Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Իտալիոյ հարաւը, Նափոլի քաղաքէն քանի մը քիլոմեթր հեռու, գոյութիւն ունի տարօրինակ վայր մը` Պայայի ընդծովեայ հնախօսական տարածքը, Միջերկրական ծովուն մէջ:
***
Ջուրին մէջ, 3 – 14 մեթր խորութեամբ, կարելի է տեսնել մնացորդները մօտաւորապէս 2000 տարուան կառոյցներու, խճանկարներու եւ փողոցներու: Այդ ժամանակաշրջանին այդ տարածքին քաղաք մը գոյութիւն ունէր: Հրաբխային գործունէութեան պատճառով յառաջացած գետնի ցնցումներէն ժամանակի ընթացքին այդ քաղաքը ջրամոյն եղած է:
***
Առաջնորդի մը ընկերակցութեամբ, զբօսաշրջիկները կրնան այցելել այդ վայրը. անշուշտ լողալ գիտնալը անհրաժեշտ է: Նոյնիսկ 6 տարեկանէն մեծ պզտիկներ կրնան ուսումնասիրել այդ հռոմէական աւերակները մակերեսին վրայ լողալով, յատուկ տարազով եւ պիտոյքներով օժտուած:
Ջուրին տակ խճանկարները աւազով եւ խիճերով ծածկուած են: Աւազի եւ խիճի այս խաւը զանոնք կը պաշտպանէ ծովուն տակի վայրի կենդանական եւ բուսական աշխարհէն: Հնաբանները, որոնք կը շարունակեն հետախուզել վայրը, զգուշութեամբ կը բացայայտեն խճանկարները այդ պաշտպանողական խաւէն` զանոնք ուսումնասիրելու համար: Ապա անոնք դարձեալ այդ մնացորդները կը ծածկեն աւազով եւ խիճերով: Անոնք կը մտածեն, որ աւազի աւելի հաստ խաւերու տակ տակաւին կան «գանձեր»:
***
Այդ տարածքին վրայ գտնուող արձանները հռոմէական շրջանէն չեն: Անոնք իսկական արձաններու օրինակներն են: Ծովուն մէջ գտնուած 2000 տարուան արձանները թանգարանի մէջ ապահով կերպով պահուած են, իսկ հնաբանական այդ ընդծովեայ տարածքը կը գտնուի պաշտպանուած շրջանի մը մէջ` պահպանելու համար հնաբանական այդ գանձերը եւ գողութիւններու արգելք ըլլալու համար:
«Սնոուկլու». Աշխարհի Ամէնէն Մեծ
Իկլու Սրճարանը` Հնդկաստանի Մէջ
Սառոյցէ քանի մը աստիճաններ քեզ կը տանին դէպի ամպիոն մը, որուն բազրիքը քանդակուած է սառոյցին մէջ: Հոն դուն պիտի կարենաս նստիլ ոչխարի մորթերու վրայ եւ թէյ մը ապսպրել: Բարի՛ եկած էք աշխարհի ամէնէն մեծ իկլու սրճարանը` Սնոուկլույի, 2650 մեթր բարձրութեան վրայ:
***
Սնոուկլու կը գտնուի Հիմալայայի լեռնաշղթային տակ, Քաշմիր հնդկական շրջանին մէջ, Կուլմարկ, Հնդկաստանի հիւսիսը: Անոր տէրը` Ուասիմ Շահ ներշնչուելով Զուիցերիոյ մէջ գտնուող իկլու սրճարանէն` ուզած է իր անձնականը շինել իր երկրին մէջ:
Սառոյցէ այս սրճարանը 11,4 մեթր բարձրութիւն եւ 13,5 մեթր տրամագիծ ունի: Տարածքը բաժնուած է երկուքի. մէկ բաժինը սպասարկութեան համար է, մինչ միւս բաժինը գեղարուեստական գործերու յատկացուած է: Սրճարանը կրնայ ընդունիլ մինչեւ 40 յաճախորդներ, որոնք կրնան հոն համտեսել Քաշմիրի շրջանին յատուկ ճաշեր:
Այս իկլուին շինութիւնը կարօտած է 64 օրուան աշխատանքի, գիշեր ցերեկ, եւ 25 անձեր մասնակցած են անոր շինութեան:
Գիտէի՞ր, Թէ…
– Լոնտոնի նշանաւոր առաջին երկյարկանի կարմիր փոխադրակառքերը սկսան շրջիլ քաղաքին մէջ 1907 թուականին:
– Շոգիով բանող աշխարհի ամէնէն հին շոգեկառքը, որ տակաւին մինչեւ այսօր կը բանի, Հնդկաստանի մէջ «Տը ֆերի քուին» շոգեկառքն է. անիկա շինուած է 1855 թուականին:
– Ռուսական ուղղաթիռներուն շեղբերը կը դառնան ժամացոյցի սլաքներուն ուղղութեամբ, մինչ ամերիկեան ուղղաթիռներուն շեղբերը կը դառնան հակառակ ուղղութեամբ:
– Իտալական Վենետիկ քաղաքը, փողոցներու փոխարէն, ունի 177 ջրանցքներ. հետեւաբար նոյնիսկ հրշէջներուն մեքենաները փոխադրանաւեր են:
– Աշխարհի մէջ ամէնէն շատ սպառած միսը խոզի միսն է:
– Ձմերուկը 90 առ հարիւր ջուրէ բաղկացած է:
– Թէյի փոքրիկ տոպրակը հնարուած է 1901 թուականին:
– Մօտաւորապէս 40 ձիթապտուղ կը ճզմուի ստանալու համար մէկ թէյի դգալ ձիթաիւղ:
– Աշխարհի անուշ ջուրին մօտաւորապէս 70 առ հարիւրը Անթարքթիքայի սառոյցներուն մէջ կը գտնուի:
– Պաօպապի ծառը կրնայ մինչեւ 400 հազար գաւաթ ջուր ամբարել իր լայն կոճղին մէջ:
– Ամպերուն ձեւերը կախեալ են անոնց ջերմաստիճանէն եւ երկնքին մէջ բարձրութենէն:
– Աշխարհի հին ովկիանոսներէն ետք ամէնէն մեծ ծովը Ֆիլիփփին ծովն է:
– Անապատ կը կոչուի այն վայրը, ուր ամէն տարի նուազ քան 25 սմ անձրեւ կը տեղայ:
– Այս ձեւով, Անթարքթիքան, որ հազուադէպօրէն կ՛անձրեւէ, աշխարհի ամէնէն մեծ անապատն է:
– 2016 թուականին գիտնականները կրցան ստեղծել աշխարհի ամէնէն կարծր նիւթը` քարպայնը: Անիկա ադամանդէն 40 անգամ աւելի կարծր է:
Ժամանց
