 18-րդ «Կին» միջազգային փառատօնը տեղի ունեցաւ առցանց, անցեալ տարուան «համավարակային» ձեւաչափով եւ տարողութեամբ (1 Ա)  (1 Բ): Կրկնութեան գնով կը շեշտեմ, որ փառատօնը կարեւոր հարթակ է սկսնակ հայ թէ կին բեմադրիչներու համար: Ֆինանսաւորումը կը կատարուի գլխաւորաբար օտար կազմակերպութիւններու կողմէ (տես կողքի որմազդը): Այս տարի իր ներդրումը ունեցած է նաեւ ՀԲԸՄ-ը, որ նաեւ տրամադրած է իր սրահը: Մուտքը...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ «Ոսկէ ծիրան» շարժապատկերի փառատօնը հասկնալիօրէն անցաւ առանց կարմիր գորգերու եւ շեփորումի: Փառատօնը արդէն իսկ լրջօրէն դիմափոխուած էր «թաւշեայ» յեղաշրջումէն ետք, այսինքն` նախքան ջլատող համավարակ եւ նախքան պատերազմի ահաւոր կորուստներ:  Հիմնական փոփոխութիւնները հետեւեալներն են. Ա.- Փառատօնը այժմ շուկայադրական է (կազմակերպիչներու բարբառով` մարկետինգային): Այդ համահունչ է տիրող «բիզնեսամոլ» մտայնութեան: Բ.- Տեղական արտադրութեան ոսինութեան պատճառով «Հայկական համայնապատկեր»-ը փոխարինուած է «Տարածաշրջանային համայնապատկեր»-ով:...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Վերնագիրը համադրումն է նախորդ երեք ակնարկներու վերնագրերուն (1, 2, 3): Հայաստանի այլապէս կորած մէկ անկիւնի` Ուջան աւանին մէջ կազմակերպուող «Ծիրանի ծառ» վաւերագրական եւ ազգագրական ժապաւէններու միջազգային փառատօնը, ի հեճուկս դժուարութեանց ամենայն, կը շարունակէ իր ընթացքը: Այս տարուան ծրագրին մէջ աւելի ցայտուն դարձած է փառատօնին հոգեւոր հակումը: Ցուցադրութիւններու ծրագիրը կարելի է տեսնել կայքէջին վրայ (4): Օտարահպատակ մասնակիցներ կրկին հիւրընկալուած...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Քատիր Աքըն մտաւորական մըն է, որ կ՛ուսումնասիրէ ընկերվարական շարժումներու պատմութիւնը Թուրքիոյ մէջ: 2011-ին հրատարակած է «Ընկերվարութեան տագնապը»  հատորը: Իր գլխաւոր առաջադրանքն է ընկերվարութիւն դաւանիլ յայտնող շարժումները ձերբազատել ազգայնամոլութենէ (իր բացատրութեամբ` «սոսեալ շովինիզմ»-է): «Ընկերվարութենէն ոչինչ կը մնայ, եթէ անկէ զեղչես միջազգայնականութիւնը», կ՛ըսէ Աքըն: Թուրքիոյ ձախը մեծապէս թերացած է եւ կը շարունակէ թերանալ ազգային հարցերու գետնին վրայ: Հեղինակին անդրադարձած էի,...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Պատմական.- Կարելի է ենթադրել, թէ բոլոր նախնական հաւաքականութիւններու մէջ մշակութային աւանդը փոխանցուած է բանաւոր պատումով եւ խորհրդանշական պատկերներով: Արտայայտութեան երկու միջոցները ունեցած են ծիսական բնոյթ: Ստուերներու թատրոնին շուրջ պատմական արձանագրութիւնները ժլատ եւ անորոշ են: Ժլատ են ուրեմն նաեւ ուսումնասիրութիւնները: Հին Յունաստանի եւ Հեռաւոր Արեւելքի մէջ (թերեւս եւ այլուր) գոյութիւն ունեցած է պատկերաշարանի առընթեր կատարուող պատումի ձեւաչափը: Շարքը նման...

Վարդանանք – Գրիգոր Խանջեան ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ     Երկու հակոտնեայ կարծիք կար իր մասին: Շատ վատ եւ շատ լաւ: Ոմանք կը հաւատային, որ իր ունեցած համապետական հովանաւորութիւնն ու մենաշնորհումները ուղղակիօրէն կապուած էին իր մատուցած խորհրդայնամէտ ծառայութիւններուն հետ, իսկ ուրիշներ այդ կը վերագրէին նախ իր տաղանդին եւ ապա նաեւ` վերնախաւի մէջ իր ձեռք բերած անձնական ծանօթութիւններուն: Զիս հետաքրքրողը իր գծանկարչական բացառիկ տաղանդն էր,...